[نگار باباخانی] دیروز روز اعتراضات تکراری و همه ساله ابراهیم حاتمی‌کیا بود، در روزی که سه فیلم در سالن رسانه‌ها نقد و بررسی شد...

لباس شخصی؛ حزب توده و تحریف تاریخ
امیرعباس ربیعی، کارگردان فیلم «لباس شخصی» درباره فیلمش که درمورد حزب توده و فرجام این حزب در سال‌های بعد از انقلاب است، می‌گوید: «برای انتخاب سوژه، ابتدا قصه من را جذب می‌کند، نه مضمون. من برای ساخت فیلم تحقیقات فراوانی انجام دادم و در پژوهش‌هایم محدودترین سند، خاطرات آقای ری‌شهری بود. اگر بخواهم منابع را بیان کنم، بسیار است. برای این فیلم زحمت زیادی کشیده شد، سه سال پژوهش آن زمان برد و ۶ ماه درگیر تولید بودیم.  درباره این فیلم که با سرمایه‌گذاری سازمان اوج ساخته شده بود، انتقاد بسیار بود. از تحریف تاریخ گرفته تا شباهت‌های بازی نقش اول فیلم به نوید محمدزاده. ربیعی کارگردان فیلم اما تحریف تاریخ را رد کرده و شباهت بازی نقش اول فیلم به بازی نوید محمدزاده را نیز باعث افتخار و خوشحالی نامید که «کاراکتر مهدی نصرتی شبیه به کاراکترهایی شده است که نوید محمدزاده ایفا کرده است». نصرتی بازیگر اما انگار از این قیاس چندان راضی نبود: «دوست ندارم شبیه هیچ بازیگری باشم و این نوع بازی را برای این نقش انتخاب کردم. به جزئیات این نقش فکر کردم و برای رسیدن به شخصیت تمرین زیادی کردم. از دوستان می‌خواهم کمی صبور باشند، دیگر انتخاب‌های من در بقیه فیلم‌ها را ببینند و بعد درباره بازی من نظر بدهند.»

خروج؛ عادت‌کردن حاتمی‌کیا به بی‌توجهی!
اما خروج حاتمی‌کیا همان‌طور که انتظار می‌رفت، روز را پر از خبر و حاشیه کرد. چه با انتقادات همیشگی ابراهیم حاتمی‌کیا و چه با صحبت‌های فرامرز قریبیان که جسورانه و شجاعانه حرف زد و چه با خبر خداحافظی قدرت سینمای ایران!
ابراهیم حاتمی‌کیا درباره فیلم خروج مثل همیشه از موضع بالا حرف زد. او در پاسخ به سوالاتی که درباره موضع انتقادی فیلم علیه دولت مطرح می‌شد، با لحنی تند گفت: «هر دولتی سرکار باشد، همین پرسش مطرح می‌شود. من سال ۸۹ این تحقیق را انجام دادم و از آن موقع بود که این ایده پدید آمد و اسمش هم خروج بود، اما تا این دوره و الان شکل نمی‌گرفت و درنمی‌آمد.» حاتمی‌کیا درمورد ساخت فیلم درباره سردار سلیمانی نیز حرف‌زد: «واقعا دوست دارم و همان‌طور که یک زمان آرزویم بود فیلمی درباره شهید چمران بسازم، حالا دیدن شهید حاج قاسم مرا هوایی می‌کند که درباره ایشان صحبت کنم و نمی‌دانم در آینده چه موضوعی پیش می‌آید. شرایطش پیش می‌آید یا خیر.»
اما در ادامه نوبت رسید به انتقادات حاتمی‌کیا. او در واکنش به خروج فیلم «خروج» از فهرست فیلم‌های آرای مردمی گفت: «من این را یک شوخی بزرگ می‌دانم و واقعیت این است اصلا امکان ندارد و محال ممکن است این اتفاق رخ داده باشد. به نظر می‌آید امسال یک مهندسی به ظاهر ساده اما پیچیده رخ داده است، اما ایرادی ندارد، من همه را به زمان می‌سپارم و زمان است که ثابت‌می‌کند چه فیلمی می‌ماند و چه فیلمی نه. کاش هیأتی برای رسیدگی به کسانی که این هیأت را در دست دارند، تشکیل شود، اما در هر حال من لذت می‌برم از مشتی که این دوستان زدند.» درباره  انتقاداتی نیز که به «خروج» می‌شود، ابراهیم حاتمی‌کیا گلایه‌هایی داشت: «برخی می‌توانند فیلم را دوست داشته باشند، برخی نه. من از بی‌ادبی خوشم نمی‌آید. گناه ما چیست که فیلم می‌سازیم؟ چرا جنس نوشته‌ها و واکنش‌ها مثل دادگاه است. این چه زبان بی‌حیایی است؟  به من می‌گویند دهه‌ات گذشته. جمله خودم را به خودم پس می‌دهید؟ روزی که علی حاتمی رفت، آیا جایش پر شد؟ لذت می‌برید از این رفتار؟ من از این فضا دلخورم. این بیستمین فیلم من است، پس من بیست بار این بالا آمده‌ام. چرا سال‌به‌سال سخت تر می‌شود، چرا فضا را این شکلی کردید که مثل فشار شب اول قبر است. ما همه سربازان فرهنگی این نظام هستیم.»
رکورددار دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر همچنین گفت: «بی‌توجهی داوران به فیلم‌هایم برایم عادی است و هیچ مشکلی هم ندارم.» او درباره شایعه ممانعت خود حاتمی‌کیا از اکران فیلم «گزارش یک جشن» نیز گفت: «دروغ محض است. اف بر کسی که گفته من جلو اکران فیلمم را گرفته‌ام. من همه فیلم‌هایم را دوست دارم و گزارش یک جشن هم متعلق به آن زمانه است و این طرف و آن طرف هم ندارد.»
حاتمی‌کیا درباره عدم واکنش به اتفاقات اخیر نیز چنین گفت: «من فیلمم را می‌سازم. من خودم را سیاستمدار نمی‌دانم. من فیلمم را می‌سازم، آن موقعی که تو متوجه این حرف‌ها نبودی من فیلم می‌ساختم. هر کسی خواست کاری کند با فیلمش بکند. داشتن اینستاگرام و واکنش‌های چند کلمه‌ای، هنر بزرگی نیست، من فیلمم را می‌سازم و ترجیح می‌دهم آنچه به عنوان فیلمساز صلاح می‌دانم و هر آنچه را که دغدغه‌ام است، به تصویر بکشم. آنچه اکنون ساخته‌ام، تمام چیزی است که بلدم و باقی فیلم‌هایی که ساخته‌ام نیز همان چیزی بوده‌اند که دغدغه‌اش را داشته‌ام. انتظاری که از من می‌رود تا فیلم‌های خوشایند دیگران را بسازم، اصلا درست نیست، تا الان حتی یک فیلم سفارشی نساخته‌ام و نظر کسی برایم اهمیت ندارد.»

