[نیره خادمی] بیش از 18هزار هنرمند تئاتری درکشور روزهای خانه‌نشینی اجباری را در کنار بسیاری از گروه‌های دیگر طی می‌کنند. هرچند مدیرعامل خانه تئاتر و مدیرکل هنرهای نمایشی در گفت‌وگو با «شهروند» از ارسال پیشنهادهای‌شان برای حمایت از هنرمندان تئاتری به وزارت ارشاد و معاونت هنری این وزارتخانه خبر داده‌اند اما هنوز درباره آن تصمیم‌گیری نشده است و این موضوع باعث ایجاد بحث‌هایی درباره اولویت‌بندی حمایت‌ها برای گروه‌های تئاتری، سالن‌های دولتی و سالن‌های خصوصی در میان هنرمندان هم شده است.
گروه‌ها در اولویت باشند
در ماه‌های گذشته بحران‌های پی درپی بدنه تئاتر را بارها لرزاند، اجراها لغو شد، سالن‌ها خالی ماندند و هنرمندان بدون هیچ درآمدی به خانه بازگشتند. در این میان بیشترین ضررها متوجه گروه‌های نمایشی بود که ماه‌ها تمرین کرده، سالن و پلاتو اجاره کرده و حتی لباس خریده بودند و شاید بیشتر از بقیه گروه‌ها به درآمد گیشه احتیاج داشتند. همه اینها درشرایطی است که در چند‌سال اخیر با دورشدن سالن‌های خصوصی تئاتر از هدف اولیه خود و رفتن به سوی درآمدزایی، این گروه‌ها و هنرمندان تئاتری بودند که گاه حتی با نشستن پای قراردادهای نه‌چندان منصفانه تئاتر را روی صحنه بردند و زنده نگه داشتند. حالا با تعلیق فعالیت‌های فرهنگی درکشور به دلیل شیوع ویروس کرونا و درخواست مدیران سالن‌های خصوصی برای کمک به آنها، برخی تئاتری‌ها نگران اولویت‌بندی‌های ارشاد شده‌اند. کهبد تاراج، یکی از همین تئاتری‌هاست که در روزهای پیش در اینستاگرام به این موضوع اعتراض کرده بود: «وقتی تماشاخانه خصوصی فروش بالا دارد، به مرکز هنرهای نمایشی پول می‌دهد؟ حالا که 10روز بسته شدند، همه ضرر کردند! اگر خصوصی هستی، خصوصی بمان نه اینکه فریاد بزنی... مرکز هنرهای نمایشی موظف است نمایش‌ها و سالن‌های تحت پوشش خودش را فکری به حالش بکند. از آب گِل‌آلود ماهی نگیریم...» رضا بهرام، کارگردان نمایش «کریملوژی» هم هنرمند دیگری بود که این مطلب را در صفحه‌اش منتشر کرد. در ادامه این بحث در صفحات و محافل تئاتری بالا گرفت که اگر قرار بر حمایت مالی از سالن‌های خصوصی باشد، حتما باید گروه‌های تئاتری در اولویت قرار گیرند. آنها معتقدند که درصورت اختصاص کمک‌های مالی به سالن‌های خصوصی در آینده آنها هم باید در سود و ضرر اهالی تئاتر شریک باشند و قراردادهای منصفانه‌تری را تنظیم کنند.
حالا وقت این حرف‌ها نیست
درخواست اولویت‌بندی کمک به تئاتری‌ها از نظر شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر، چندان خواسته جالبی نیست. او به «شهروند» می‌گوید که حالا وقت این حرف‌ها نیست: «این موارد بحث‌ها و درگیری‌های ثانویه است، گرچه معتقدم که در این شرایط بحرانی باید از همه حمایت شود اما حالا وقت جنگیدن سر اینکه چه چیزی سهم چه کسی باشد، نیست؛ حالا مردم و جامعه تئاتری نیاز به آرامش روانی دارند. همه می‌خواهند یک قدرت عاقله‌ای به آنها اطمینان بدهد که از آنها پشتیبانی می‌کند. وقتی معیشت مردم به خطر می‌افتد، طبیعی است که هرکس فقط نفع خود را ببیند.» او معتقد است که مدیریت نادرست و نبود آرامش روانی سالن‌هادارها، هنرمندان و گروه‌های تئاتری را به جان هم خواهد انداخت، درصورتی که اگر اطلاع‌رسانی درست درباره جبران خسارت‌ها انجام می‌شد و تئاتری‌ها احساس می‌کردند که بعد از تمام‌شدن این مدت از آنها حمایت خواهد شد، چنین برخوردها و تفکراتی صورت نمی‌گرفت.
