[شهروند] بحران‌های طبیعی در ایران کم نیستند، در چند سال اخیر انواع آن را از زلزله و سیل گرفته تا خشکسالی و ده‌ها مورد دیگر تجربه کرده‌ایم. حوادثی که اگر مردم برای مقابله با آنها آموزش درست و کافی دیده باشند، قطعا آسیب کمتری می‌بینند. در این بین معلولان و افراد دارای محدودیت جسمی-حرکتی ممکن است شرایط متفاوتی داشته باشند و همین امر اهمیت آموزش به آنان را چندین برابر می‌کند. آموزش آمادگی در برابر وقوع بحران‌های طبیعی موجب ارتقای سطح آگاهی و توانایی مردم به‌ویژه معلولان برای پیشگیری و کاهش آسیب‌پذیری آنان می‌شود. این گزارش به منظور کمک به افراد معلول و ناتوان تهیه‌شده تا آنان نیز آمادگی لازم را در برابر وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله و پیامدهای آن داشته باشند.
از اهمیت تشکیل گروه حمایتی غافل نشوید
نکاتی وجود دارند که بهتر است قبل از وقوع بحران‌هایی مانند وقوع زلزله آنها را بدانید و انجام دهید. قبل از هر چیز شما باید شماره تماس مراکز امدادی مانند جمعیت هلال احمر، سازمان آتش‌نشانی، اورژانس، ستاد مدیریت بحران و مراکز درمانی اطراف محل سکونت‌تان را بدانید. محل سکونت خود را در برابر حوادث بیمه کنید. مکانی را در محل برای جمع‌شدن بعد از وقوع حادثه مشخص کنید. فردی را خارج از شهر برای اطلاع از احوال یکدیگر به‌عنوان رابط تعیین کنید. مکان خواب و نشستن خود را دور از پنجره‌ها و اجسام قابل سقوط قرار دهید و مهم‌تر از همه یک گروه حمایتی (حداقل سه نفره) برای کمک به خود تشکیل دهید. اعضای گروه حمایتی می‌توانند از میان دوستان، خویشاوندان، همسایه‌ها و همکاران‌تان انتخاب شوند؛ کسانی که قابل اعتماد باشند، نیازهای شما را بشناسند و در زمان نیاز به کمک شما بیایند. اما نقش تیم حمایتی چیست؟ کمک به ارزیابی خانه و محل کار، کمک به ایمن‌سازی لوازم خانه و محل کار، کمک به شناسایی نیازهای فرد، کمک به تهیه اقلام ضروری، دانستن سابقه بیماری و داروهای مصرفی، اطلاع‌داشتن از تجهیزات مورد استفاده، کمک به هنگام خروج اضطراری، کمک در قطع شیرهای اصلی گاز، آب و کنتور برق و کمک به برطرف‌سازی نیازهای فرد بعد از حادثه ازجمله کمک‌هایی هستند که تیم حمایتی می‌تواند داشته باشد. این را فراموش نکنید که تیم حمایتی برای یک فرد معلول نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. با کمک تیم حمایتی می‌توانید فهرستی از اطلاعات ضروری خود را مانند مشخصات فردی، نوع معلولیت، شماره تلفن اعضای تیم حمایتی، شماره تلفن فردی خارج از شهر به عنوان رابط، شماره تلفن خانه، آدرس منزل و محل کار تهیه کنید. بعد از این کار سراغ قدم بعدی بروید، فهرستی از اطلاعات پزشکی خود مانند نام و شماره تلفن و آدرس پزشک، گروه خونی، بیماری‌های خاص، نوع بیمه، داروها و میزان مصرف آنها، نوع آلرژی، لوازم و تجهیزات مورد استفاده و مشکلات ادراکی، شناختی و ارتباطی و فهرستی از نیازهای اساسی و وسایل ضروری خود را تهیه کنید.
داشتن کیف شرایط اضطراری از مهم‌ترین‌هاست
تهیه و داشتن کیف شرایط اضطراری نه تنها برای معلولان بلکه برای همه افراد ضروری است. جعبه کمک‌های اولیه، مقداری پول نقد، کپی کارت شناسایی اعضای خانواده و اسناد مهم، آب بسته‌بندی‌شده، غذای خشک و فاسدنشدنی، رادیو باتری‌خور، چراغ‌قوه با باتری اضافه، کنسرو بازکن، سوت، وسایل بهداشتی ویژه بانوان، لباس مناسب فصل، داروهای ضروری، ماسک و فهرست اطلاعات و نیازهای ضروری معمولا در این کیف‌ها در نظر گرفته می‌شوند. این کیف شرایط اضطراری اما برای افرادی که دچار مشکلات جسمی و حرکتی هستند کمی تفاوت دارد و باید اقلام آن را متناسب با نیاز خود تجهیز کنید. وسایل مورد نیاز افراد دارای شرایط خاص بسته به شرایط فرد تعیین می‌شود اما می‌توان به مواردی مانند سمعک با باتری اضافه، عینک اضافه، عصای مخصوص نابینایان، لوازم یدکی ویلچر، جعبه ابزار برای رفع پنچری چرخ ویلچر، دستکش ایمنی کار، قلم و کاغذ ویژه افرادی که توانایی تکلم ندارند، اسپری تنفسی، دستگاه تست قند خون، قلم خود تزریق اپی نفرین، کپسول قابل‌حمل اکسیژن و موارد دیگری اشاره کرد که هر کدام ممکن است بنا بر نیاز هر فرد تعیین شود.
