سفر هیأت دیپلماتیک طالبان به تهران، از اتفاقاتی بود که در میان اخبار مختلف منطقه به‌طور اخص مورد توجه فعالان سیاسی قرار گرفت. این را البته نباید نخستین دیدار نمایندگان طالبان از ایران به‌شمار آورد، زیرا پیشتر نیز چنین دیدارهایی انجام شده بود با این تفاوت که دفعات قبل سطح دیدارها در حد رایزنی مقامات امنیتی و انتظامی بود، اما این‌بار دولت ایران رسما میزبانی از یک گروه مخالف دولت مستقر در افغانستان را می‌پذیرفت و با آنان به مذاکره می‌نشست. مقدمات این دیدار، در سفر چندی قبل علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به افغانستان چیده شده بود و شواهد امر همه حکایت از آن دارد که فصل جدیدی از ارتباط سیاسی بین ایران و یکی از دشمنان قدیمی‌اش درحال گشوده‌شدن است.
ناامیدی از مجاهدین و دل‌سپردن به افراطی‌ها
در پاییز ‌سال 1994 میلادی، وقتی برای نخستین‌بار گروه طالبان با نام «تحریک اسلامی طلبای کرام» در جنوب قندهار اعلام موجودیت کرد، 2 ‌سال از آغاز جنگ داخلی در افغانستان می‌گذشت. طی این مدت، جنگ‌سالاران افغانستانی که در دوره اشغال کشور توسط اتحاد جماهیر شوروی در کنار یکدیگر برای دفع متجاوز می‌جنگیدند، برای به دست گرفتن قدرت بارها و بارها به روی یکدیگر اسلحه کشیده و وضع کشور را از دوران اشغال شوروی نیز بحرانی‌تر کرده بودند. در چنین شرایطی بود که گروه طالبان ظهور کرد و با پشتوانه پول عربستان و پشتیبانی اطلاعاتی و نظامی پاکستان در مدتی کوتاه شهر به شهر و قلمرو به قلمرو پیش آمد. در این میان مردم خسته از جنگ که دیگر نمی‌خواستند گوشت قربانی مجاهدین سابق و قدرت‌طلبان امروز باشند، برای یکسره شدن جنگ داخلی در تصمیمی سخت دل به گروهی دادند که از خط و ربطش اطلاع چندانی نداشتند، اما می‌دانستند که می‌تواند بقیه رقبا را سر جای خود بنشاند و کشور را به ثبات برساند.
برقراری ثبات با مشارکت همه، حتی طالبان
مدتی طول کشید تا مردم افغانستان دریابند از چاله مجاهدین به چاه طالبان افتاده‌اند، اما دیگر دیر شده بود. بزرگترین هم‌پیمانان ایران در افغانستان یعنی احمدشاه مسعود و برهان‌الدین ربانی هر دو سنی‌مذهب بودند، اما رگه‌های پررنگی از افراط‌گرایی سلفی در این گروه جدید وجود داشت که تهران را نسبت به آینده مرزهایش با افغانستان نگران می‌کرد. دیوار بی‌اعتمادی بین ایران و طالبان با کشتار دیپلمات‌های ایرانی در شهر مزارشریف بلندتر شد و چه بسا اگر حمله آمریکا به افغانستان رخ نمی‌داد، عاقبت کار ایران و طالبان به درگیری مستقیم می‌کشید. طالبان تا حدود زیادی از مشی افراط‌گرایانه پیشین فاصله گرفته و مذاکره با این گروه که البته پشتیبانی دولت قانونی افغانستان را هم در کنار خود دارد، می‌تواند به برقراری ثبات در افغانستان کمک کند، خصوصا که این روزها زمزمه خروج نیروهای آمریکایی از این کشور بیش از پیش به گوش می‌رسد.