شهروند| نام آزمون «چرتکه» و «کانگورو» ممکن است برای خیلی‌ها جدید باشد و ندانند این آزمون‌ها مدت‌های مدیدی است که در مدارس برگزار می‌شود. اما حالا عدم‌برگزاری این آزمون‌ها خبرساز شده و رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش روز گذشته در اینباره اظهارنظر کرده و گفته: «اخیرا نامه‌ای را با رئیس مرکز ملی استعدادهای درخشان تهیه کردیم که به مدارس ابلاغ می‌شود و براساس آن تمام آزمون‌هایی چون چرتکه و کانگورو، محاسبات ذهنی و مسابقات ریاضی را که فقط روی تقویت قوای ذهنی تمرکز کرده و تربیت در آن مغفول است، غیرقانونی و ممنوع اعلام می‌کنیم؛ اگر خانواده‌هایی تا‌کنون آگاهی نداشتند، حتما باید این مسیر تغییر کند؛ اگر مدرسه‌ای این آزمون‌ها را اجرا کند، کار غیرقانونی انجام می‌دهد.» اما این آزمون‌ها چیست؟
در تعریف آزمون چرتکه آمده: روشی آموزشی است که بعد از مدتی کارکردن با چرتکه، یک تصویر مجازی از چرتکه در ذهن شکل می‌گیرد. در واقع می‌توان گفت کودکان و دانش‌آموزان می‌توانند برای انجام محاسبات ریاضی از چرتکه مجازی ساخته‌شده در ذهن خودشان کمک گرفته و به سرعت اعمال محاسباتی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را به صورت ذهنی و با سرعت بسیار بالا انجام دهند. برخلاف آموزش سنتی در ریاضی که تنها استفاده از نیمکره چپ مغز بکار گیری می‌شد، تصور چرتکه توسط کودکان باعث به کار افتادن نیمکره راست مغز به واسطه تصور چرتکه خواهد شد که در عین حال با استفاده از منطق نیمکره چپ و جابه‌جایی مهره چرتکه‌ها به صورت مجازی و با استفاده از نیمکره راست و ترکیب این دو باعث توسعه و افزایش عملکرد نیمکره‌های راست و چپ مغز خواهد شد.
این درحالی است که این روش آموزشی، مسابقه هم دارد. چنانچه واحد مرکزی خبر از برگزاری مسابقات کشوری چرتکه خبر داده و نوشته: «این مسابقه کشوری در دو گروه سنی 5 تا 7سال و 8 تا 12سال برگزار شد و 12 نفر برگزیده به مسابقات بین‌المللی اعزام می‌شوند.»
در کنار چرتکه، آزمون «کانگورو» هم در لیست حذفی‌ها قرار گرفته است. این آزمون هم بی‌شباهت به چرتکه نیست. آزمون ریاضیات کانگورو، یک آزمون بین‌المللی است که تقریبا هر سال حدود 30 تا 50 کشور مختلف در آن شرکت می‌کنند. آن‌طور که این آزمون توسط برگزارکنندگانش شرح داده شده، هر ساله در ایران، در هفته آخر فروردین ماه برگزار می‌شود و سوالاتش هم سوالاتی است که با اطلاعات اندک ریاضی ولی به پایه هوش و خلاقیت طراحی و حل می‌شوند و در ایران از سال 2009 توسط موسسه فاطمی و دبیرخانه ریاضیات کانگورو برگزار می‌شده، اما حالا آن‌طور که حکیم‌زاده گفته این آزمون‌ها نه‌تنها مثبت نیستند که تربیت هم در آنها مغفول مانده است. این نکته‌ای است که مهدی بهلولی، معلم ریاضی دبیرستان هم در گفت‌وگو با «شهروند» بر آن تاکید کرده و می‌گوید: «سمت‌وسوی آموزش نوین دوری از برگزاری آزمون و رقابت است، چراکه این وضع به بهبود آموزش نمی‌انجامد، به‌خصوص آزمون‌های هماهنگ و کلی مانند چرتکه، کانگورو و ... .» به گفته او آزمون‌های معلم ساخته داریم که معلم‌ها برای بررسی کار خودشان از دانش‌آموزان می‌گیرند. حساسیت روی آن کمتر است و علاوه بر آن می‌تواند اطلاعات مفیدی از دانش‌آموزان به معلم بدهد، اما آزمون‌های سراسری و هماهنگ مورد نقد اندیشمندان آموزشی در سطح جهان است. «من به‌عنوان معلم ریاضی دبیرستان در این سال‌ها دانش‌آموزان زیادی را دیدم که خودشان را برای این آزمون آماده می‌کنند. مشکل اینجاست که درصد بالایی از این آزمون‌ها در محدوده کتاب‌های درسی قرار نمی‌گیرند و مطالب سال‌های آینده را می‌خواهند به زور به ذهن دانش‌آموزان فرو کنند که فشار مضاعف نتیجه عکس خواهد داد.» به گفته این کارشناس آموزشی یکی از سرآمدترین کشورها در عرصه آموزش فنلاند است، اما این کشور در آزمون‌های المپیاد جهانی جایگاهی ندارد. «سرمشق عمده آموزشی در جهان وجود دارد که یکی از آنها سرمشق فنلاند است که از رقابت دوری و سعی می‌کنند آموزش را کیفی کنند و سرمشق دوم آمریکایی است که بر آزمون‌گیری تاکید دارد.» به گفته بهلولی بعد از روی کار آمدن بطحایی به‌عنوان وزیر گفتمان انتقادی نسبت به آزمون گسترش پیدا کرد و آموزش‌وپرورش متوجه‌شده کار خودش را نباید به موسسات تجاری بسپرد، چراکه آنها مسأله را اقتصادی می‌بینند و این نگاه برای آموزش کشور ویرانگر است.