شهروند| آنطور که عباس معمارنژاد، معاون بانک و بیمه وزیر اقتصاد اعلام کرده؛ براساس مطالعات صورتگرفته در وزارت امور اقتصادی و دارایی بر پایه شاخصهای تولید ملی، وسعت و جمعیت کشور، تعداد شعب نظام بانکی کشور باید در مجموع ۱۲هزار شعبه باشد. این درحالی است که طبق آمار حاضر در سایت بانک مرکزی در مجموع ۲۳هزار و ۵۴۸ شعبه در کل کشور با مجوز رسمی، درحال فعالیت هستند و بنابراین اگر وزارت اقتصاد و بانک مرکزی عزم جدی در ساماندهی شعب بانکی داشته باشند، باید ۱۱هزار و ۵۰۰ شعبه که هماکنون در سراسر کشور فعال هستند، به کار خود پایان دهند.تعداد بالای بانکها و شعب آنها مدتهاست که ازجمله مشکلات حوزه بانکی عنوان میشود و البته برخی از معایب شعبه محوری عبارتند از؛ برخورداری از ریسکهای سیستماتیک در مدیریت فرآیندها، مشکلات حقوقی در قراردادها و ترهین وثایق، اعتبارسنجی، کارشناسی و نظارت اعتباری غیرحرفهای، وجود فساد در خدمات اعتباری، منفعلبودن سیستمهای IT در بانکها، اداره غیرحرفهای برخی بانکها و نظارتناپذیربودن آنها. معایبی که میتوان با کاهش شعب و تعطیلکردن بانکهای بیکاربرد شاید بتوان آنها را کاهش داد.
هر ۳۹۳۲نفر، یک شعبه بانکی
با توجه به آخرین آماری که بانک مرکزی در تیرماه ۱۳۹۷ منتشر کرده است، تعداد کل شعب شبکه بانکی ایران در پایان خردادماه ۱۳۹۷ نسبت به پایان اسفندماه ۱۳۹۶ حدود ۰.۶درصد کاهش یافته و به ۲۰۵۹۸ شعبه رسیده است. براین اساس، تعداد شعب بانکهای دولتی ۸۶۸۱ شعبه، بانکهای خصوصیشده ۶۴۶۱ شعبه و بانکهای خصوصی و موسسات اعتباری ۵۴۵۶ شعبه است که استانهای تهران، اصفهان و خراسانرضوی به ترتیب با ۴۰۴۹، ۱۴۳۱ و ۱۳۱۸ باب دارای بیشترین تعداد شعب هستند که همین آمار بیانگر این موضوع است که شعب بانکی ما به صورت نامتوازن در کشور پراکنده شدهاند؛ بهطوری که در برخی از استانها شاهد تعداد بالای شعب و در برخی با تعداد پایین و حتی با کمبود شعب مواجه هستیم.
با توجه به آمار ۲۰هزار و ۵۹۸ شعبه و طبق آخرین آمار منتشرشده از جمعیت مردم ایران که حدود ۸۱میلیون نفر تخمین زده شده است، میتوان به این نتیجه رسید که تقریبا به ازای هر ۳۹۳۲ نفر، یک شعبه بانکی در کشور وجود دارد.
رانت، عامل به وجود آمدن بانک و شعبههایش است
مهدی پازوکی، کارشناس اقتصادی به «شهروند» میگوید: «تعداد بالای شعب بانکها تنها یکی از مشکلاتی است که بانکهای ایران با آن مواجهند، «مشکل اصلی بیانضباطی و بیقانونی موجود است و البته بانک مرکزی نظارت کافی را ندارد. تعداد بالای شعبه میتواند تبعات زیادی داشته باشد اما در شرایط فعلی کشور من ازجمله کسانی هستم که به بانکداری ملی اعتقاد دارم.» او همچنین میگوید، در هیچ کجای دنیا نهادهای نظامی و سازمانهای گوناگون و شهرداریها بانک ندارند و این برخلاف رویهای است که در ایران شاهد آن هستیم. «ژاپن سومین اقتصاد دنیاست اما تعداد شعب بانکهایش بسیار کمتر از ایران است و کشوری مانند سوییس به چه دلیل لقب گاوصندوق دنیا را از آنِ خود کرده است؟ چون بانکهایش با انضباط و کارآمد است و همین هم عاملی است که کل دنیا پولهایشان را به این کشور میبرند.» از نظر پازوکی اتفاقی که باید بیفتد این است که علاوه بر کاهش تعداد شعب، باید بانکها دارای درجه باشند تا به راحتی مردم بتوانند آنها را اعتبارسنجی کنند. «این حجم از بانک و شعبی که در طول سالیان متمادی شاهدش بودیم، فقط یک دلیل داشت و آنهم وجود رانتهای گسترده در این حوزه است. اگر رانت وجود نداشت، هرگز شاهد رشد قارچگونه این تعداد بانک و شعبه نبودیم.»