چند ماهی از آشکارشدن شرایط مرمت گنبد مسجد شیخ‌لطف‌الله گذشته است و در این مدت بسیاری از مسئولان واکنش نشان داده‌اند. یکی از مهم‌ترین این واکنش‌ها صحبت‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بود که از استادکار مرمت این اثر مهم تاریخی دفاع کرد. اما ایسنا به تازگی خبر از نامه چند استادکار قدیمی اصفهان خطاب به اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری داده که با این عنوان منتشر شده است: «تخریب نمای زیباترین گنبد ایران (شیخ لطف‌الله اصفهان) به دلیل مرمت نادرست.»
آنها در این نامه به ارزش‌های هنری و معماری این اثر ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو اشاره کردند و شیوه مرمت این مسجد را فاجعه‌ای دانستند که آیندگان گناه آن را بر ما نخواهند بخشید. استادکاران در ادامه جوانب مختلف این اقدام نسنجیده را شرح دادند:
«الف- هیچ‌گونه ارزیابی دقیق و هیچ صورت‌جلسه‌ای که مشکلات و شرایط گنبد پیش از آغاز مرمت را مشخص کند، منتشر نشده و به نظر می‌رسد اصلا ارزیابی و هم‌اندیشی مدونی صورت نگرفته است. ب- به تبع عدم ارزیابی دقیق، هیچ‌گونه طرح مطالعاتی و آزمایش و تعیین برنامه مرمت پیش از آغاز کار، تدوین و انجام نشده و به عبارت بهتر، اجرای چنین کار حساسی بدون نقشه و زمینه مطالعاتی کافی آغاز شده است. ج- برای آغاز مرمت، مناقصه‌ای از سوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان در تاریخ بیست‌وسوم خرداد ماه سال ۸۸ در سایت آن اداره کل اعلام و درنهایت به مرمت‌گر کنونی سپرده شد که هیچ‌گونه سابقه مرمت کاشی معرق -معقلی (نوع خاص کاشی گنبد شیخ لطف‌الله) نداشته و به واسطه پدرش که از نام‌آوران در زمینه ساخت انواع طاق‌های سنتی (غیر مرتبط با این پروژه) است، شناخته می‌شود. د- نتیجه چنین مرمت فاجعه‌باری امروز دو رنگ شدن کاشی‌های گنبد شده، به‌طوری که این اختلاف رنگ در شب نیز به وضوح مشخص است. این مرمت در رسانه‌های مختلف منعکس شد.» آنها در ادامه قوانین بین‌المللی و قانون مجازات اسلامی را درباره تخریب یا آسیب به بناهای تاریخی شرح داده‌اند. براساس آنچه در فصل 9 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی ایران آمده است: «هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی، تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، با تزیینات، ملحقات، تأسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی، تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد، علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک تا ۱۰سال محکوم‌می‌شود.»
این 11 استادکار پس از مطرح‌کردن این بحث‌ها، سوالاتی درباره رعایت مراحل ذکر شده در قوانین جهانی و داخلی از مسئولان پرسیدند. همچنین آنها می‌خواهند بدانند چرا مطالعات و مستندسازی پیش از مرمت در دسترس متخصصان مرمت و کاشی‌کاران قرار نمی‌گیرد؟ سوال دیگر این کاشی‌کاران این است که از کدام یک از متخصصان مرمت در دانشگاه‌ها برای بررسی طرح مرمت این گنبد نظرخواهی شد؟ همچنین از کدام یک از کاشی‌کاران، معقلی‌سازان و کاشی‌چسبانان متبحر که تعدادشان در اصفهان کم نیست، برای اظهارنظر و بررسی روش مرمت چنین اثر مهمی دعوت به عمل آمد؟ و سوالات دیگری که به مسئولیت مرمت این بنای شاخص و چگونگی انتخاب مرمت‌گر اشاره دارد. بخش دیگری از سوالات استادکاران قدیمی اصفهان، سوالات فنی درباره چگونگی اجرای مرمت این اثر است. آنها از وزارت میراث فرهنگی و مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان پرسیدند: « ١. دلیل بندکشی‌های نامنسجم بین قطعات چیست؟ ٢. ایجاد شکاف و اختلاف سطح ایجادشده روی گنبد به چه دلیل است؟ ٣. نوع و میزان مصالح و مواد به کار رفته در مرمت چیست و چه اندازه است؟ ۴. مواد به کار برده با کدام مجوز و تأییدیه و طبق کدام آزمایش برای سفیدکردن و شستن کاشی‌ها استفاده شده است؟ چگونه مدیرکل میراث فرهنگی شهری مانند اصفهان با شمار زیادی آثار تاریخی ثبت ملی و جهانی و معاون او مطالبی سطحی و بی‌پایه برای توجیه عملکردشان اظهار می‌کنند؟» این بخشی از 13 سوالی است که در این نامه خطاب به مسئولان وزارت میراث فرهنگی آمده است.
