[حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی]

مطالعات انجام‌شده در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که سالمندان بیش از سایر گروه‌های سنی در معرض خطر ابتلای شدید و مرگ ناشی از این ویروس هستند. متوسط سن فوت‌شدگان  این بیماری در  کشور ما هم بالاتر از  ۶۰ سال است! مطالعه‌ای در ایالات‌ متحده نشان داد که بیش از 80درصد مرگ‌ومیر در بین افراد شصت ساله و بالاتر رخ ‌داده است. بیشترین درصد پیامدهای شدید در بین افراد هشتادوپنج ساله مشاهده ‌شده است. با شروع اپیدمی کرونا قرنطینه خانگی، پرهیز از حضور در اجتماعات و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی مناسب در دستور کار جوامع قرار گرفت. فاصله‌گذاری اجتماعی برای همه سنین توصیه می‌شود ولی سالمندان بالای 60 سال به دلیل خطر  ابتلای بالا و به‌ویژه سالمندان مبتلای مسن‌تر به دلیل مرگ‌ومیر بالا نیاز به مراقبت‌ها و توجهات خاص دارند. از طرفی فاصله‌گذاری اجتماعی به‌ویژه در افراد سالمند سبب بروز مشکلات روانی و شدت‌یافتن بیماری‌های مزمن آنها به علت دسترسی‌نداشتن به خدمات بهداشتی نیز خواهد شد. به علت قرنطینه و قطع روابط با دوستان و فامیل کاهش مراقبت رخ می‌دهد. بسیاری از این افراد از بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری‌های قلبی-عروقی رنج می‌برند و به‌ طور معمول و به ‌صورت دوره‌ای تحت حمایت مراقبت‌های بهداشتی درمانی‌ هستند. اپیدمی کووید-19 به‌ویژه در این گروه سبب اختلال در دسترسی به این خدمات می‌شود. بنابراین برای این افراد هر چه سریع‌تر باید سیستم مراقبتی جایگزین مناسب در نظر گرفته شود تا از بروز عواقب بعدی در آنها پیشگیری شود.  به حداقل‌رساندن نیاز به خروج از منزل نکته‌ای اساسی است. سالمندان باید منابع کافی از مواد غذایی فاسدنشدنی را در دسترس داشته باشند و داروهای لازم برای حداقل 30 روز خود را تهیه کنند تا نیاز نباشد از منزل خارج شوند. آنها باید از مسافرت‌های غیرضروری تا حد امکان خودداری کنند تا خطر قرارگرفتن در معرض ویروس کاهش یابد. لزوم پیش‌بینی و اجرای تمهیدات مناسب برای پیشگیری از ورود بیماری کووید-19 به محیط‌های مستعد گسترش بیماری مانند سرای سالمندان نکته‌ای اساسی است. اجرای غربالگری علامتی و سیاست‌های محدودکننده برای ملاقات‌کنندگان و کارکنان غیرضروری، اجرای غربالگری کارکنان، پایش علامتی ساکنان سرای سالمندان، فاصله‌گذاری اجتماعی شامل محدودکردن رفت‌وآمد ساکنان و فعالیت‌های گروهی همین‌طور آموزش کارکنان برای کنترل آلودگی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی  و رفع  کمبود تجهیزات حفاظتی از نکات اساسی است.مطالعه‌ای نشان داد که آلودگی یک نفر از سالمندان مقیم یک مرکز نگهداری سالمندان منجر به آلودگی 129 نفر شامل ساکنان، کارکنان و ملاقات‌کنندگان و فوت 23 نفر شد. از این رو پیشگیری، غربالگری و شناسایی سریع مبتلایان و اجرای محدودیت‌هایی مانند ملاقات و تماس‌های فیزیکی غیرضروری حیاتی‌اند. در مورد سالمندانی که به وسیله پرستار یا اعضای خانواده در منزل نگهداری می‌شوند هم رعایت نکات بهداشتی و محافظتی الزامی است. متأسفانه اغلب این پرستاران سالمند آموزش کافی ندیده‌اند و در شرایط اپیدمی نیز در صورتی ‌که برای مراقبت صحیح از سالمند توانمند نشوند، می‌توانند ناخواسته موجب ابتلا و مرگ سالمند شوند. پرستاران سالمند باید علاوه بر تقویت اقدامات بهداشت فردی مانند استفاده از ماسک به‌خصوص در زمان نزدیکی به سالمند، شستن مرتب دست‌ها با مواد ضدعفونی‌کننده و پرهیز از مواجهه با سایر افراد و حضور در اجتماعات یا تماس با افراد مبتلا یا محتمل، برای محافظت از سالمند تحت نظر خود در برابر کووید-19 تلاش کنند.  در مورد سالمندانی که امکان حضور در جامعه را دارند و ناچار به تأمین مایحتاج خودشان هستند، لازم است سوپرمارکت‌ها، مراکز خدماتی مانند بانک‌ها، مراکز پلیس+10، درمانگاه‌ها و مانند آنها ارایه خدمات به سالمندان را در اولویت قرار دهند و تسهیلات ویژه‌ای برای به حداقل‌رساندن زمان یا حضور در تجمعات ایشان در این مکان‌ها فراهم آورند. این کار می‌تواند شامل اختصاص زمان ویژه‌ای برای خرید یا ارایه خدمات به سالمندان و کم‌کردن خطر سرایت به ایشان باشد. متأسفانه تعداد قابل‌ توجهی از قربانیان کووید-19 را کارکنان بهداشتی درمانی به ویژه سالمندان این گروه تشکیل می‌دهند. مطالعات نشان می‌دهد که حتی در کادر پزشکی بهتر است سالمندان در خط اول مواجهه با بیماریان کرونایی قرار نگیرند و حتی‌المقدور از کارکنان جوان‌تر استفاده شود.