عاصفه الله‌وردی- روانشناس| حتما کسانی را دیده‌اید که دندان‌های نامرتب یا بدرنگی دارند و به همین دلیل در هیچ عکسی لبخند نمی‌زنند یا وقتی در جمعی مشغول صحبت هستند، مراقب‌اند دندان‌های‌شان دیده نشود. البته از قدیم گفته‌اند سیرت زیبا مهمتر از صورت زیباست و نباید آدم‌ها را براساس ویژگی‌های ظاهری مورد قضاوت قرار دهیم. چنین نظراتی چه در مورد ویژگی‌های جسمانی به اصطلاح خدادادی مثل قد، وزن، کوچک و بزرگ‌بودن بینی و خلاصه هرگونه فاکتور زیبایی و چه در مورد ویژگی‌های ظاهری‌تر مثل نحوه لباس پوشیدن وجود دارد. حتما داستان «آستین نو، بخور پلو» را شنیده‌اید. در همه این روایت‌ها و حکایت‌ها و فلسفه‌بافی‌ها تلاش‌شده به نسل بشر ثابت شود ویژگی‌های ظاهری افراد را کمتر مورد توجه قرار دهد. البته واقعیت هم چیزی جز این نیست. همه ما تجربه ارتباط با افرادی را در زندگی داریم که شاید ظاهر چندان جذابی نداشته باشند، ولی رفتار و خصوصیات اخلاقی‌شان بشدت تاثیرگذار است و جوری در دل آدم نفوذ می‌کنند که حتی اگر نقایصی در ویژگی‌های ظاهری داشته باشند هم زیبا و جذاب به نظرمان می‌رسند. این یک واقعیت است و نمی‌شود آن را نادیده گرفت، اما در کنار همین واقعیت شواهدی نیز وجود دارد که ثابت می‌کند نمی‌شود نسبت به مسائل ظاهری کاملا بی‌تفاوت بود، یعنی بخواهیم یا نخواهیم گاهی ویژگی‌های ظاهری ذهن‌مان را مشغول می‌کند و حتی بر زندگی‌مان تاثیر می‌گذارد.
زیبایی‌پسندی جامعه
از دیدگاه علم روانشناسی سال‌هاست که ثابت‌شده نگاه اولیه‌ای که جامعه به یک فرد دارد و اثری که این نگاه بر نحوه شناخت جامعه از فرد می‌گذارد، عامل مهمی در پذیرش افراد از سوی آن جامعه است، یعنی به زبان ساده حالا دیگر مردم پذیرفته‌اند یک‌سری فاکتورهای زیبایی ظاهری بر روابط اجتماعی آنها تاثیرگذار است. به‌طورکلی رابطه معناداری بین ظاهر افراد و پذیرش آنها از سوی جامعه وجود دارد که البته می‌تواند در بین کشورهای مختلف، متفاوت و گوناگون باشد.
در این میان در برخی گروه‌های حرفه‌ای حتی ظاهر خوب، بیشتر از باقی افراد می‌تواند مورد پسند و دارای اهمیت باشد. مثلا کسانی مثل مجری‌های تلویزیون و بازیگران که به دلیل حرفه‌شان دایما در معرض دید هستند، از این دسته‌اند. البته این را هم در نظر داشته باشید که در این‌جا منظور ما از فاکتورهای زیبایی، موارد معقول و در حد عرف جامعه است؛ مثلا کسی که بینی بزرگی دارد و آن را عمل می‌کند یا کسی که دندان‌های نامرتب و زردرنگی دارد و سراغ لمینیت می‌رود. روی صحبت ما با کسانی که به طرز افراطی به عمل‌های زیبایی رو می‌آورند، نیست. این افراد در این مبحث نمی‌گنجند و در مقوله دیگری باید بررسی شوند.
لبخند سفید
داشتن دندان‌های ردیف و سفید هم یکی از فاکتورهایی است که از گذشته بر زیبایی انسان‌ها تاثیرگذار بوده و حتی وقتی می‌خواستند از دندان‌های کسی تعریف کنند، می‌گفتند دندان‌هایش شبیه مروارید است. حتی بارها شنیده و خوانده‌ایم که مردم در گذشته از برخی مواد گیاهی و روش‌های خانگی برای سفیدکردن دندان‌ها استفاده می‌کردند، به همین دلایل است که تقاضای مردم به‌طور روزمره برای انجام درمان‌های زیبایی دندان و اصلاح لبخند، افزایش یافته است.
