شهروند| سی سال از زمانی که کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر برنامه توانبخشی فیزیکی خود را در افغانستان آغاز کرد، می‌گذرد و درحال حاضر هفت مرکز تخصصی ساخت اعضای دست مصنوعی در افغانستان مشغول فعالیت است که توسط کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر اداره می‌شود. مراکزی که تقریبا نیازهای 178‌هزار شهروند معلول افغانستانی را تامین می‌کند. با وجود این واقعیت که آنها در طول تمام زندگی خود نیاز به توانبخشی فیزیکی دارند و این حمایت‌های مراقبتی در این کشور جنگ‌زده بسیار سخت خواهد بود، ولی افغانستانی‌های بی‌شماری شجاعت این‌که روی پای خود بایستند و آینده به مراتب بهتر و روشن‌تری برای خود تصور کنند را دارند.
روزی که سوده 5 ساله اولین قدم‌های خود را بعد از نصب یک ارتز به پایش برداشت، والدینش تلاش می‌کردند لحظه‌ای هم چشمانشان را نبندند، هیجان‌زده بودند از این‌که می‌دیدند دخترشان با پای خود به رختخواب می‌رود. آن‌چه با قدم برداشتن با تردید در این جنگجوی کوچک آغاز شده بود، خیلی زود به یک بازی روزمره با دوستانش تبدیل شد؛ زمانی که سوده یاد گرفت چگونه با این وسیله کمی خیلی معمولی راه برود و بدون نیاز به مراقبت شروع به دویدن کند. سوده امروز به‌عنوان یک فیزیوتراپیست در مرکز توانبخشی فیزیکی که توسط کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در هرات فعالیت می‌کند، مشغول به کار است. سوده می‌گوید یک‌ونیم ساله بود وقتی که فلج اطفال پای راستش را هدف قرار داد. اما زندگی‌اش زمانی تغییر کرد که پروتز در پایش قرار گرفت. سوده سخت تلاش کرد تا این شادی را گسترش دهد. او در رشته فیزیوتراپی درس خواند و به‌عنوان کسی که بتواند به معلولان و آسیب‌دیدگان کشورش کمک کند، یک فیزیوتراپیست شد.
سوده تنها یکی از یک میلیون نفر افغانی است که از انواع ناتوانی جسمی رنج می‌برند. چهار دهه جنگ و درگیری‌های داخلی و پیامدهای آن، این کشور را با یکی از بالاترین نرخ‌های ناتوانی جسمی در جهان باقی گذاشته است. از مین‌های زمینی باقی‌مانده از سال‌ها جنگ تا جراحت‌های ناشی از درگیری‌های داخلی، از خدمات بهداشتی اولیه که به سختی قابل دسترسی است تا بیماری‌های مادرزادی و حوادث؛ این دلایل در کنار چالش‌های بسیار دیگر، جلوی فرصت‌های معمول برای هزاران افغانستانی را گرفته است. با این حال، در برابر ابرهای خاکستری ناامیدی، بسیاری از مردم افغانستان به حمایت مراکز توانبخشی فیزیکی که توسط کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر انجام می‌شود، امیدوارند. این مراکز از نیازهای فیزیکی توانبخشی تقریبا 178‌هزار نفر، ازجمله کسانی که به علت بیماری و جنگ ازکارافتاده‌اند، حمایت می‌کنند.
هر ساله نزدیک به 10‌هزار افغانستانی جدید در کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر ثبت‌نام می‌کنند تا بتوانند کمک‌های توانبخشی جسمی و فیزیکی را دریافت کنند. تنها 10‌درصد آنها کسانی هستند که از آسیب‌های مربوط به جنگ و درگیری‌ها و انفجارهای انتحاری رنج می‌برند؛ 90درصد باقی‌مانده به علت بیماری‌های مادرزادی، بیماری یا حادثه ازکارافتاده شده‌اند. دسترسی اندک به مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه و اولیه، تنها سهم یک‌سوم از این جمعیت است؛ هزینه عظیمی که این کشور بعد از دهه‌ها مواجهه با درگیری از آن رنج می‌برد. افغانستان یکی از تنها سه کشور جهان است که در کنار نیجریه و پاکستان انتقال ویروس‌های وحشی هنوز در آنها مهار نشده است.
آلبرتو کاریو، رئیس برنامه توانبخشی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در افغانستان تخمین می‌زند کسانی که نیاز به پروتز یا دستگاه اصلاح دارند، کمتر از 200‌هزار نفر نیستند. افغانستان یکی از پرمین‌ترین کشورهای جهان است که همچنین مهمترین مین‌های زمینی ضدشورش را در خاک خود جای داده است. با وجود مین‌های بسیار و چاشنی‌های منفجرنشده بمب و خمپاره، 750‌هزار  نفر از مردم افغانستان به‌طور مستقیم تهدید می‌شوند و بیش از 29‌هزار و 500 نفر از کسانی که اندام خود را از دست داده‌اند، با انفجار مین‌های زمینی یا سایر بقایای جنگ، آسیب دیده‌اند و در مراکز درمانی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر ICRC تحت درمان قرار گرفته‌اند.
شش‌سال از زمانی که صفرمحمد کارایی و حرکت اندام‌های پایین‌تنه‌اش را پس از شلیک به ستون‌فقراتش در طول یک اعتراض از دست داد، می‌گذرد. درحالی‌که پسر 12 ساله‌اش صندلی چرخدار او را به جلو هل می‌دهد، پسر بزرگ صفرمحمد با یک چرخ‌دستی هر روز نان تازه در بازار می‌فروشد، تا چرخ معیشت زندگی خانواده‌شان بچرخد. او می‌گوید: «مردم بی‌رحم هستند ... آنها حتی من را که سعی می‌کنم  به زندگی عادی برگردم، با نام مستعار تمسخرآمیزی خطاب قرار می‌دهند.» صفرمحمد پس از این‌که تمام پول خود را برای درمان پزشکی خرج می‌کند، به کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر برای دریافت وام مراجعه می‌کند، تا بتواند زندگی کاری‌اش را دوباره احیا کند. با وجود وضع قوانین سختگیرانه درخصوص افراد معلول، هنوز معلولیت در افغانستان با برخوردهای تبعیض‌آمیز و تعصبی  احاطه شده است؛ حقیقتی که این نانوای میانسال هم خیلی خوب می‌داند.
زندگی اما برای محمودالله احمدی، بسکتبالیست نشسته بر صندلی چرخدار بهتر است؛ کسی که نه یک بار بلکه دو بار فرصتی برای شروع دوباره زندگی پیدا کرد. پس از رنجش بسیار از آسیب نخاعی به علت اصابت گلوله به کمرش، او از برنامه اعتبار کوچک کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ بهره‌مند شد و  توانست یک فروشگاه تاسیس کند. اما او رویاهای بزرگتری داشت، 6‌سال بعد، محمودالله احمدی وارد رشته بسکتبال معلولان شد و تلاش و استقامتش در این راه، او را به تیم‌ملی کشورش رساند. او می‌گوید:   «در ‌سال 2014، من عضوی از تیم‌ملی بودم که در مسابقات قهرمانی بین‌المللی در ایتالیا شرکت کرد. پس از بازگشت تصمیم گرفتیم بازی خود را تقویت کنیم و در مورد آموزش جدی‌تر باشیم.» امروز، این ورزشکار، رشته بسکتبال روی صندلی چرخدار را در سالن بدنسازی مرکز ارتوپدی ICRC در کابل آموزش می‌دهد.
منبع:   www.icrc.org