یحیی بازیاری‌زاده عضو اسبق سازمان نظام پرستاری بندرعباس و حومه
جهان، امسال روزجهانی پرستار را درحالی به استقبال می‌رود که جمعی از پرستارانی که شانه به شانه سایر اعضای تیم درمان، فداکارانه در راه تیمارداری از بیماران کووید-19 قدم برداشتند، جانباخته و روزی را که در سطح بین‌المللی به نام‌شان نام‌گذاری شده تجربه نخواهند کرد. بخش قابل توجهی از پرستاران جانباخته مربوط به پیک نخست همه‌گیری جهانی کووید-19 هستند که در ادبیات اپیدمیولوژی از آن به پاندمی یاد می‌شود. جهش آغازینی که دولت‌ها و سیستم بهداشت و درمان بسیاری از کشورها را بعد از عبور این بیماری مسری از مرزهای ووهان چین و گسترش نسبتا سریع آن در سطح جهان به علت ناشناخته‌بودن این بیماری و الگوی سرایت‌پذیری سریع آن غافلگیر کرد.
آماده‌نبودن سیستم بهداشت و درمان حتی در پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا برای رویارویی اثربخش با این پاندمی و کمبود وسایل حفاظتی بهداشتی پیشگیرانه در سایه تنگناهای اقتصادی برآمده از آن، آسیب‌پذیری جامعه پرستاران به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین اعضای تیم درمان از منظر مدت زمان و کیفیت ارتباط با بیماران کووید-19 جهش بخشید و جمعی از آنان در سراسر جهان در راه مراقبت فداکارانه از این بیماران، جان خود را از دست دادند. درحال حاضر که پیک اولیه همه‌گیری در بیشتر مناطق جهان تا حدودی فروکش کرده، جامعه پرستاری در بسیاری از کشورها با شیوع بالای کووید-19 همچنان در معرض خطر بوده و در مواردی که تأمین اقلام حفاظتی نسبت به روزهای آغازین شیوع و گسترش بیماری پوشش و نظم و کفایت بهتری برخوردار است، خستگی مزمن ناشی از تحمل فشار روانی مراقبت پرریسک از بیماران کووید-19 آنان را در معرض فرسایش شغلی- روانی قرار داده است.
وضعیتی که به‌عنوان یک اولویت اضطراری همانند کووید-19 باید مشمول مداخلات جبرانی دولت‌ها و سایر بخش‌های دخیل در این موضوع شود. پرستاران مانند سایر اعضای تیم‌های بهداشت و درمان، در شرایط عادی، با رویه‌های معمول و متعارف نظامات بهداشتی و درمانی، به نقش‌پذیری در مراقبت از بیماران می‌پردازند. با وقوع پاندمی کووید-19 اما به یک‌باره حجم کار و فشار روانی پرستاران شاغل در بخش‌های تخصصی میزبان بستری و درمان این بیماران، جهشی مضاعف یافته است که به طول‌انجامیدن شیوع و همه‌گیری این بیماری مسری و فقدان‌ساز و کارهای جبرانی جایگزین، بخشی از پرستاران مراکز درمانی را با خطر فرسایش شغلی- روانی مواجه کرده که مداخله فوری نهادهای ذی‌ربط را برای تمهید برنامه‌هایی برای پیشگیری از وقوع این بحران و تأثیر آن بر نظام سلامت و سلامت جامعه اجتناب ناپذیر کرده است.
کشور ما نیز مانند سایر کشورهای درگیر پاندمی کووید-19 از این قاعده مستثنی نبوده و از این‌رو ضرورت حیاتی برای چاره‌اندیشی سازمان نظام پرستاری در تعامل با معاونت‌های پرستاری و درمان وزارت بهداشت برای پایش و پیشگیری از وقوع فرسایش شغلی-روانی در بخشی از جامعه پرستاری شاغل در مراکز درمانی کشور به‌عنوان یک اولویت نظام سلامت در سطح ملی مطرح و نیازمند تدبیری عدالت محور است.
عدالت محور هم از حیث تأمین کامل و منظم اقلام حفاظتی و ایمنی استاندارد و کاهش فشار کاری-روانی با تعدیل شیفت‌های کاری و پیش‌بینی استراحت‌های دوره‌ای با به کارگیری سایر نیروهای پرستاری شاغل در دیگر بخش‌ها و هم از حیث عدالت در جبران زحمات طاقت‌فرسای پرستاران شاغل در بخش‌های بستری بیماران کووید-19 و مشمول گذر زمان‌نشدن مطالبات مربوط به خدمات ویژه اخیر آنان در مراقبت‌های دشوار و پرریسک آنان از بیماران کووید-19 است. شاید آنچنان که رئیس‌جمهوری و مقامات وزارت بهداشت و ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌گویند، همه‌گیری کرونا با فراز و فرودهای فصلی تا زمان دستیابی جهان به واکسن و دارویی اثربخش، همچنان ادامه داشته، در این صورت تداوم خدمات پرستاری اثربخش در مراقبت از بیماران کووید-19 بستری در مراکز درمانی در گروی صیانت مضاعف از سلامت و حقوق پرستاران به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین اعضای تیم درمان است که تحقق این اولویت نیازمند سازوکارهایی برنامه‌مند و نه مقطعی بوده تدوین آن در گرو عزم راسخ و همکاری همدلانه همه طرف‌های دخیل در این موضوع مهم ملی ازجمله تشکل‌های صنفی جامعه پرستاری کشور و در رأس آنها سازمان نظام پرستاری و معاونت‌های پرستاری و درمان وزارت بهداشت و درمان در سایه حمایت دولت و مجلس است.