[راضیه زرگری] عقربه‌ها چند دقیقه‌ای تا رسیدن به ساعت یک نیمه شب فاصله داشتند که مردم مناطق مرکزی و شمال استان تهران با لرزه‌های نه‌چندان ناآشنا و در عین حال وحشتناک غافلگیر شدند. زمانی که زلزله‌ای با قدرت ۵.۱ ریشتری در ۷کیلومتری گسل مشا و ۶ کیلومتری شهر دماوند رخ داد. زمین‌لرزه‌ای که بیشتر پایتخت‌‌‌نشینان را از خانه بیرون کشید و حتی در استان‌های مازندران و قم هم احساس شد. همین چند ثانیه کافی بود تا خاطرات دو‌سال پیش برای مردم استان تهران تداعی شود. عده‌ای از هراس تکرار زلزله، شب را در خودرو‌هایشان صبح کردند و عده‌ای دیگر کیف اضطراری بحران را دوباره جمع‌وجور کردند و هوشیار در خانه‌هایشان ماندند. مانند همه بحران‌ها تیم‌های ارزیاب جمعیت هلال‌احمر استان بلافاصله به کانون بحران رفتند تا میزان خسارت‌های این زمین‌لرزه را بررسی‌کنند. هلال‌احمر استان تهران در آماده‌باش کامل قرار گرفت و استان‌های معین هم گوش به‌زنگ هشدار بودند. پس‌لرزه‌های پشت‌سرهم و تکرار زلزله‌ای خفیف‌تر در بامداد یکشنبه، ترس بیشتری در دل مردم دماوند انداخت تا جایی که جمعیت هلال‌احمر استان تهران برای آرامش‌خاطر مردم و اطمینان آنها از حضور و حمایت تیم‌های امدادی هلال‌احمر بعد از بحران، از برپاکردن اردوگاه اسکان اضطراری در دماوند خبر داده است.خوشبختانه خود زلزله 5 ریشتری دماوند تلفات جانی نداشت، اما پیرمردی شصت‌ساله هنگام فرار از منزل دچار آسیب سر شد و جانش را از دست داد و خانمی بیست‌ویک ساله بر اثر ترس و اضطراب ناشی از حادثه فوت شد. وحشت‌زدگی و فرار باعجله در کل ۳۳ نفر از اهالی تهران و دماوند کانون اصلی زمین‌لرزه بامداد جمعه و روستاهای اطرافش را نیز مصدوم و روانه بیمارستان کرد. شرایط در نیمه‌های شب تحت کنترل کامل قرار گرفت و مشخص شد زلزله خسارت‌های قابل توجهی هم به دنبال نداشته است. پس‌لرزه‌های پی‌در‌پی در تهران و دماوند به ثبت می‌رسید تا اینکه بامداد یکشنبه بیست‌ویکم اردیبهشت مردم شهرستان دماوند مجددا سه زمین‌لرزه را تجربه کردند که به صورت متوالی شهرستان و حوالی آن را لرزاند و مردم وحشت‌زده را دوباره راهی خیابان کرد. بزرگ‌ترین زمین‌لرزه با ۳.۸ ریشتر یکشنبه در ساعت 2 و 48 دقیقه بامداد ثبت شد. این زمین‌لرزه‌ها هم به مرکزیت منطقه مشاء شهر دماوند رخ داد. مدیرعامل هلال‌احمر استان تهران درحالی از برپاکردن اردوگاه اسکان اضطراری در دماوند خبر داده که شاید در شرایطی که زلزله آسیب‌های جدی به شهرهای کانونی بحران نرسانده است، این اقدام چندان ضرورتی هم نداشته باشد. شاهین فتحی دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «این کار برای اطمینان‌بخشی به شهروندان دماوند است که بدانند دستگاه‌های امدادی همواره و حتی پس از وقوع زلزله نیز آماده خدمت‌رسانی به هموطنان برای هر نوع رخداد احتمالی هستند.» به گفته فتحی بعد از زلزله بامداد جمعه بخشی از مردم نگران بودند و دوست داشتند شب‌ها را بیرون از منزل بگذرانند تا احساس امنیت بیشتری پیدا کنند.
200 تخته چادر در اردوگاه اسکان اضطراری دماوند آماده اسکان مردم است
مدیرعامل هلال‌احمر استان تهران توضیح می‌دهد: «در کنار جمعیت هلال‌احمر دیگر دستگاه‌های امدادی و خدماتی نیز زیر نظر فرماندار شهرستان دماوند مشغول به فعالیت هستند. جمعیت هلال‌احمر با هماهنگی دیگر دستگاه‌های امدادی و خدماتی در شهرستان دماوند درحال انجام تمامی فعالیت‌ها مانند ایجاد زیرساخت و فضای مناسب برای اسکان اضطراری هستند.»بر همین اساس ظرفیتی برای برپایی 200 تخته چادر در مجتمع ورزشی هلال‌احمر و دیگر مکان‌های اسکان اضطراری در نقاط مختلف شهرستان دماوند در نظر گرفته شده است. فتحی با تأکید بر اینکه زلزله دماوند خسارتی به واحدهای شهری و روستایی استان وارد نکرده است، عنوان می‌کند که هیچ اشکالی ندارد اهالی این منطقه به واسطه ترس ناشی از زلزله تمایل داشته باشند شب‌ها را با هماهنگی‌های صورت‌گرفته در این چادرها بگذرانند. استقرار چادرهای اسکان اضطراری از شنبه آغاز شده است و تا زمانی که مدیریت بحران منطقه ضرورت فراهم‌بودن این امکانات را تشخیص دهد، برپا خواهد بود. مدیرعامل هلال‌احمر استان تهران عنوان می‌کند: «مدارس، اماکن ورزشی و فضاهای دیگر که امکان برپایی اسکان اضطراری در آنها وجود دارد، در راستای کاهش دغدغه هموطنان و ایجاد بستری مناسب برای آمادگی در برابر هرگونه رخداد احتمالی مهیا می‌شوند که امیدواریم هیچگاه حادثه‌ای نداشته باشیم تا نیازی به استفاده از این فضاها نباشد.»
