شهروند| سعید نمکی با معاونانش از راه رسید، صندلی را عقب کشید و پشت میکروفن نشست: «من به عنوان وزیر بهداشت قول داده‌ام که وزارتخانه را به سمت شفاف‌سازی ببرم.» کمی از روی صندلی جابه‌جا شد و دست‌هایش را در هم فشرد: «80درصد راه را رفته‌ایم.» و چشم‌هایش را تنگ‌تر کرد: «نخواهیم گذاشت پرداخت از جیب بیماران در حوزه سلامت بالا برود.» و ادامه داد: «کمبود داروی جدی نداریم، آمریکا دروغ می‌گوید که دارو و غذا تحریم نیست.» و وقتی از او درباره تحقیق‌وتفحص از سازمان غذا و دارو پرسیده شد، گفت: «با تحقیق‌وتفحص از کوچکترین جزء وزارت بهداشت هم موافقم. سازمان غذا و دارو در اوج امضاهای طلایی هم از بسیاری جاهای دیگر در کشور پاکیزه‌تر بود.» و اضافه کرد: «از روزی که وارد وزارت بهداشت شدم، اعلام کردم که اجازه ورود دارو و تجهیزات پزشکی خارجی که نوع تولید داخلی آن وجود دارد را نمی‌دهم.»
پانزدهم بهمن سال 97، سعید نمکی، وزیر بهداشت شد. او جایگزین حسن قاضی زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت دولت یازدهم شد. هاشمی پس از انتخابات دور دوازدهم ریاست‌جمهوری هم در همین سمت ماند و در آخر، پس از حاشیه‌های فراوان، پس از یک‌سال و نیم از سمت خود کناره‌گیری کرد؛ دلیلش را پرداخت‌نشدن پاداش بازنشستگان این وزارتخانه و کاهش بودجه بیماری‌های خاص در لایحه بودجه سال 98 اعلام کرد؛ بعدها گفته شد که اینها دلایل واقعی استعفای وزیر بهداشت نبوده است. سعید نمکی داروساز است، به گفته خودش، 25 سال قبل، معاون بهداشتی وزیر بهداشت بود و پیش از انتخاب به عنوان وزیر بهداشت دولت دوازدهم، در سمت معاون اجتماعی و عمومی سازمان برنامه و بودجه مشغول به کار بود. او شنبه شب دور میز سومین نشست خبری‌اش در وزارت بهداشت نشست و به تمام حاشیه‌های چند هفته پیش نظام سلامت پاسخ داد؛ درباره ماجرای بیهوشی چهار بیمار در بیمارستان قلب تهران و کمبود دارو تا کمبود پانسمان بیماران پروانه‌ای و 17 ماه بدهکاری تأمین اجتماعی به وزارت بهداشت.
ماجرای بیهوشی بیماران
در بیمارستان قلب چه بود؟
اوایل خرداد بود که خبر آمد چهار بیمار در مرکز قلب تهران، عمل شده‌اند و دیگر به هوش نیامدند. چند روز بعد، اعلام شد که یکی از بیماران به هوش آمده اما سه نفر دیگر همچنان بیهوش هستند. سرنوشت این بیماران سوالی بود که از وزیر بهداشت پرسیده شد: «چهار بیمار در بیمارستان قلب تهران در چهار اتاق عمل متفاوت و از سوی چهار جراح، عمل قلب شدند اما به هوش نیامدند، ما بلافاصله موضوع را بررسی کردیم و داروها را به آزمایشگاه فرستادیم. در همین حین بود که یکی از بیماران به هوش آمد اما آن سه نفر، همچنان در بیهوشی به سر می‌بردند. بررسی‌های ما نشان داد که سه نفر دیگر مبتلا به دیابت و نارسایی‌های قلبی و کلیوی بودند و هیچ قصوری در اتاق عمل، پروسه بیهوشی و دارو اتفاق نیفتاده است. این اتفاق در حالی برای این بیماران رخ داد که در همان روز 16 جراحی دیگر در همان مرکز انجام شده بود، بدون این‌که مشکلی ایجاد شود.»
شرکت سوئدی، پانسمان بیماران پروانه‌ای را به ایران نمی‌فروشد
خبر کمبود پانسمان بیماران پروانه‌ای یا ای‌بی از اواسط اردیبهشت در رسانه‌ها منتشر شد. در این خبر نسبت به وخامت حال تعدادی از بیماران و حتی مرگ هفت نفر به دلیل نبود این پانسمان‌ها هشدار داده شد. هشتم خرداد رئیس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت توضیح داد که یک شرکت سوئدی تولید‌کننده پانسمان، به دلیل تحریم‌ها، دیگر این پانسمان‌ها را به ایران نمی‌فروشد و خبر وخامت حال و مرگ تعدادی از بیماران را تأیید نکرد. سرنوشت این بیماران هم سوال خبرنگاران از وزیر بهداشت بود. او پاسخ را به مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو سپرد: «پانسمان بیماران ای‌بی برای حدود یک ماه از همان برند سوئدی در کشور وجود دارد، در حالی که بیشتر از یک سال است که شرکت سوئدی فروشی به ایران نداشته و ما پانسمان‌ها را از کشورهای دیگر تأمین می‌کنیم. البته برای این پانسمان برندهای دیگری هم وجود دارد، خواهش ما این است که خانه ای‌بی در این زمینه همکاری کند و روی برند خاصی تأکید نکند. تأکید بر روی یک برند خاص، در شرایط تحریم، بیماران را با مشکل مواجه می‌کند.»