آتابای؛ بهترین فیلم جشنواره؟!
و اما فیلم سوم روز گذشته آتابای نیکی کریمی بود. بهترین فیلم کارنامه کارگردانی نیکی کریمی و به جرأت یکی از بهترین فیلم‌های امسال که البته از سوی افرادی خاص با انتقاداتی نیز مواجه شد. فیلمی که هادی حجازی‌فر با بازی و نویسندگی در آن نقش مهمی داشت. حجازی‌فر که فیلمنامه‌نویس «آتابای» هم هست، درباره شکل‌گیری همکاری‌اش با نیکی کریمی گفت: «زمانی که سر سریال ممنوعه بودیم قرار بر این شد بازیگران نقش خود را بازنویسی کنند. نیکی کریمی لطف کرد و بعد از دیدن کار من طرحش را مطرح کرد. زمان شروع کار، من از او خواستم که طرحی بنویسم و نهایتا این همکاری در زمینه فیلمنامه‌نویسی شکل گرفت. برای شکل‌گرفتن نقش «آتابای» نزدیک به یک سال در مورد این نقش با هم گفت‌وگو کردیم. ایده اصلی داستان مرتبط با کتاب علی اشرف درویشیان بود. از ابتدا من و خانم کریمی فیلمنامه را با هم نوشتیم و بازنویسی کردیم. در زمان ساخت فیلم برای ارتباط بهتر کاراکترها با یکدیگر بخشی از دیالوگ‌ها تغییر کرد»...
نیکی کریمی هم درباره طرح فیلم گفت: «داستان فیلم یکی از داستان‌هایی بود که در نوجوانی به اسم فصل نو خوانده بودم و ذهنم را بسیار درگیر کرده بود. پس از گفت‌وگو با درویشیان این فیلمنامه را نوشتیم که البته فیلمنامه نهایی نسبت به آن داستان کوتاه بسیار تغییر کرد. من و هادی حجازی‌فر در فیلمنامه هم‌نظر بودیم و در زمان ساخت فیلم برای به وجود آوردن فضای فیلم بسیار دعوا کردیم. روح کار برای من بسیار مهم است.» کارگردان آتابای در ادامه گفت که «ما یک فیلم ساده ساختیم و خوشحالم که در جشنواره ارتباط خوبی با مخاطب برقرار کرده است.» نیکی کریمی درباره ساخت فیلم به زبان ترکی نیز  توضیح داد که «در ارتباط با اقلیم‌ها و زبان‌های دیگر ایران کم‌کاری کردیم.»
نیکی کریمی در خصوص نقش حجازی‌فر در فیلم گفت: «زمانی که در جشنواره فیلم فجر داور بودم و فیلم ایستاده در غبار را دیدم، از بازی حجازی‌فر بسیار لذت بردم و کنجکاوی من را برانگیخت. او بسیار روان و با تمرکز بازی می‌کند و معتقدم بازی او یک هوای تازه در سینمای ایران است.»