آرمین منتظری روزنامهنگار
دولت دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا اعلام کرده اگر چه باید منتظر تایید سنا برای اجرایی شدن آن ماند. سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران را در لیست گروههای تروریستی قرار داده است. این نخستین بار است که دولت آمریکا یک نیروی نظامی رسمی یک کشور خارجی را در لیست گروههای تروریستی قرار میدهد. منتقدان این اقدام دولت آمریکا اعلام کردهاند که این کار میتواند دیگر کشورهای جهان را که رابطه خود با آمریکا ندارند را به اقدامات مشابه سوق دهد.
قرار دادن سپاه پاسداران در لیست گروههای تروریستی اقدامی فراتر از تحریم سپاه است. پیش از این نیز دولت آمریکا سپاه پاسداران را در لیست تحریمهای خود قرار داده و برخی افراد و شرکتها و نهادهایی که وابسته به سپاه پاسداران بودند را تحریم کرده بود. در صورتی که آمریکا حالا بهطور رسمی سپاه را گروه تروریستی قلمداد میکند، ایران نیز در پاسخ ارتش آمریکا یا بخشهایی از آن را در لیست گروههای تروریستی قرار داد. معنای این اقدام این است که تمامی کشتیهای آمریکا در خلیج فارس تردد میکنند، نیروهایی که آمریکا در پایگاههای نظامی در اطراف ایران و کشورهای همسایه دارد، از نظر فرماندهان نظامی ایران تروریست هستند.
پیامدهای این اقدام برای طرفین این خواهد بود که شانس مذاکرات احتمالی میان طرفین به شدت کاهش یافته و به نزدیک صفر خواهد رسید. بههرحال در دیپلماسی هیچ چیز غیرممکن نیست. اما از این پس اگر اندک احتمالی هم برای مذاکرات میان ایران و آمریکا وجود داشت، از بین خواهد رفت.
از سوی دیگر از این پس نظامیان طرفین برای یکدیگر یک هدف بالقوه خواهند بود. تا پیش از این نیروی دریایی آمریکا و نیرویهای سپاه در خلیج فارس به وسیله خطوط ارتباطی با یکدیگر ارتباط داشتند و در صورت لزوم هشدارهای لازم را به یکدیگر میدادند. در چند نوبت این ارتباط و مکالمات در رسانههای ایران نیز منتشر شد. اما از این پس باید انتظار داشت که این خطوط ارتباطی قطع شوند.
سوال مهم اما این است که چرا ترامپ در این موقعیت زمانی دست به این کار زد. هر چند جواد ظریف معتقد است که این هدیه انتخاباتی ترامپ به بنیامین نتانیاهو بوده است، اما به رویه دیگر ماجرا هم باید نگریست. بعد از اینکه سیاست ترامپ در تحریم نفتی ایران و کاهش صادرات نفت تهران شکست خورد و نتایجی که او انتظار داشت از آن به دست نیامد، حالا قرار دادن سپاه در فهرست گروههای تروریستی میتواند نشانهای از استراتژی گستردهتر آمریکا برای کاهش معافیتهای اعطا شده برای خرید نفت ایران باشد. همچنین احتمال دارد ترامپ قصد داشته باشد با قرار دادن سپاه در لیست سیاه، تحریمهایی را علیه برخی متحدان منطقهای ایران نظیر عراق و لبنان اعمال کند.