اینکه دوران اوج بریتانیا و ترکتازی آن در اروپا و جهان مصادف با سلطنت یک ملکه آلمانیتبار بر این امپراتوری عظیم بوده است، شاید به مذاق انگلیسیهای اصیل و تا حدودی هم نژادپرست امروزی خوش نیاید، اما این واقعیتی است که اوج دوران اقتدار و ابهت انگلستان در جهان مقارن با حکمرانی ملکه ویکتوریا، از خاندان آلمانیتبار هانوفر بوده است و درست به همین دلیل از مقطع فوق در کتب تاریخی به سبب تقارنش با فرمانروایی این ملکه مقتدر، با عنوان دوره یا عصر «ویکتوریایی» یاد میشود. خاندان هانوفر شامل جرج یکم، جرج دوم، جرج سوم، جرج چهارم، ویلیام چهاردهم و نهایتا ویکتوریا از 1714 تا 1901 میلادی به مدت 187سال بر انگلستان حکم راندند که از این میان ویکتوریا با 63سال و 7 ماه و 2 روز سلطنت، برای مدتی مدید بیشترین طول دوره زمامداری را به خود اختصاص داد. رکوردی که نهایتا توسط نوه پسریاش یعنی «الیزابت دوم» ملکه فعلی انگلستان با 66سال و 11 ماه و 15 روز سلطنت (تا این لحظه) شکسته شد.
اوج انقلاب صنعتی در بریتانیا
118سال پیش در چنین روزی، برابر 22 ژانویه 1901 میلادی، الکساندرینا ویکتوریا، ملکه بریتانیا در 81 سالگی درگذشت و پسرش آلبرت ادوارد با عنوان ادوارد هفتم بر تخت سلطنت نشست. مرگ ویکتوریا نه فقط مرگ یک ملکه که پایان یک دوره بود. دورهای سرشار از رونق اقتصادی و اقتدار نظامی که مرزهای امپراتوری بریتانیا در آن به بیشترین حد خود در طول تاریخ رسید. این میان اما اوج گرفتن «انقلاب صنعتی» را شاید بتوان مهمترین اتفاق دوران سلطنت ملکه ویکتوریا یا «عصر ویکتوریایی» به شمار آورد. انقلابی که از انگلستان آغاز شد، اروپا را درنوردید و حاصل آن جایگزینی نیروی ماشین به جای انسان در کارخانهها و نتیجتا بروز دگرگونیهای وسیع در صنعت، کشاورزی، تولید و حملونقل بود، هرچند این انقلاب در صنایع بافندگی، استخراج زغالسنگ و کارخانجات ذوبآهن انگلستان نمود بیشتری داشت.
دگرگونی و توسعه همه جانبه
وقوع انقلاب صنعتی در انگلستان بهطور مستقیم تابعی از شرایط زندگی و بهبود زیست اقتصادی و اجتماعی مردم این کشور به شمار میرفت و اینطور نبود که بدون هیچ پیشزمینهای و یکشبه صاحبان صنایع تصمیم به انقلاب و استفاده گسترده از ماشین بگیرند. تحولات سیاسی شامل به قدرت رسیدن نخستوزیران کارآمد و کاربلدی چون ویلیام گلادستون و بنجامین دیزرائیلی، گسترش ناوگان دریایی انگلستان و در نتیجه افزایش سیطره نظامی و اقتصادی امپراتوری در سرزمینهای دور و مستعمرات، بهبود امور اداری و همچنین رشد طبقه متوسط به لحاظ قدرت مالی ازجمله تحولاتی بودند که طی دوره سلطنت ملکه ویکتوریا تحقق یافتند و همین امر شرایط را برای وقوع دگرگونیهای بزرگ در جامعه مهیا کرد. انقلاب صنعتی سالها پیش از فرا رسیدن عصر ویکتوریایی آغاز شده بود، اما در این دوران بود که نخستین پلهای آهنی در انگلستان ساخته شدند، خطوط راهآهن گسترش یافتند و تولید فرآوردههای کشاورزی و دامی فزونی گرفتند. عصر ویکتوریا نهتنها مقطعی مهم برای انگلستان که دورهای تاثیرگذار در تاریخ جهان است.