چهل و دو سال پیش در چنین روزی، برابر 18 خرداد 1356 خورشیدی، ویلیام سولیوان، دیپلمات کارکشته آمریکایی وارد تهران شد تا بهعنوان پانزدهمین سفیر ایالات متحده در ایران کار خود را آغاز کند. در گاهشمار انقلاب اسلامی سال 57، هرگاه صفحات مربوط به تلاشهای آمریکا برای حفظ حکومت پهلوی را ورق میزنیم، نام سولیوان درخششی ویژه دارد، چه آنکه او در آستانه آغاز قیامی توفنده وارد بزرگترین متحد واشینگتن در منطقه خاورمیانه شد و یکی از مهمترین وظایفش کمک به حفظ موجودیت رژیم حاکم بود. سولیوان که در ماههای نخست هیچ تحلیلی از وضع ایران نداشت، در گزارشهای ارسالی به کاخ سفید با خوشبینی تمام بر ثبات رژیم پهلوی تأکید میکرد، اما گویی فقط چند ماه بیشتر زمان لازم بود تا دریابد ماجرا جدیتر از آن است که تصورش میرفت.
پهلوی دوم و قمار حمایت از جمهوریخواهان
شاه در عرصه روابط سیاسی با آمریکا به جمهوریخواهان این کشور گرایش داشت و در انتخابات منجر به پیروزی جیمی کارتر نیز محمدرضا شاه از رقیب او یعنی جرالد فورد حمایت میکرد، اما خرابکاری جمهوریخواهان در قضیه واترگیت افکار عمومی را بر ضد آنها شورانده و ترجیح رأیدهندگان آمریکایی این بود که به جای معاون ریچارد نیکسون - یعنی جرالد فورد - یک نفر دیگر را به کاخ سفید بفرستند. نتیجه این بدشانسی توأمان جمهوریخواهان و شاه ایران، ورود کارتر به کاخ سفید و متعاقب آن تعیین یک سفیر دموکرات برای سفارتخانه آمریکا در ایران بود. تا پیش از سولیوان، ریچارد هلمز بهعنوان سفیر ایالات متحده در ایران مشغول به کار بود و بعد از پایان ماموریت او در دی 1356، آمریکا بیش از پنج ماه در انتخاب سفیر جدید تعلل به خرج داد. نتیجه این دفعالوقت سیاسی، انتخاب دیپلماتی کارکشته برای در دست گرفتن امورات سفارتخانه ایالات متحده در تهران بود، با این توضیح که سولیوان تا پیش از سفر به تهران حتی از نزدیکی خاورمیانه هم رد نشده بود!
متخصص آسیای جنوب شرقی در خاورمیانه
ویلیام سولیوان 6سال پیش در 90 سالگی (اکتبر 2013) درگذشت. او در کتاب خاطرات خود به این نکته اشاره کرده است که با وجود تخصصش در حوزه آسیای جنوب شرقی، دلیل فرستاده شدنش به ایران را از سایروس ونس، وزیر امور خاجه وقت آمریکا جویا شده و ونس در پاسخ، تجربه او در مراوده با حکومتهای خودکامه را مهمترین دلیل این تصمیم عنوان میکند. سولیوان هرگز تمایلی برای آمدن به ایران نداشت، اما کارتر با وجود دلخوری از شاه که به حمایت او از رقیب جمهوریخواهش برمیگشت، اهمیت فراوانی برای ایران قایل بود و ترجیح میداد یک دیپلمات سرد و گرم چشیده را برای کنترل امور به تهران بفرستد. هرچند که درنهایت با شدت گرفتن امواج انقلاب اسلامی سال 57 که خروج شاه از ایران و استقرار نظام جمهوری اسلامی را در پی داشت، سولیوان به بیکفایتی و بازتاب نادرست تصویر انقلاب ایران متهم شد و کاخ سفید خروج ایران از فهرست متحدان خود را به پای تشخیص نادرست جناب سفیر نوشت.