[حسام خراسانی] نشست علمی- تخصصی «چالش‌ها و پرسش‌های اساسی جمعیت هلال احمر» با همکاری معاونت فرهنگی و امور آموزشی و پژوهشی حوزه نمایندگی ولی فقیه و معاونت آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت هلال‌احمر برگزار شد. این نشست در ادامه سلسله نشست‌های این نهاد و با هدف تقویت مبانی نظری حوزه امداد و یاریگری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و محدودیت‌های فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار شد. هدف از برگزاری نشست علمی-تخصصی، بررسی و تحلیل موضوع‌های مربوط به جمعیت هلال‌احمر با حضور اندیشمندان و متفکران حوزه علوم انسانی و مقدمه برگزاری همایش اخلاق امدادگری است. محمد ناصرزاده، جامعه‌شناس، پژوهشگر و ایده‌پرداز آموزشی در این نشست بر ضرورت توجه به ماهیت و هویت جمعیت هلال‌احمر به‌عنوان یک سازمان مردم‌نهاد تأکید کرد. به نگاه این کارشناس آموزشی هر نهادی که فعالیت داوطلبانه دارد، نیازمند احیای هویت فرهنگی خود است. او محور این نشست را اهمیت توجه به نشان‌سازی در سازمان مردم‌نهاد دانست و در ادامه به تشریح الگوها و مدل‌های المان‌سازی و نشان‌گذاری در حوزه داوطلبی پرداخت. آنچه در ادامه می‌آید، گزارشی از این نشست است.
محمد ناصرزاده، پژوهشگر و مدرس دانشگاه در این نشست به تشریح واکاوی و نشانه‌شناسی نهضت صلیب سرخ پرداخت. او در ابتدای سخنان خود با تأکید بر اینکه هر نهادی باید واکاوی‌ها و بررسی‌هایی در مورد فهم و درک زیربنایی و پشتوانه فرهنگی که در مورد فعالیت‌های آن نهاد در طول تاریخ شکل گرفته است، در میان جامعه مخاطبان خود داشته باشد، گفت: «نهاد‌ها اصولا نیازمند پشتوانه فرهنگی و هویت‌سازی اجتماعی هستند. پشتوانه فرهنگی و هویت‌سازی اجتماعی هر نهاد باید با اصول شکل‌گیری آن همخوانی داشته باشد. در مورد جمعیت هلال‌احمر هم ماجرا به همین شکل است.» این کارشناس بحران در ادامه با اشاره به قدمت نهضت هلال‌احمر و صلیب‌سرخ بر حفظ اصول آن تأکید کرد. از نظر این مدرس دانشگاه نباید برنامه‌ریزی در جمعیت‌های ملی به نحوی باشد که از اصول اصلی نهضت خارج شود.
صرفا یک سازمان امدادگر نیستیم!
در ادامه ناصرزاده فعالیت امدادی را یکی از اهداف این نهضت بر‌شمرد و افزود: «البته ما سازمان صرفا امدادگر نیستیم. نگاه صرف به این بخش در نهضت آسیب و چالش جدی است که می‌تواند جمعیت‌های ملی را نیز تهدید کند.» به نگاه این کارشناس، چالش زمانی در یک سازمان داوطلب‌محور آغاز می‌شود که وضع عملکرد از حالت متداوم به حالت موقت تبدیل شود. او در توضیح این مسأله گفت: «در مدیریت بحران مفهومی داریم به نام مدیریت آسانسوری و مدیریت کریدوری. در آسانسور وضع ساکن است و تا فردی خواهان حرکت آسانسور نشود، حرکت انجام نمی‌شود، اما جریان در کریدور یا همان راهرو، همیشه ثابت و امری دائمی است. در جمعیت هلال‌احمر نباید آسانسوری عمل کنیم. البته کارکرد لحظه‌ای یکی از موارد فعالیت‌های ما است. در اضطرار باید حاضر شویم. در زلزله و سیل باید خدمت کنیم؛ اما نباید تنها محدود به این لحظات شویم. جمعیت هلال‌احمر سازمانی است که همیشه باید دایر باشد، نه اینکه تنها به وقت نیاز و ضرورت فعال شود.»
