محمدحسین بخشیان کارشناس مذهبی

در دعای روز هشتم ماه رمضان از خدا درخواست می‌کنیم که مهرورزی و عطوفت نسبت به ایتام را روزی ما گرداند. یکی از مسائلی که در آموزه‌های قرآنی و حدیثی بسیار مورد تأکید قرار گرفته، محبت و رسیدگی به یتیمان است. در برخی آیات سفارش و تأکید فراوانی بر لزوم محبت و مهربانی نسبت به یتیمان شده است تا جایی که با تعابیر مختلف به احسان یتیم دعوت و اجر و پاداش فراوانی برای آن در نظر گرفته شده است. در مقابل هر گونه ظلم و بدرفتاری با آنان سرزنش و گناهی نابخشودنی شمرده شده است. خداوند در آیه 220 سوره بقره در این‌باره می‌فرماید:   «یسْأَلُونَک عَنِ الْیتَامَی قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَیرٌ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُکمْ؛ از تو درباره یتیمان می‌پرسند، بگو اصلاح کار آنان بهتر است و اگر زندگی خود را با زندگی آنها بیامیزید، آنها برادران دینی شما هستند. احسان و اکرام ایتام در روایات معصومین (ع) به‌عنوان یکی از بافضیلت‌ترین مراتب نیکی نامیده شده است: «مِنْ أفضَلِ البِرِّبِرُّ الأَیتامِ»، پیامبر اکرم (ص) درباره نحوه رفتار با ایتام چنین می‌فرماید: «کُن لِلیَتیمِ کَالأَبِ الرَّحیمِ وَ اَعلَمْ اَنّکَ تَزرَعُ کذلِکَ تَحصُدُ»، نسبت به یتیم مانند یک پدر عطوف و مهربان باش و بدان که تو امروز (هرچه) می‌کاری (فردا) آن را درو خواهی کرد. در روایت دیگری از امام صادق (ع) وارد شده است که هر کس بخواهد مشمول رحمت خداوند و وارد بهشت شود باید نسبت به یتیمان دلسوز و مهربان باشد.
در هر جامعه گروهی از کودکان هستند که ممکن است والدین خود را بر اثر عواملی از دست داده و تنها مانده باشند و به دارالایتام سپرده شوند. بحث در یتیمان فقط مسأله معاش و مادیات نیست، هر چند که نبود آنها نیز بسیار سخت است، اما آن‌چه که از خوراک و پوشاک مهمتر است، محبت و مورد توجه واقع شدن است؛ چرا که انسان موجودی لطیف و تشنه محبت، به‌ویژه در دوران کودکی است، حال اگر چنین افرادی محبت نبینند و بدون عشق بزرگ شوند، هیچ تضمینی برای داشتن زندگی سالم برای آنها وجود ندارد و چه بسا ممکن است دچار بحران‌های شخصیتی و اجتماعی شوند، زیرا در محیط خانواده انسان تربیت معنوی، اجتماعی و اخلاقی می‌شود و نداشتن خانواده در کودکان یتیم منجر به صدمات جبران‌ناپذیر روحی می‌شود. لذا بهتر است به جای یتیم‌خانه‌ها، یتیمان درون خانه رشد پیدا کنند و مانند فرزندان خود با آنها برخورد شود تا در محیط گرم و امن خانه، کمتر احساس نبود والدین خود را کنند. وقتی نگاه ما به بحث یتیم این نگاه باشد، بسیاری از جرایم و خلاف‌هایی که از این ناحیه جامعه را درگیر خواهد کرد از جامعه حذف خواهد شد، پس این‌که ما در دعای روز هشتم از خدای متعال مهرورزی به ایتام را طلب می‌کنیم شاید حسنه‌ای باشد که معادل تربیت یک جامعه برایش ثواب و برکت به ارمغان خواهد آورد.