چرا دیگر خبری
از دارو و تجهیزات پزشکی خارجی نیست؟
خبرنگاری از وزیر بهداشت پرسید، چه راهکارهایی برای حمایت از تولیدات داخلی دارد که پاسخ شنید: «از همان روزی که وارد وزارت بهداشت شدم، اعلام کردم که اجازه ورود دارو و تجهیزات پزشکی خارجی که نوع تولید داخلی آن وجود دارد را نمی‌دهم. حتی به دانشگاه‌های علوم پزشکی گفتم اگر کسی تجهیزات پزشکی را با مجوز هیأت امنا وارد کند و ما خبر نداشته باشیم، تخلف بزرگی انجام داده است.» و در ادامه روش‌هایی برای حمایت تولید داخل ارایه کرد: «اولین روش ممنوعیت ورود دارو و تجهیزات پزشکی خارجی است که مشابه تولید داخلی آن وجود داشته باشد. دومین راهکار، تسهیل پروسه‌های تولید برای تولیدکنندگان داخلی است و سومین روش فضاسازی پشتوانه‌های اقتصادی برای شرکت‌های دانش‌بنیان است که به آنها تسهیلات بانکی و وام‌های اشتغال‌زایی داده می‌شود.» نمکی گفت: «هیچ تولیدکننده‌ای نمی‌تواند ادعا کند در زمان وزارت بنده کالای خارجی اعم از دارو و تجهیزات پزشکی مشابه تولید داخلی که استانداردهای ما را رعایت کرده باشد، به کشور وارد شده است. حتی برای صافی دیالیز که قیمت داخلی آن دو برابر نوع وارداتی‌اش است، ایستاده‌ایم و نمی‌گذاریم که نوع خارجی آن وارد شود اما در مواردی هم متاسفانه کیفیت کالاهای تولید داخل افت می‌کند.»
جیب طرح تحول نظام سلامت، پُر است؟
پانزدهم اردیبهشت 93، قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت وقت، مهمترین برنامه کاری‌اش در وزارت بهداشت را کلید زد. طرح تحول نظام سلامت، آن‌طور که از نامش پیداست، قرار بود تحول ایجاد کند، میزان پرداخت از جیب مردم را کم، زایمان طبیعی را رایگان کند، پزشکان را در بیمارستان‌ها مستقر کند و... بخشی از این اتفاقات هم افتاد اما در ادامه، طرح با کمبود بودجه مواجه شد؛ کمبودی که بعدها به دلیل بالارفتن میزان بدهی سازمان‌های بیمه‌گر به وزارت بهداشت، محل اختلاف جدی با وزارت رفاه شد. سعید نمکی که وزیر بهداشت شد، هنوز نیامده، از تحول نظام سلامت، انتقاد کرد. او گفت که این طرح، تفکر و منطق اقتصادی ندارد. البته او پیش از این در سمتش در سازمان برنامه و بودجه هم این انتقادها را به طرح وارد می‌کرد. او در حالی از کمبود اعتبارات برای اجراشدن این طرح صحبت می‌کند که شنبه شب در سومین نشست خبری‌اش، از اجرای فازهای بعدی این طرح، خبر داد. همین مسأله موضوع سوال «شهروند» از وزیر بهداشت شد: «از آغاز دولت آقای روحانی تاکنون حداقل ۳درصد سهم بودجه سلامت از GDP افزایش پیدا کرده و قطعا افزایش آن بیش از این برای دولت میسر نیست و نمی‌تواند بیش از این از منابع ملی برای حوزه سلامت خرج کند. بنابراین باید به دنبال کیفی‌تر‌شدن خدمات برویم. البته در حوزه بودجه طرح تحول نظام سلامت آن‌چه در قانون بودجه ۹۸ آمده است، مناسب بوده و از سال قبل هم بهتر است. از آن سو ما قول داده‌ایم که نخواهیم گذاشت پرداخت از جیب بیماران در حوزه سلامت افزایش یابد. همچنین توسعه زیرساخت‌ها را در نقاط کمتر برخوردار ادامه خواهیم داد و گام‌هایی تندتر از گذشته در این زمینه برخواهیم داشت. همچنین در زمینه حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج بهتر از قبل عمل خواهیم کرد.»
