آرمین منتظری دبیر گروه جهان

اوضاعی که این روزها ایران در عرصه بین‌المللی با آن مواجه شده، وضعیتی دشوار و پیچیده است. در نگاه اول ‏این‌گونه به نظر می‌رسد که درهای دیپلماسی بسته شده و ایران هیچ راهی جز درپیش گرفتن رویکردی ‏قاطع و جدی ندارد. این روزها برخی برطبل جنگ می‌کوبند و غرب نیز به جای تلاش برای اجرای تعهدات ‏برجامی خود در قبال ایران، به اظهارات و بیان مواضع سیاسی بسنده کرده و از ایران می‌خواهد به صورت ‏یک‌جانبه به تعهدات برجامی خود پایبند بماند. از سوی دیگر تحرکات نظامی و رجزخوانی‌های مبتنی بر ‏رویارویی از سوی مقامات آمریکا بیشتر شده است. مقامات ایران نیز مدام اعلام می‌کنند کشور برای هرگونه ‏رویارویی آماده است و پاسخ سختی به هرگونه تجاوزی خواهند داد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد ‏دیپلماسی نفس‌های آخر خود را می‌کشد.‏
اما واقعیت این است که دیپلماسی هرگز نمی‌میرد. یک دیپلمات باتجربه به خوبی می‌داند که تیغ دیپلماسی ‏هرگز کند نمی‌شود. مثلی مشهور نیز در میان دیپلمات‌ها رایج است که می‌گوید وقتی دیپلماسی به پایان ‏برسد، جنگ آغاز می‌شود. نگارنده اما معتقد است در شرایط شبیه به جنگ نیز دیپلماسی نباید از تلاش باز ‏ایستد. ‏ سفرهای اخیر جواد ظریف به کشورهای ترکمنستان، هند، چین، قطر و ژاپن یکی از نمونه‌های تلاش ‏دیپلماتیک در شرایط دشوار است. اگرچه برخی از مقاصد سفر ظریف نشان می‌دهد که هدف او ‏گسترش مناسبات اقتصادی و یافتن راه‌هایی برای حفظ منافع ایران در شرایط تحریم است، اما برخی دیگر از ‏مقاصد سفر او ازجمله سفر به قطر نشان می‌دهد ایران همچنان به قاعده دیپلماسی پایبند است. ‏
نگارنده معتقد است حتی در چنین شرایط خطیری که آمریکا از تمام ظرفیت خود برای فشار ظالمانه بر ایران ‏استفاده می‌کند و به تخطی از قوانین و قواعد بین‌المللی از برجام خارج شده و قطعنامه شورای امنیت را ‏نقض کرده است، نباید کانال‌های پشت پرده یک دیپلمات را بست. معنای این سخن این نیست که در ‏پشت پرده با آمریکا به مذاکره بنشینیم. بلکه مقصود این است که هر کانال دیپلماتیکی که بتواند از رویارویی ‏ناخواسته میان ایران و آمریکا جلوگیری کند، نباید بسته شود. رویارویی نظامی میان دو کشور نه به نفع منطقه ‏است، نه به نفع ایران، نه به نفع آمریکا و نه به نفع جامعه بین‌الملل. اما همچنان هستند کسانی که بدون توجه ‏به این دوراندیشی، تنها ساز خود را کوک می‌کنند. هدف دیپلماسی در چنین شرایط برهم زدن کوک ساز ‏این افراد، خارج کردن آنها در ارکستر یا وادار کردن آنها به همنوازی برمبنای خرد و عقل متعارف است. ‏دیپلماسی عرصه امید است. روزنه امید است. تنها ابزار برای ممانعت از رویارویی فاجعه‌بار است. این دریچه-‏که ایران به‌رغم متوقف‌شان برخی تعهداتش در برجام همچنان آن را باز گذاشت- باید باز بماند. ‏