در بامداد دوم تیرماه 1287 خورشیدی محمدعلی شاه قاجار حکم دستگیری سران جنبش مشروطه را صادر کرد. مشروطه‌خواهان که قصد تسلیم‌شدن نداشتند در اطراف ساختمان مجلس به تبادل گلوله با قزاق‌ها پرداختند؛ اما نهایتا غرش سهمگین توپ‌های کلنل ولادیمیر لیاخوف تعطیلی مجلس و آغاز استبداد صغیر را در پی داشت. در پایان این روز به نظر می‌رسید مشروطه و مشروطه‌چی‌ها به تاریخ پیوسته‌اند؛ خصوصا که قتل فجیع میرزاجهانگیرخان، ملک‌المتکلمین و سیدجمال‌الدین واعظ ترس بر دل‌ها انداخته و ثابت می‌کرد شاه برای حفظ قدرت خود ابایی از خونریزی ندارد؛ اما این پایان ماجرا نبود!
آغاز دومینوی سقوط استبداد
110‌سال پیش در چنین روزی، برابر 25 تیر 1288 خورشیدی، در پی فتح تهران از سوی مشروطه‌خواهان، محمدعلی شاه قاجار به همراه اهل و عیالش به سفارت روسیه در تهران پناهنده شد. در این تاریخ نزدیک به یک‌ سال از واقعه به توپ بسته‌شدن مجلس می‌گذشت و برخلاف تصور محمدعلی شاه، طی این مدت اعدام‌ها، زندان‌ها و تبعیدها مشروطه‌خواهان را از دنبال‌کردن خواست‌هایشان باز نداشت. نخستین حرکت جدی از اصفهان کلید خورد و سردار اسعد بختیاری با سواران خود این شهر را اشغال کرد. این در حالی بود که تبریز از ماه‌ها قبل در محاصره سربازان عین‌الدوله قرار داشت و مشروطه‌خواهان تبریزی به‌رغم نبود غذا و دارو با چنگ و دندان از شهر دفاع می‌کردند. سقوط اصفهان مشروطه‌خواهان سراسر ایران ازجمله گیلان را به وجد آورد و مجاهدان این شهر به فرماندهی یپرم‌خان ارمنی ارگ دولتی شهر را اشغال کرده و حاکم رشت را به قتل رساندند. ‌سال 1287 خورشیدی آخرین روزهای خود را می‌گذراند که مجاهدان گیلانی وارد قزوین شده و آن را به تصرف خود درآوردند. دست برداشتن عین‌الدوله از محاصره تبریز این شهر را نیز از حیطه نظارت دولت خارج کرد و حالا فقط باید ضربه نهایی وارد می‌شد؛ فتح پایتخت!
اصلاحات ناکافی و دیرهنگام
محمدعلی شاه پس از به توپ بستن مجلس یا به‌زعم خودش جمع‌کردن بساط مشروطه‌چی‌ها، وقتی با شورش‌های گسترده در ولایات ایران مواجه شد، تغییر استراتژی داده و سعی کرد تا مشروطه مورد نظر خود را  پیاده کند. تعمیر ساختمان مجلس شورای ملی و انتصاب سعدالدوله - از مشروطه‌چی‌های میانه‌رو - به سمت رئیس‌الوزرایی، ازجمله تمهیداتی بود که شاه قاجار برای کنترل اوضاع کشور به کار بست اما سیر حوادث و پیشروی‌های خیره‌کننده مشروطه‌خواهان در شهرهای مختلف حکایت از آن داشت که محمدعلی شاه به پایان راه خود رسیده است. شاه قاجار ضمن موافقت با برگزاری انتخابات آخرین حربه خود برای سرایت آتش به تهران را نیز به کار گرفت اما دیگر دیر شده بود و نیروهای سردار اسعد بختیاری، سپهدار تنکابنی و یپرم‌خان ارمنی دیگر فاصله چندانی با تهران نداشتند. 22 تیر 1288 خورشیدی قوای مشروطه‌خواهان سرانجام وارد تهران شده بعد از 3 روز درگیری با قزاق‌ها پایتخت را به تصرف خود درآوردند. در این میان محمدعلی شاه نیز با پناهنده‌شدن به سفارت روسیه تلویحاً یکسره‌شدن کار خود را پذیرفت.