تامین اجتماعی بدهی‌اش را نمی‌دهد
داستان بدهی سازمان تأمین اجتماعی داستان دنباله‌‌داری است؛ سال‌هاست که این سازمان به نظام سلامت بدهکار است و همیشه از پرداخت‌ها عقب مانده است. همین هم شده تا بیمارستان‌ها به شرکت‌های دیگر بدهکار شوند. حالا وزیر بهداشت می‌گوید که این سازمان 17 ماه به وزارت بهداشت بدهکار است: «یک سال و نیم تا دو سال معوقات پرداخت نشده است. از رئیس‌جمهوری خواسته‌ام که در این‌باره مداخله کنند. ایشان هم دستور دادند تا با فروش قسمتی از سهام بخشی از مطالبات پرداخت شود. وزارت بهداشت عدد قابل توجهی از سازمان تأمین اجتماعی طلبکار است اما با این حال به دلیل احترامی که برای جامعه کارگری قائلیم هیچ کارگر و بیمه‌شده تأمین اجتماعی نیست که در بخش دولتی به آن خدمت داده نشود. درمجموع قرار شده تا هفته آینده قسمت قابل توجهی از بدهی را بپردازند.» به گفته نمکی، تنها دانشگاه اصفهان که شهری کارگری است ۵۴۰میلیارد تومان از تأمین اجتماعی طلبکار است.
15میلیون بیمار فشار خونی
بسیج ملی فشار خون شروع شده و تا 15 تیر هم ادامه دارد. وزیر بهداشت در این نشست خبری درباره مضرات استفاده از نمک توضیح داد: «در سال 96، 380هزار مرگ رخ داد که از این تعداد 313 هزار مرگ مرتبط با بیماری‌های غیرواگیر بود. از این ۳۱۳هزار مرگ نیز ۱۶۱هزار مرگ مستقیم و غیرمستقیم با فشار خون بالا مرتبط بوده است.» او فشار خون را به عنوان یکی از بیماری‌های غیرواگیر معرفی کرد: «فشار خون قاتل خاموش است؛ به همین دلیل بسیج ملی کنترل فشار خون راه‌اندازی شد تا مردم از این بیماری باخبر شوند؛ چرا که 40درصد مبتلایان از بیماری‌شان بی‌خبرند.» او از وجود 15میلیون مبتلا به فشار خون در کشور خبر داد: «ما می‌خواهیم جمعیت بالای 30 سال در کشور را تحت پوشش این بسیج قرار دهیم، آمارها نشان می‌دهد که حدود 15میلیون بیمار مبتلا به فشار خون بالا در کشور زندگی می‌کنند که امیدواریم دو‌میلیون نفر از آنها شناسایی شوند.»
نگران کمبود دارو باشیم؟
«نگران کمبود دارو باشیم؟» پاسخ وزیر بهداشت منفی است: «ما کمبود داروی جدی نداریم، آمریکا دروغ می‌گوید که دارو و غذا تحریم نیست، نقل‌و‌انتقال پول دچار مشکل شده و عملا نمی‌توان خریدی انجام داد. اگر در برخی موارد دارو وجود ندارد، به این معنی نیست که نتوانستیم داروهای اساسی را وارد کنیم؛ بلکه ناشی از این است که بشدت ایستاده‌ایم تا داروهای مشابه تولید داخل به کشور وارد نشود. کمبودی در زمینه داروهای اساسی نداریم، اگر هم هست، در داروهای خارجی مشابه داخلی است اما اگر بیماران صعب‌العلاج واکنش بدنی بدی نسبت به داروهای داخلی نشان می‌دهند، داروی مورد نیازشان را وارد می‌کنیم.» وزیر بهداشت در ادامه صحبت‌هایش به این نکته هم اشاره کرد که هیچ دارویی در داخل کشور تولید نمی‌شود که کیفیتش زیرسوال باشد: «ما نه به وارد‌کننده و نه به تولید‌کننده رانت نمی‌دهیم.»
بفرمایید تحقیق و تفحص!
مدتی است که ماجرای تحقیق‌وتفحص از سازمان غذا و دارو از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شود، حیدرعلی عابدی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در این‌باره حرف زده و گفته بود که درخواستش مطرح شده اما هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌اند. وزیر بهداشت هم همیشه از این موضوع استقبال کرده، نمونه‌اش یازدهم اسفند 97 است که او در مراسمی مربوط به صنعت داروسازی اعلام کرده بود که سازمان غذا و دارو باید پاک شود. او حالا در نشست خبری بر این موضوع تأکید کرد: «با تحقیق‌وتفحص از کوچکترین جزء وزارت بهداشت هم موافقیم و این حق مجلس است. هر دستگاهی که پاکیزه کار می‌کند باید از تحقیق‌وتفحص استقبال کند.» مطرح‌شدن همین موضوع منجر شد تا خبرنگاران درباره امضاهای طلایی در سازمان غذا و دارو سوال بپرسند: «طبع بنده با هر گونه نبود شفافیت ناسازگار است و همه بخش‌ها باید مانند آینه شفاف باشند. در این زمینه گله‌ای از بیرون سازمان غذا و دارو در رابطه با نوبت‌دهی‌ها، قیمت‌گذاری‌ها، کمیسیون‌ها و... داشتیم؛ اما امروز از روز اول، راضی‌ترم. با این حال هنوز به آن نقطه اطمینان خاطر و جمع‌بندی صددرصدی در این زمینه نرسیده‌ایم و هر شهروندی که مراجعه می‌کند باید بدون کوچکترین بالا و پایینی کارش انجام شود.»