حیات سالن‌ها به حیات گروه‌های تئاتری وابسته است
اگرچه مسئولان وزارت ارشاد هنوز درباره نحوه کمک به تئاتری‌ها به جمع‌بندی نرسیده‌اند اما شهرام کرمی، مدیرکل دفتر هنرهای نمایشی تلویحا به «شهروند» می‌گوید که اولویت آنها بیشتر گروه‌های تئاتری است: «اولویت ما زنده نگهداشتن تئاتر است. مبنا، حمایت از گروه‌های نمایشی است، ضمن اینکه مدیریت سالن‌ها هم باید بتوانند برای اجرای دوباره آنها تسهیلات لازم را فراهم کنند، چون بقا و موفقیت آنها به گروه‌های نمایشی وابسته است و حالا آنها مشمول ضرر شده‌اند. در این شرایط باید همه به هم کمک کنیم، چون همه فعالان تئاتر لطمه دیده‌اند، ما نقش خود را انجام می‌دهیم و تمام گروه‌ها و سالن‌ها هم کمک کنند تا به حالت عادی برگردیم و بعد به تناسب شرایط برای آینده برنامه‌ریزی می‌کنیم. بنابراین اولویت ما حمایت از فعالیت‌های هر هنرمندی چه به شکل گروهی و انفرادی یا مشارکتی است و باید راهکارهای آن را دنبال کنیم.» به گفته او، درحال حاضر 18هزار هنرمند تئاتری در سراسر کشور داریم که حالا فعالیت‌شان تعطیل شده است: «باید بتوانیم شرایط را عادی کنیم و وقتی این اتفاق افتاد، تازه بحران‌های بعدی ما (مثل کاهش تماشاگر تئاتر) شروع می‌شود و باید برای آنها فکری کنیم.»
هیچ اعتباری نداریم
هنوز سرفصل کمک‌ها برای جبران ضرر تئاتری‌ها به هنرمندان مشخص نیست؛ البته مسئولان مرکز هنرهای نمایشی پیشنهادات‌شان را به معاونت هنری ارایه کرده‌اند اما شهرام کرمی می‌گوید که به جمع‌بندی نرسیده‌اند، بنابراین نمی‌تواند آنها را اعلام کند، ضمن اینکه پایانِ سال است و از آنجایی که هیچ بودجه‌ای برای وزارت ارشاد نمانده، بنابراین تئاتری‌ها چندان نباید منتظر کمک‌مالی باشند: «برای کمک هیچ اعتباری نداریم، یعنی بودجه سالیانه ما تقریبا به اتمام رسیده و هیچ اعتبار جدیدی هم در اختیار ما نیست. بنابراین شاید بضاعت مالی برای کمک نداشته باشیم اما به دنبال راهکارهای دیگری برای حمایت هستیم. این بحران تجربه جدیدی برای همه با بود و تا به‌حال هیچ‌کس به ضرورت وجود ردیف بودجه برای آن توجهی نمی‌کرد.»
ارسال بسته پیشنهادی به وزارت ارشاد
اعضای خانه تئاتر هم در این روزها بسته دیگری را برای حمایت از تئاتری‌ها به وزارت ارشاد پیشنهاد داده‌اند که اگر به آن توجه شود، کمی از نگرانی‌های هنرمندان برطرف خواهد شد. شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر به «شهروند» می‌گوید که این بسته پنج پیشنهاد دارد: «تسهیلات ویژه از صندوق‌های حاکمیتی، پشتیبانی‌های اعتباری و کاهش بهره‌های بانکی وام‌ها، پشتیبانی‌های مالی و بلاعوض و کاهش یا بخشش هزینه حامل‌های انرژی، پشتیبانی بیمه‌ای، پشتیبانی درمانی و بهداشتی و دراختیارگذاشتن بسته‌های بهداشتی.» او می‌گوید که حداقل انتظار از دولت این است که به مردم آرامش روانی دهند، به‌ویژه هنرمندان که پشت‌شان به جایی بند نیست اما دریغ از اینکه طی این مدت یک بسته بهداشتی به اهالی تئاتر بدهند: «مدت‌هاست که هنرمندان درحال پرداخت حق بیمه خود هستند، بنابراین سازمان‌های بیمه‌ای در مواقع بحران باید به داد آنها برسند. پرداخت سال‌ها حق بیمه و مالیات در چنین مواقعی باید به داد مردم برسد و سازمان‌های بیمه‌ای باید ضرر آنها را جبران کنند.»
البته هنرمندان از طریق صندوق اعتباری هنر بیمه شده‌اند و گویا سهم پرداختی حق بیمه آنها فقط موضوع بازنشستگی را در برمی‌گیرد، آن‌هم درشرایطی که به گفته شهرام کرمی، مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی، هنرمندان حوزه هنرهای نمایشی در قوانین وزارت کار ردیف شغلی ندارند؛ بنابراین مشمول پرداخت بیمه بیکاری نمی‌شوند. بر اساس بند «ب» ماده ۶ قانون بیمه بیکاری، کارگر اخراجی یا متقاضی بیمه بیکاری که شغل خود را به صورت غیرارادی از دست داده، موظف است حداکثر ٣٠روز از تاریخ بیکاری به ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل مراجعه کند و موضوع را به ادارات کار اطلاع و آمادگی خود را برای اشتغال مجدد یا کاری مشابه آن اعلام کند. طبعا مراجعه متقاضی بعد از ۳۰روز با داشتن عذر موجه مثل بیماری و با تأیید هیأت حل اختلاف اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا سه‌ماه امکان‌پذیر خواهد بود.