چند روزی بیشتر از انتشار توییتهای جنجالی فرمانده سپاه پاسداران در زمان جنگ راجع به عملیات «کربلای 4» نمیگذرد. این عملیات گسترده که 32سال پیش برابر سوم دی 1365 در غرب جزیره مینو با رمز محمد رسولالله (ص) انجام شد، به دلایلی که بسیاری از آنها طی چند روز گذشته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتیجه مطلوبی دربرنداشت و با بهجای گذاشتن تعداد نسبتا زیادی شهید و مجروح نیمهتمام ماند. در ایامی که جزییات این عملیات بعد از سه دهه در رسانهها مرور میشد، از عملیات دیگری نیز سخن به میان آمد که «کربلای 5» نام داشت و دو هفته پس از «کربلای 4» انجام شد.
بصره، زیر آتش مستقیم ایران
امروز مصادف است با سیودومین سالروز عملیات «کربلای 5» که 19 دی 1365 در شرق بصره با رمز یا زهرا (س) انجام شد و تا حدود زیادی ناکامی «کربلای 4» را جبران کرد. آنهایی که جوانی خود را در دهه 60 خورشیدی سپری کردهاند، میدانند که تلویزیون یک شیوه خاص برای گزارش عملیاتهای نظامی داشت که عبارت بود از پخش یک مارش نظامی مهیج روی تصاویری از خاکریزها و رزمندههایی که پشت آن کمین کردهاند و هر از گاهی نیز سرازیرشدن دوربین به سمت زمین که نشان از انفجار خمپارهای در آن نزدیکیها داشت. نگارنده این سطور خاطرهای محو از ایام نوجوانی خود در اواخر دهه 60 را به یاد میآورد که تلویزیون تصاویری از تعدادی ساختمان در دوردست را پخش میکرد و گزارشگر با هیجان نوید میداد رزمندگان ایرانی به دروازه شهر بصره رسیدهاند، تا جایی که میتوان ساختمانهای دومین شهر بزرگ عراق را با چشم غیر مسلح دید. همه این توصیفات ما را تنها به یک نام میرساند: عملیات «کربلای 5»!
آزادسازی 150 کیلومتر مربع
طراحان عملیات «کربلای 5» بهنوعی تصرف بصره را مد نظر داشتند، اما بهدلیل مقاومت ارتش عراق که در سایه تزریق ادوات نظامی جدید، سربازگیری - حتی از بین نوجوانان عراقی - و ایجاد رعب با اعدام تعدادی از فرماندهان ارتش بعث حاصل شد، به نتیجهای که مطلوب نظرشان بود، نرسیدند. «کربلای 5» با اینکه منجر به تصرف بصره نشد و تنها آزادسازی 150 کیلومتر مربع از اراضی اشغالی را در پی داشت، اما تأثیر مخربی بر روحیه نظامیان عراقی گذاشت و آنان را به لحاظ روانی تضعیف کرد. در پی انجام این عملیات، دولت بعث عراق بصره را تخلیه کرد، بهنحوی که از جمعیت یکمیلیون و 500هزار نفری آن، تنها 100هزار نفر در شهر باقی ماندند. عراق همچون همه عملیاتهای پیشین سعی کرد با استفاده از برتری هوایی خود که ناشی از کمکهای بیشائبه قدرتهایی چون شوروی و فرانسه بود، نیروهای ایرانی را زمینگیر کند، اما ساقطشدن 60 هواپیمای عراقی در این عملیات که نزدیک به 10درصد توان هوایی این کشور را شامل میشد به بغداد فهماند که استفاده از دوپینگ هوایی نیز دیگر چاره کار تقابل با ایرانیها نیست.