آنها در انتهای نامه‌شان گفتند که از مسئولان وزارت میراث فرهنگی انتظار پیگرد منصفانه و عالمانه موضوع و برخورد با خاطیان و تخریب‌کنندگان این یادگار جهانی را ندارند و در نتیجه خطاب به معاون اول رئیس‌جمهوری خواستار پیگیری و جلوگیری از ادامه تخریب چهره فرهنگی و آبروی اصفهان و ایران شدند.
نوری که عظمت بنا را نشان می‌دهد
در طراحی معماری بناهای تاریخی ایران به جلوه‌ها و کاربردهای نور هنگام روز توجه ویژه‌ای شده است. بازتاب سطوح شفاف، نورگیرها و روزنه‌ها، سایه‌روشن‌های ثابت و متغیر حاصل از آفتاب، آینه‌کاری‌ها و تذهیب از این موارد هستند. اما نورپردازی‌های مصنوعی نشانه‌ای از کم‌توجهی به عوامل فنی، بصری و زیبایی‌شناسی نمونه‌های تاریخی است. نورپردازی در مکان‌های تاریخی می‌تواند باعث شود ویژگی‌های آنها درست یا نادرست منعکس شود. پژوهش «مکانیزم نورپردازی بناهای تاریخی در زمینه شهری» که ملیحه بکرانی و فاطمه مهدیزاده‌سراج تهیه‌کرده‌اند و در دو فصل‌نامه علمی-پژوهشی مرمت و معماری ایران منتشر شده، شیوه نورپردازی و تصویری را که از بنای مهمی چون مسجد شیخ لطف‌الله به چشم می‌آید، بررسی کرده است.
بررسی نور مسجد در طول روز نشان می‌دهد حضور و بازی نور در این مسجد مورد توجه بوده است: «عناصر معماری در این فضا به گونه‌ای به کار رفته که همگی در بازی نور، بازتاب و شکست آن شرکت دارند. آنچنان که وقتی نور خورشید از روزنه‌های بالا بر جداره‌های کاشی‌کاری بنا می‌افتد، نوعی شفافیت همراه با ابهام عارفانه در فضا ایجاد می‌شود. بازی نور با گنبد به گونه‌ای است که گویی گنبد در ساعات روز به دور خود چرخ می‌زند. نور در این فضا خلوتی آرام و آرامشی دلنشین پدید می‌آورد.»این پژوهش در زمینه نورپردازی شب، نور و سایه‌های افتاده بر بنا را در روزهای اول تیر و دی در ساعت‌های مختلف بررسی می‌کند و می‌گوید: «بنا در ضلع شمالی بیشتر مواقع در سایه قرار گرفته.» در نتیجه پیشنهاد می‌کند به گنبد و نمای غربی برای نورپردازی توجه شود. این مسجد که یکی از چهار بنای شاخص و کانونی میدان نقش جهان است، می‌تواند یکی از نقاط نورانی این میدان در شب باشد. نورپردازی این بنا باید عناصر مهم را شاخص و بین روز و شب تضادی ایجاد کند: «روزهنگام زیر نور خورشید سطح گنبد به صورت سایه‌روشن دیده می‌شود، حتی سایه ایجادشده روی آن در فرم بنا خدشه‌ای وارد نمی‌کند و از هر زاویه و با هر فاصله‌ای که به آن نگریسته شود، فرم سه‌بعدی آن قابل مشاهده است. اما شب‌هنگام نبود نور روی هر قسمت از سطح گنبد آن را در تاریکی فروبرده و سبب می‌شود فرم گنبد قابل درک نباشد. بنابراین یکنواخت روشن‌کردن گنبد برای درک فرم آن از هر زاویه و با هر فاصله‌ای در شب ملاک عمل است.»