[شهروند] فعالیت داوطلبانه در کشور ما در حوزه سلامت سابقه طولانی دارد که آن را می‌توان در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌هایی که به صورت خیریه اداره می‌شوند، ملاحظه کرد. اقداماتی همچون ایجاد بیمارستان‌های صحرایی، اعزام تیم‌های تخصصی و تک‌تخصصی، ویزیت رایگان، اعزام تیم‌های سلامت به خارج از کشور و اعزام تیم‌های پزشکی در حوادث و بلایا دیگر فعالیت‌های داوطلبانه است که نهادهای عمومی و «ان‌جی‌ا‌و»های مختلف حوزه سلامت همچون بسیج جامعه پزشکی و هلال‌احمر انجام می‌دهند. فعالیت‌هایی که اگر با هدفمندی و برنامه‌ریزی مشخص‌تری انجام شود، می‌توان تأثیر آن را در توسعه نظام سلامت کشور دید. کاروان سلامت در سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر یکی از همین فعالیت‌های داوطلبانه است؛ کاروانی که در آخرین فعالیت خود به‌مناسب دهه فجر در مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان خدمت کرده است.
سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر را با شعار حلقه اتصال میان توان توانمندان و نیاز نیازمندان می‌شناسند. وظایف تعریف‌شده این سازمان در زمینه رفع مشکلات مردم نیازمند در زمان حوادث و غیر حوادث است و به همین علت یکی از فعالیت‌هایی که دنبال می‌کند، همکاری با پزشکان داوطلب است. کاروان سلامت متشکل از متخصصان، پزشکان، پیراپزشکان، پرستاران و داوطلبان عضو این سازمان با همکاری سازمان نظام پزشکی در زمینه خدمات‌رسانی رایگان به مردم روستاهای محروم فعالیت می‌کند؛ چگونه؟ این پزشکان پس از هر حادثه با همت انسان‌دوستانه وارد میدان خدمت‌رسانی می‌شوند.
آماده برای خدمت
در میدان خدمت دستهدسته آدم می‌بینی، دستهدسته سرباز، دستهدسته امدادگر، دستهدسته پزشک و دستهدسته داوطلب خدمت؛ همه آماده‌اند که مرهمی شوند برای این شهرِ زخم‌خورده. در میان این دسته‌ها تیمی شانزده‌نفر کارش تسکین و التیام رنج‌هاست؛ در مورد پزشکان مشارکت‌کننده در کاروان سلامت چابهار حرف می‌زنم؛ متخصصانی که آستین‌های خود را بالا زده‌اند برای خدمت به محرومان. وحید سلیمی، معاون جذب و سازماندهی سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در مورد این تیم شانزده‌نفره و این خدمت می‌گوید: «این کاروان سلامت داوطلبان هلال‌احمر با نیازسنجی‌های جمعیت هلال‌احمر استان با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر و به دلیل نیاز شدید مردم مناطق سیل‌زده و کمتر برخوردار به خدمات بهداشتی و درمانی به این استان اعزام شده‌است. بر اساس بررسی‌های داوطلبان هلال‌احمر در مناطق سیل‌زده استان سیستان و بلوچستان مشخص شد دریافت خدمات دندانپزشکی، زنان و زایمان و بیماری‌های گوارشی عمده‌ترین نیازهای ساکنان مناطق آسیب‌دیده و متأثر از سیل اخیر است که در این زمینه به حضور پزشکان داوطلب و خدمات درمانی پزشکان متخصص نیاز است.»
محل خدمت، مناطق محروم
بنا به گفته معاون جذب و سازماندهی سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، این کاروان سلامت اعزامی متشکل از ۱۶ پزشک متخصص پوست، اطفال، زنان و زایمان، چشم‌پزشکی، دندانپزشکی و عمومی است که در ایام مبارک و خجسته دهه فجر و سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به منظور ارایه خدمات درمانی داوطلبانه و رایگان به مناطق سیل‌زده سیستان و بلوچستان اعزام شده است. البته در کنار این ۱۶ متخصص و فوق تخصص در رشته‌های زنان، کودکان، عفونی، دندانپزشکی، مامایی و عمومی که از استان تهران به روستاهای یادشده اعزام شده‌اند، برای تأمین سایر کادر پزشکی از ظرفیت بومی استان سیستان و بلوچستان استفاده خواهد شد. میدان خدمت هم مناطق محروم است. در چند روز گذشته این تیم پزشکی در قالب کاروان سلامت در مراکز درمانی و خانه‌های بهداشت روستاهای سیل‌زده شهرستان چابهار در استان سیستان و بلوچستان به ارایه خدمات درمانی رایگان به مردم پرداخته است.
