مریم شکرانی روزنامه‌نگار

«آمار دقیقی نداریم» اگر شما خبرنگار اقتصاد باشید بارها و بارها این جمله به گوش تان می خورد اما اگر یک شهروند عادی غیرخبرنگار هستید خوب است بدانید که این جمله یعنی فاجعه! کافی است در گوگل همین عبارت ابتدای متن را سرچ کنید: آمار دقیق بیسوادان را نداریم، آمار دقیق ذخایر خوراک دام و مرغ را نداریم، آمار دقیق سرانه مطالعه را نداریم، آمار دقیق کودکان بازمانده از تحصیل را نداریم، آمار دقیق مهاجران را نداریم، آمار دقیق توریست درمانی را نداریم، آمار دقیق بدهی های شهرداری را نداریم و ...
وقتی آمار دقیق نداریم، اتفاقات زیادی رخ می‌دهد. مثلا ممکن است قیمت سیب زمینی و پیاز سر به فلک بکشد. چرا؟ چون آمار دقیق نداشتیم و نتوانستیم به کشاورزان برنامه تولید بدهیم. ممکن است کارخانه‌های تولید شکر یکباره ورشکست بشوند و کارگران زیادی به خانه بروند. چرا؟ چون آمار دقیق تولید نبوده و واردات بی رویه انجام شده است. ممکن است یک بیماری خطرناک به سراغتان بیاید چون مثلا آمار دقیق کانون های پراکندگی ایدز را نداریم.
وقتی آمار دقیق نداریم نمی توانیم برای کودکان کار سر چهارراه ها برنامه ریزی دقیق داشته باشیم. وقتی آمار دقیق معلولان را نداریم بودجه ای که برای آنها در نظر می گیریم بودجه ای حدودی و براساس تخمین هاست. وقتی آمار دقیق نداریم پول هنگفتی از بیت المال را به عنوان یارانه به ثروتمندان می دهیم. وقتی آمار دقیق نداریم نمی توانیم سوداگران زمین را شناسایی کنیم و با برگه‌های مالیات به سراغ شان برویم.
اگر بخواهم خلاصه اش را بگویم، خلاصه اش این می شود که وقتی آمار دقیق نداریم فسادهای زیادی رخ می دهد. تاجر واردات بی رویه انجام می‌دهد و کسی نمی تواند یقه اش را بگیرد. تولیدکننده زمین‌گیر می شود و نمی شود یقه کسی را گرفت. پول بیت المال به دست اشخاص و نهادها می رسد اما هزینه کرد آن دقیق نیست و ...
حالا فکر کنید در این بساط یکی از مدیران آماری کشور راه به راه مصاحبه می کند و می گوید ما باید تنها تولیدکننده آمار در ایران باشیم! کجای دنیا تولید آمار انحصاری است؟! در کشورهای پیشرفته به جز نهادهای رسمی و قانونی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی متعددی وجود دارند که به صورت مستقل اقدام به تولید آمار می کنند. همین اتفاق باعث می شود که میزان شفافیت در این کشورها بالا برود و نهادها ناچار باشند در قبال افکار عمومی دایم شفاف سازی کنند.
آخر اینکه آمار در ایران نه تنها نباید محرمانه باشد و اختفا شود که گسترش نهادهایی که در زمینه‌های مختلف اقدام به انتشار آمار می کنند، قدم مهمی برای کاهش فساد و ایجاد شفافیت بیشتر است و این نهادها باید از طرف افکار عمومی مورد حمایت قرار بگیرند.