شیما بیرقی – کارشناس برنامه شیرمادر مرکز بهداشت شمال تهران | هفته جهانی شیرمادر از 10 تا 16 مرداد ماه مصادف با یک تا 7 آگوست در بیش از 170 کشور مختلف جهان گرامی داشته می‌شود. هدف از نام‌گذاری این روز تشویق مادران به تغذیه فرزندان خود از این موهبت الهی است. شعار هفته جهانی شیرمادر 97(2018): تغذیه با شیرمادر زیربنای زندگی سالم است.
سازمان جهانی بهداشت و یونیسف 10 اقدام برای تغذیه موفق با شیرمادر در بیمارستان‌های دوستدار کودک معرفی کرده‌اند که اجرای اقدامات آن تأثیر بسزایی در شروع موفق شیردهی و تداوم آن داشته است. برخی از این اقدامات ازجمله اقدام چهارم تحت عنوان «تماس پوست با پوست مادر و نوزاد بلافاصله پس از زایمان و شروع تغذیه با شیرمادر در ساعت اول تولد» از حساسیت ویژه‌ای برای حفظ بقا و سلامت شیرخوار و موفقیت شیردهی برخوردار است.
شروع تغذیه با شیرمادر طی یک ساعت اول تولد نخستین و حیاتی‌ترین گام برای کاهش مرگ‌ومیر شیرخواران و کودکان است. آمارها نشان می‌دهد که اگر تغذیه انحصاری با شیرمادر از روز اول تولد شروع شود، از 16درصد مرگ نوزادان پیشگیری می‌شود و اگر در ساعت اول تولد شروع شود این رقم 22درصد خواهد بود.
مزایای تماس پوست با پوست مادر و نوزاد
پس از تولد
تماس پوست با پوست مادر و نوزاد بلافاصله بعد از تولد و شروع تغذیه با شیرمادر گرچه با هم مرتبط هستند، اما هرکدام به‌طور مستقل از اهمیت خاصی برخوردارند. به‌طوری که گفته می‌شود حتی اگر مادر قصد شیردهی ندارد، مادر و نوزاد باید از این تماس اولیه بهره‌مند شوند. مهمترین مزایای این اقدام اینهاست:
به شروع موفق تغذیه انحصاری با شیر مادر کمک می‌کند.
ضربان قلب و تنفس نوزاد را ثبات بخشیده و او را گرم نگه می‌دارد.
باعث تطابق متابولیکی و ثبات قند خون و اصلاح سریع‌تر اسیدیته خون می‌شود.
موجب تحکیم پیوند عاطفی بین مادر و نوزاد می‌شود.
کلونیزاسیون روده شیرخوار را با باکتری طبیعی روده مادر فراهم می‌کند.
گریه نوزاد کمتر شده و اضطراب و مصرف انرژی آنان کاهش می‌یابد.
مزایای شروع تغذیه با شیرمادر
در ساعت اول تولد
آغوز یا کلستروم برای نوزاد بسیار مغذی است. نیاز غذایی نوزاد در هنگام تولد خیلی کم و مقدار آغوز برای تأمین نیازهای او کافی است.
آغوز سرشار از عوامل حفاظتی و ایمنی بخش بوده و اولین ایمن سازی نوزاد به شمار می‌رود و به تنظیم سیستم ایمنی درحال تکامل نوزاد کمک می‌کند. همچنین سرشار از ویتامین A بوده که برای حفاظت از چشم و کاهش عفونت‌ها اهمیت دارد و با تحریک عمل دفع به پیشگیری از زردی نوزاد کمک می‌کند.
به تولید شیرکافی برای تغذیه بعدی و پیشگیری از بروز افت قند خون(هیپوگلیسمی) کمک می‌کند.
رفلکس مکیدن نوزاد را که طی ساعت اول تولد بسیار قوی است تحریک کرده و به انقباض رحم، خروج جفت و کاهش خونریزی مادر کمک می‌کند.
پس از زایمان طبیعی یا سزارین با بی‌حسی موضعی، ضمن برقراری تماس پوست با پوست مادر و نوزاد تغذیه با شیرمادر را اغلب می‌توان در ساعت اول تولد شروع کرد، ولی در سزارین با بیهوشی عمومی ضمن برقراری تماس پوست با پوست مختصر در اتاق عمل و ادامه آن در اتاق ریکاوری، تغذیه با شیرمادر به محض هوشیاری و پاسخگویی مادر طی یکی دو ساعت اول تولد انجام می‌شود.