گمشده در شهر
او در ادامه صحبت‌های خود به اهمیت مشارکت اجتماعی در جامعه شهری با توجه به آسیب‌های اجتماعی نهفته در آن اشاره کرد و افزود: «در آخرین سرشماری سال 96، نشان داده شد که 74درصد جمعیت کشور شهری و 26درصد روستایی است. پرسش من این است که این سازمان مردم نهاد در کدام نقطه دید این 74درصد ایستاده است. باید به‌عنوان تشکل داوطلبانه نشان‌سازی کنیم. در هر شهر المان خود را داشته باشیم و پرچم‌مان را برافراشته کنیم و بگوییم، هستیم.»
کاهش چشمگیر فعالیت داوطلبانه در دنیا
این کارشناس بحران در ادامه با ذکر آماری به افول فعالیت‌های داوطلبانه در دنیا اشاره کرد و افزود: « چند‌سال پیش در آمریکا گزارشی منتشر شد که در آن به میزان تفاوت فعالیت اجتماعی در 40سال اخیر اشاره شده بود. در این گزارش آمده بود که در فاصله زمانی 1970 تا 1975، 25درصد گروه‌های جوان عضویتی در گروه‌های مردم نهاد نداشتند. این آمار پس از‌سال 2000 کاملا معکوس شد و 75درصد جوانان هیچ فعالیت داوطلبانه‌ای ندارند.» این کارشناس بحران معتقد است باید با فعالیت ایجابی انگیزش حضور در فعالیت داوطلبانه در میان فرهیختگان جامعه افزایش یابد. او هلال‌احمر را نهادی سالم، پویا و انسان ساز تعریف می‌کند که می‌تواند در جامعه امید و انگیزش را ارتقا دهد.
راه ورود به شهر
او در ادامه این پرسش را مطرح کرد که چگونه باید وارد جامعه شهری شد؟ به اعتقاد این جامعه‌شناس باید جمعیت هلال‌احمر در شهر رصد و دیده شود. او راهکار اصلی را نشان و پرچم‌گذاری در شهر معرفی کرد و افزود: «در شهر چادر بزنید، کانکس بزنید، لوگوی هلال را پرچم و در شهر افراشته کنید. بگذارید شهرنشینان شما را ببینند.» مسأله دیگری که در این نشست مورد واکاوی قرار گرفت، جذب مشارکت جوانان نخبه در فعالیت‌های این سازمان مردم نهاد است. پیشنهاد سخنران در این نشست بهره‌گیری از جوانان خلاق و نخبه در حوزه فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر است. او در این بخش با اشاره به فعالیت مثبت جوانان نخبه در عرصه رباتیک، بر ضرورت توجه جمعیت هلال احمر بر بهره‌گیری از نگاه و خلاقیت این جوانان در حوزه ربات امدادگر تأکید کرد و افزود: «جمعیت هلال‌احمر باید در این زمینه‌ها در رده دانش‌آموزی، دانشجویی، مسابقات داخلی و بین‌المللی برگزار کند. این موضوع می‌تواند در تولید ربات زنده‌یاب، ربات امدادگر که از تکنولوژی‌های بروز بحران به شمار می‌آید، کمک کند.»
اهمیت تدوین یک سند ملی
این پژوهشگر با اشاره به صدسالگی جمعیت هلال‌احمر در ایران بر ضرورت مستندسازی سیر صد ساله این سازمان مردم نهاد تأکید کرد. او در ادامه به هفت اصل بی‌غرضی، بی‌طرفی، استقلال، خدمت داوطلبانه، بشردوستی، یگانگی، جهان‌شمولی و چهار هدف تلاش برای تسکین آلام بشر، تأمین احترام انسان‌ها، حمایت از زندگی و سلامت انسان‌ها، کوشش برای برقراری دوستی و تفاهم متقابل و صلح پایدار میان ملت‌ها که در نهضت صلیب‌سرخ آمده اشاره کرد و افزود: «مبنا و پایه برنامه‌ریزی ما هم باید این اصول و این اهداف شود. ما نمی‌توانیم خارج از این اهداف و این چارچوب گفتمانی ارایه دهیم اما می‌توانیم در راستای این چارچوب و اهداف سندی ملی را تدوین کنیم که کشورهای دیگر هم از این سند استفاده و بهره‌گیری کنند.»