مصدومانی که اگر پناهگیری را به فرار ترجیح می‌دادند سالم می‌ماندند
همه می‌دانیم که کشور ما گستره‌ای لرزه‌خیز است که گاه‌به‌گاه زلزله‌های بزرگ و مخرب در آن رخ می‌دهد و علاوه بر اینکه لازم است که ساختمان‌سازی‌ها اصولی و براساس استانداردهای مقاوم‌سازی پیش برود، ارتقای آمادگی‌های عمومی و پیش از وقوع و پناهگیری صحیح حین زلزله نیز باید به‌طور جدی در دستور کار مدیریت بحران و متولیان آن قرار بگیرد. همان‌طور که استاندار تهران بعد از زلزله اخیر اشاره می‌کند، با توجه به ویژگی، تراکم جمعیت و ساختمان‌های بلندمرتبه که در کلان‌شهر تهران ساخته شده است، باید اقدامات ویژه‌ای در جهت مقابله با این‌گونه پدیده‌ها داشته باشیم. افراد در زمان وقوع زلزله هرگز نباید به سمت راه‌های خروجی و پلکان‌ها هجوم ببرند؛ اغلب مصدومیت‌ها و شکستگی‌های ناشی از زلزله به این دلیل اتفاق می‌افتد. اطلاعات جمع‌آوری و ارزیابی‌شده میدانی نیروهای امدادی اعزامی به منطقه زلزله‌زده دماوند شعاع محدوده متأثر از این حادثه را ۱۰ کیلومتر و مساحت محدوده متأثر از این زلزله را ۳۱۴ کیلومتر با دو شهر متأثر با جمعیت شهری ۵۱هزار و ۱۳۸ نفر و ۱۷ روستا با جمعیت ۲هزار و ۷۴۹ نفر ثبت کرده‌اند.
مشارکت 60 داوطلب هلال‌احمر استان
برای ایجاد کمپ اسکان
جواد عیوضی از امدادگران هلال‌احمر شهر دماوند است. او درباره شب حادثه و امدادرسانی‌ها به «شهروند» می‌گوید: «زمانی که زلزله 5 ریشتری رخ داد، من در منزل بودم، به همراه یکی از دوستان که او هم هلال‌احمری است، به محض اطمینان از سلامت خانواده به سمت شعبه رفتیم. فضای شهر ملتهب بود، مردم همه در خیابان‌ها و پارک‌ها بودند و مثل همیشه نگاه ویژه‌ای به جمعیت هلال‌احمر داشتند. شهر آسیب جدی ندیده بود و اولویت برای ما ارزیابی روستاهای کانون زلزله بود که 6 تیم ارزیاب آماده و سه تیم به روستاها اعزام شدند. اکثر مصدومان ناشی از این زلزله در مناطق شهری به دلیل ترس، هیجان و فرار دچار حادثه شده‌اند، این درحالی است که افراد باید توجه داشته باشند در زمان وقوع زلزله در مناطق شهری پناهگیری بر فرار ارجح است. عیوضی می‌گوید: «وقتی زلزله می‌شود، همه می‌خواهند جان‌شان را نجات بدهند و ناخودآگاه به سمت خروجی‌ها هجوم می‌آورند، واضح است در این میان اگر یک نفر روی زمین بیفتد، دیگران از روی او رد می‌شوند. این موقعیت در طبقات پایین خطر کمتری دارد، اما مثلا فرار از طبقه چهارم در حین زلزله اصلا گزینه مناسبی نیست. در این حادثه هم اگر مدت لرزه با همین شدت بیشتر بود، قطعا تلفات و خسارت‌های بیشتری به دنبال داشت.»این امدادگر که سرپرست تیم مستندسازی اسکان اضطراری است، درمورد تسهیلات اسکان برای مردم دماوند می‌گوید: «خسارت‌ها در حد ترک‌خوردگی بود و تخریبی جدی در این چند روز نداشتیم. با این حال برخی از خانواده‌ها احساس می‌کنند خانه‌هایشان برای شب‌ماندن امن نیست، برای همین 60 نیروی داوطلب هلال‌احمر پای کار آمدند و با 200 چادر، کمپی تشکیل دادیم که بعد از اتصال آب و برق پذیرای مردمی است که ترس از زلزله آنها را از ماندن در خانه بازداشته، به علاوه زمینی بزرگ هم مهیا شده است که در صورت وقوع حادثه‌ای جدی‌تر ظرفیت استقرار هزار تخته چادر را دارد.»