من آدم تمیزی هستم
ردیف و سفیدبودن دندان‌ها، نه‌تنها شاهدی بر بهداشت دهان و دندان است، بلکه می‌تواند تاییدی بر عدم وجود بیماری‌های دهان و دندان و سندی برای رعایت بهداشت فردی هم باشد. بر کسی پوشیده نیست که لبخند با دندان‌های سفید و براق و روشن نشان‌دهنده مراقب دایمی از دندان‌هاست، یعنی این‌طور نیست که سفیدی دندان صرفا جنبه زیبایی داشته باشد؛ انگار با فرهنگ و سبک زندگی فرد هم ارتباط پیدا می‌کند. مثلا اگر کسی بینی بزرگی داشته باشد، هیچ‌کس در مواجهه با او فکر نمی‌کند که به دلیل عدم‌رعایت بهداشت فردی یا سبک زندگی غلط بینی‌اش بزرگ شده، ولی اگر کسی دندان‌های زردی داشته باشد، ممکن است به ذهن دیگران این‌طور برسد که فرد به اندازه کافی مسواک نمی‌زند یا بهداشتش را رعایت نمی‌کند، بنابراین ممکن است برخی افراد علاوه بر گرایش به زیبایی برای ارایه شخصیت بهتر در جامعه سراغ روش‌های اصلاح لبخند بروند.
اعتمادبه‌نفس بیرونی و درونی
بدون شک یکی از فاکتورهای موثر بر زندگی اجتماعی افراد و حتی میزان موفقیت آنها، میزان اعتمادبه‌نفس است. لبخند جذاب می‌تواند عزت‌نفس و به دنبال آن اعتمادبه‌نفس مناسبی را برای فرد به دنبال داشته باشد که همین امر بر کیفیت زندگی او موثر خواهد بود. زیبایی دندان‌ها همان‌طور که از بیرون چهره ظاهری فرد را بهبود می‌دهد، با اثرات درونی و روانی هم بر این افزایش اعتمادبه‌نفس کمک می‌کند، به‌خصوص که دندان‌ها عضوی نیستند که دایما در معرض دید باشند و درواقع به فرد این امکان را می‌دهند که در جمع‌های مختلف کاری، دوستانه یا خانوادگی با یک لبخند یا کمی از هم گشودن لب‌ها بخشی از یک زیبایی پنهان را به نمایش بگذارند. از سوی دیگر وقتی تصور هر یک از افراد جامعه نسبت به چهره خود مثبت باشد، می‌توان در مجموع به این نتیجه رسید که سلامت اجتماعی و روانی آن جامعه هم می‌تواند افزایش پیدا کند.
رابطه عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس
طبق تعریف عزت‌نفس که به قبول و رضایت درونی از شکل و حالت هر یک از اندام‌های بدن برمی‌گردد، عزت‌نفس نسبت به رنگ و شکل دندان در افراد به طرز مستقیمی می‌تواند روی اعتمادبه‌نفس آنها موثر باشد. گویی سفید و مرتب و ردیف بودن دندان‌ها، حسی از آرامش روانی و توجه مثبت به خود را به همراه دارد. افراد معمولا به‌طور خودآگاه از این‌که دندان‌های ردیف و سفید و مرتب، زیبایی بیشتری به لبخند آنها می‌دهد، در روابط‌شان کمک می‌گیرند.
نگرش حرف اول را می‌زند
تحقیقی که روی گروهی از جوانان در مورد اثرات زیبایی دندان بر افزایش اعتمادبه‌نفس آنها انجام شد، نشان داد که اکثریت آنها در مرحله جست‌وجوی فرصت‌های شغلی یا پیدا کردن شریک مناسب برای زندگی یا دستیابی به نوعی پایداری در افکار و خواسته‌های خود بودند. بیشتر افرادی که مورد مطالعه قرار گرفتند، از شکل لبخندشان راضی بودند، اما رنگ و شکل دندان‌ها دلیل اصلی نارضایتی و گرایش‌شان به لمینیت بود. همچنین رنگ لثه هم کمترین علت نارضایتی آنها اعلام شده بود. این مطالعات نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از افراد دوست دارند سفیدی و مرتب‌بودن دندان‌های خود را هنگام لبخندزدن نشان دهند یا در آینه، در فیلم‌ها و عکس‌هایی که از خود می‌گیرند، ببینند.
زن و مرد ندارد
یافته‌های جالبی در این زمینه وجود دارد که نشان می‌دهد برخلاف گذشته که تصور می‌شد زنان نسبت به مردان اهمیت بیشتری به ظاهر خود می‌دهند، امروزه مردان هم تا حدود زیادی از اهمیت لبخند زیبا آگاه شده‌اند و حاضرند برای داشتن آن دست به جیب شوند. همین نشان می‌دهد که جامعه به سمتی درحال تغییر است که علاوه بر آراستگی زنان، به زیبایی و آراستگی مردان نیز اهمیت داده می‌شود.