در حالی که هنوز تکلیف فروش سامانه موشکی اس-400 به ترکیه مشخص نشده و هر روز شایعه‌ای جدید با موضوع تأخیر در تحویل سامانه فوق و حتی انصراف ترکیه از خرید آن در رسانه‌های جهان منتشر می‌شود، طی روزهای گذشته خبری منتشر شد مبنی بر تمایل ایران برای در اختیار گرفتن این اسلحه دفاعی و متعاقب آن مخالفت ولادیمیر پوتین با این درخواست. این میان قطعا برخی شایعه‌سازان حرفه‌ای احتمال تحویل سامانه سفارش داده شده از سوی ترکیه به ایران را مطرح خواهند کرد و استدلال‌شان نیز این خواهد بود که با این کار هم ترکیه با رعایت پروتکل‌های ناتو عاقبت بخیر می‌شود و هم روس‌ها ضرر نمی‌کنند و روابط خوب مسکو - آنکارا نیز دچار خدشه نخواهد شد. اما آیا در دنیای سیاست خصوصا بازار تسلیحات متعارف جنگی همه چیز همین قدر سهل و ممتنع است؟
فراز و فرودهای یک قرارداد نظامی
اواخر دهه 80 خورشیدی بود که خبر انعقاد یک قرارداد نظامی بین ایران و روسیه برای خرید پنج گردان سامانه موشکی اس-300 به ارزش 800میلیون دلار منتشر شد، اما روس‌ها با وجود دریافت پیش‌پرداخت، عاقبت تسلیم فشارهای آمریکا و قطعنامه‌های سازمان ملل شدند و از تحویل این سامانه موشکی خودداری کردند. مسکو برای این‌که خیال همه را راحت کند، اعلام کرد سامانه ساخته‌شده برای ایران اوراق و قطعات آن از یکدیگر جدا شده است. ایران در برابر این خلف وعده، از روس‌ها شکایت کرد و پرونده‌ای 4میلیارد دلاری را برای گرفتن غرامت از آنها گشود. مسکو آن زمان واکنش تندی به این ماجرا نشان نداد اما از اظهارنظرهای مقامات سیاسی روسیه مشخص بود که آنها ترجیح می‌دهند تهران محذورات مسکو را که تحت فشار آمریکا و شورای امنیت مجبور به فسخ قرارداد شد درک و از گرفتن غرامت خودداری کند. پرونده غرامت اما نهایتا با امضای توافق هسته‌ای و متعاقب آن دستور ولادیمیر پوتین مبنی بر لغو ممنوعیت صادرات اس-300 به ایران بسته شد و ایران در سال 1394 خورشیدی سامانه اس-300 خود را از روسیه تحویل گرفت.
توجه ایران به نیازهای دفاعی واقعی
روسیه تاکنون قراردادهایی را برای فروش سامانه دفاع موشکی اس-400 با کشورهای چین، هند و ترکیه به امضا رسانده و شایعاتی مبنی بر تحویل این سامانه به عربستان نیز به گوش می‌رسد. این‌که ایران نیز مشتری این سامانه است یا خیر بستگی به سیاست‌های دفاعی تهران دارد، هرچند که مقامات کرملین طی روزهای گذشته همزمان با انتشار شایعه مخالفت رئیس‌جمهوری روسیه با فروش سامانه اس-400 به ایران، ضمن رد این شایعه تأکید کرده‌اند که ایران اصلا چنین درخواستی نداشته است که کسی بخواهد آن را قبول یا رد کند. ایران همواره تأکید داشته است که خریدهای دفاعی خود را براساس نیازهای واقعی و نه صرفا ورود به رقابت‌های تسلیحاتی که برخی کشورهای منطقه به آن علاقه دارند، انجام می‌دهد. این میان یادمان نرود بعد از استنکاف روس‌ها از تحویل اس-300 در اواخر دهه 80 خورشیدی، صنایع دفاعی ایران سامانه موشکی «باور 373» را ساخت که بدیلی برای اس-300 به شمار می‌رفت. این بدان معناست که در صورت نیاز ایران به اس-400 دستیابی به آن غیرممکن نخواهد بود حالا چه مدل روسی‌اش، چه ایرانی‌اش!