در ایران رسانهها معمولا ابتدایسال جدید خورشیدی اتفاقات و رویدادهایی که قرار است در آینده حادث شوند را پیشبینی کرده و از بیم و امیدهایی که در پیش هستند، میگویند. سال جدید میلادی که در تقویم خورشیدی بازهای از 11 دیسال جاری تا 11 دیسال آینده را در بر میگیرد، خواهی نخواهی جزو تقویم و روزهایی است که میآیند، پس بد نیست محض سنتشکنی هم که شده، نظری داشته باشیم به دو موضوعی که ایران درسال 2019 میلادی یحتمل با آنها مواجه شده و باید فکری به حالشان بکند. دو موضوعی که به یکی از مهمترین چالشهای این سالهای اخیر سیاست خارجی ایران یعنی برجام گره خورده است.
پایان یافتن معافیت نفتی 8 کشور
اعطای معافیت مدتدار دونالد ترامپ رئیسجمهوری ایالات متحده به برخی کشورها و مستثنی کردن آنها از تحریم نفتی ایران درسال 2019 به پایان میرسد. در نوامبرسال 2018 بود که مایک پمپئو وزیرامورخارجه آمریکا اعلام کرد واشینگتن برای کمک به ثبات در بازار نفتی جهان، کشورهای ایتالیا، تایوان، ترکیه، ژاپن، چین، کره جنوبی، هند و یونان را به مدت 6 ماه از تحریم واردات نفت ایران معاف کرده است. این معافیت در ماه می2019 برابر اردیبهشت 1398 خورشیدی به پایان میرسد و هنوز کسی نمیداند بعد از فرا رسیدن این تاریخ وضع فروش نفت خام از سوی ایران به چه ترتیب خواهد بود. ایران در دوران تحریمهای موسوم به «فلج کننده» که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد و دولت اوباما به مورد اجرا گذاشته شد نیز توانست به فروش نفت خود با دور زدن همه موانع ادامه دهد و این کار را هرچند با سختی فراوان به سرانجام برساند. حال باید دید در سایه تهدیدات ترامپ و هنگامی که حتی قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل بر بهرهمندی ایران از مواهب برجام تأکید کرده است، ماموریت دشوار فروش نفت چگونه از سوی ایران به منزل مقصود خواهد رسید. مقامات ایرانی بارها تأکید کردهاند که اگر ایران نتواند نفت خود را بفروشد هیچ کشور دیگری نیز نمیتواند. آیا به این نقطه خواهیم رسید؟ کسی نمیداند.
شل کن سفت کن برجامی اروپا
موضوع برقراری سازوکار مالی بین ایران و کشورهای 1+4 خصوصا اتحادیه اروپا یقینا یکی از مهمترین مسائل در محدوده و عرصه سیاست خارجی ایران در ماههای ابتداییسال 2019 خواهد بود. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به این مسأله در صفحه رسمی وبلاگ خود اشاره کرده و از آن بهعنوان یکی از اساسیترین موضوعاتی که اتحادیه اروپا آن را با خود ازسال 2018 بهسال 2019 خواهد برد، صحبت به میان آورده است. اما واکنش وزیرامورخارجه ایران نسبت به صحبتهای پیدرپی مقامات اروپایی مبنی بر تمایلشان به حفظ برجام تاکنون همان جواب همیشگی بوده که «اروپا برجام را بدون هزینه دادن میخواهد» و این از سوی ایران قابل پذیرش نیست. اینکه ایران تا چه وقت در برابر دفعالوقت اروپاییها برای تسهیل آنچه تهران «استفاده از مواهب اقتصادی برجام» نامیده است خویشتنداری از خود نشان داده و تصمیمی جدید درخصوص اجرا یا عدم اجرای مفاد برجام بگیرد، موضوعی است که به احتمال زیاد در ماههای ابتداییسال 2019 پاسخ آن روشن خواهد شد.