آیینه داوطلبی را ببینیم
این روزها آمارهای غیررسمی از تخلف چند‌هزار میلیاردی جامعه پزشکی در کشور خبر می‌دهد؛ آمار و ارقامی که بارها در خبرها شنیده یا خوانده‌ایم؛ آمارهایی که در صورت صحت، تنها یک سوی آیینه جامعه پزشکی کشور را نشان می‌دهد؛ آیینه‌ای که در ذهن ما شاید به دلیل رفتار سوء چند پزشک مخدوش شده است. اما آنچه در میدان خدمت داوطلبی دیده می‌شود، آیینه دیگری است. مسأله‌ای که وحید سلیمی نیز بر آن تأکید دارد. او معتقد است: «این نیکوکاران واقعی همواره به‌عنوان حامیان اصلی جمعیت هلال‌احمر در تمامی برنامه‌های بشردوستانه در حوادث و سوانح با ارایه خدمات متنوع بهداشتی و درمانی یار و مددکار این سازمان بوده‌اند و حتی در شرایط سخت اقتصادی روزبه‌روز بر شمار کسانی که برای پیوستن به داوطلبان هلال‌احمر اعلام آمادگی می‌کنند، افزوده می‌شود.»
پیامی از سیستان و بلوچستان: داوطلب متشکریم
در میان این شلوغی‌ها، پیرمرد تسبیح به دست، لا‌به‌لای ذکرش به من ،که خیره به این دسته‌ها شده‌ام، نگاهی کرد و گفت: «اجرشان با خدا، سنگ تمام گذاشتند.» حرف پیرمرد، حرف دل بود؛ حرفی که از دل مردم این شهر سیل‌زده شنیده می‌شد. این چند سطر بخشی از نقل قول یکی از پزشکان مشارکت‌کننده در کاروان سلامت جمعیت هلال‌احمر است. نقل قولی که می‌توان روی دیوارنوشته‌ها و بیلبوردهای مقوایی هم دید؛ روی کارتن‌های ریخته‌شده در شهر و در میان پیام‌ها و توییت‌هایی که کاربران در شبکه اجتماعی می‌نویسند؛ به طور مثال یکی از کاربران اهل سیستان و بلوچستان در شبکه‌های اجتماعی نوشته بود: «این پیام مردم سیستان و بلوچستان به ملت ایران است: داوطلب متشکریم.»
خدمت در مناطق محروم
دکتر سیدمهدی طبایی، متخصص بیماری‌های پوست و عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی که سال‌هاست با جمعیت هلال‌احمر در فعالیت‌های بشردوستانه همکاری دارد، یکی از مشارکت‌کنندگان در این کاروان است. او معتقد است با فعالیت داوطلبانه در عرصه پزشکی می‌توان بسیاری از نیازها را در حوزه سلامت برطرف کرد. این پزشک داوطلب در ادامه با تأکید بر توجیه و آموزش پزشکان پیش از حضور در فعالیت‌های داوطلبانه می‌گوید: «باید در حیطه فعالیت‌های داوطلبانه و بشردوستانه اطلاع‌رسانی بهتری صورت بگیرد و دعوت و جذب در این برنامه‌ها ساختار و مدل مشخصی را دنبال کند.» طبایی در ادامه از نبودن آموزش همگانی در عرصه سلامت در نقاط محروم انتقاد کرد: «شرایط درمانی و میزان آگاهی در عرصه سلامت در شهرهای محروم ضعیف است. حضور کاروان‌های داوطلبانه سلامت علاوه بر مشارکت در عرصه درمان، در آموزش نیز تأثیرگذار است.»
همراهی داوطلبانه به شکل منسجم‌تر
طبایی با اشاره به اینکه در این چند‌‌سال همراهی داوطلبانه به شکل منسجم‌تری انجام می‌شود، افزود: «جمعیت هلال‌احمر فعالیت مثبتی در این زمینه آغاز کرده است. باید با تجربه‌ها و دانش روز کیفیت خدمات داوطلبانه را ارتقا دهیم تا ارایه این خدمات در شأن مردم صورت بگیرد. مطمئنا اگر هماهنگی بیشتری وجود داشته باشد و منطقی‌تر نیاز‌سنجی شود، نتیجه بهتری هم حاصل می‌شود.» این پزشک در ادامه گزارشی کوتاه از فعالیت این کاروان در این طرح ارایه کرد: «ما فعالیت‌مان را در چابهار در سه شبانه‌روز دنبال کردیم. اولویت مناطق محروم بود و ما نیز در این سه روز در روستاهای محروم و فاقد امکانات حضور داشته‌ایم. تیم درمانی ما دارای متخصصانی در رشته‌های داخلی، پوست، زنان، مامایی، دندانپزشکی و جراحی عمومی بود.» بنا به گفته این پزشک متخصص، این کاروان متشکل از پرستار، داروساز و.. نیز بود که با هماهنگی جمعیت هلال‌احمر به ارایه خدمات لازم پرداختند. رفع نیاز دارویی نیز خدمت دیگری است که طبایی به آن اشاره کرد.
امید زنده است
بگذارید تکمیل این گزارش بخش‌هایی از گفته‌های پزشک مشارکت‌کننده در این طرح باشد: «سیستان و بلوچستان پُر است از گردوغبار، دیوارهای تَرَک‌خورده، سقف‌های ریخته و رنج‌های بسیار، اما این همه آنچه گذشت نیست! در کنار این آوار، چشم‌هایتان اگر در میان این همه گردوغبار سویی هم داشته باشد، می‌تواند ببیند آوار آوار خدمت و امید را.»