اقدامات پیش از وقوع زلزله
لوازم ضروری و مورد نیاز را بسته به نوع معلولیت خود تهیه کنید.
دستورالعمل استفاده از تجهیزات را روی آن بچسبانید.
هر آنچه که احتمال سقوط دارد در جای خود ثابت و محکم کنید؛ لوازمی مانند لوسترها و روشنایی‌ها، آینه‌ها و تابلوهای دیواری، اجسام سنگین و دکوری، کتابخانه، بوفه، شیشه‌ها و پنجره‌ها، قفسه کتاب‌ها و کمد.
ظروف حاوی مواد خوراکی و شیمیایی را به قفسه‌های پایین کابینت و کمد انتقال دهید.
راه‌های خروجی، راه‌پله‌ها و راهرو‌ها را از اسباب و اثاثیه اضافی خالی کنید.
برای ساختمان نقشه خروج اضطراری تهیه کنید.
در صورت امکان در ساختمان چند محل برای خروج اضطراری در نظر بگیرید.
مسیرهای خروج را با علایم خروج مشخص کنید.
نکته: افراد نابینا با نوار فلورسنت با چاپ درشت و خط بریل مسیرهای خروج و کنتورهای آب، برق و گاز را علامتگذاری کنند.
راه‌های مختلف خروج از ساختمان را تمرین کنید.
مکان‌های کم‌خطر را شناسایی کنید.
پناهگیری زیر یک میز مستحکم، پناهگیری در گوشه یا کنج دیوارهای داخلی و پناهگیری در کنار ستون‌های اصلی؛ متناسب با نوع معلولیت خود در مکان‌های کم‌خطر به تمرین پناهگیری بپردازید.
اقدامات هنگام وقوع زلزله
از اجسام و لوازمی كه احتمال ریزش یا سقوط دارد، فاصله بگیرید.
در مکان‌های کم‌خطر پناه بگیرید و البته این را فراموش نکنید که بسته به موقعیت و محدودیت جسمی-حرکتی خود نسبت به پناهگیری اقدام کنید.
اگر می‌توانید روی زمین به حالت چهاردست‌وپا قرار بگیرید.
به نزدیک‌ترین مکان کم‌خطر برای پناه‌گرفتن بروید.
در غیر این صورت روی زانوها خم شوید.
از سروگردن با کمک دست‌ها و بازوهایتان محافظت کنید.
اگر میز مستحکمی در نزدیکی شما بود، برای پناه‌گرفتن زیر آن به سمتش حرکت کنید. پایه میز را با دست محکم بچسبید تا در صورت حرکت با آن جابه‌جا شوید.
در صورت نبود میز مستحکم سعی کنید به کنار یا کنج دیوارهای داخلی بروید.
اگر می‌توانید روی زانوهایتان خم شوید.
دست‌ها و بازویتان را روی سروگردن خود قرار دهید.
اگر هنگام استفاده از واکر (فاقد صندلی) زلزله رخ داد، اگر چرخدار است چرخ‌های آن را قفل کنید، تا حد ممکن روبه‌جلو خم شوید، سر خود را پایین‌تر از سطح بالایی واکر بیاورید.
اگر هنگام استفاده از واکر (صندلی‌دار) زلزله رخ داد، اگر چرخدار است چرخ‌های آن را قفل کنید، بر روی واکر بنشیند، با دست‌ها و بازوها سر و گردن‌تان را محافظت کنید.
اگر هنگام استفاده از صندلی چرخدار زلزله رخ داد، اگر در نزدیک دیوار داخلی بودید به کنار آن بروید و چرخ‌های آن را قفل کنید. تا حد ممکن روبه‌جلو خم شوید و سروگردن خود را با بازوهایتان بپوشانید.
اگر هنگام استراحت روی تختخواب زلزله رخ داد بسته به توان حرکتی خود این اقدامات را انجام دهید:
همان‌جا بمانید.
به سمت چپ بدن بچرخید.
پاها را به صورت جنینی به داخل بدن جمع کنید.
با دست دیگر با بالش از سروگردن خود محافظت کنید و تا پایان لرزش‌ها از جای خود تکان نخورید.
نکته مهم: در صورت نداشتن محدودیت حرکتی اگر در نزدیکی شما میز مستحکمی بود به زیر آن بروید، بر روی یک زانو نشسته و پایه‌های میز را با دست محکم بگیرید یا به کنار یا گوشه دیوار داخلی یا کنار ستون اصلی بروید، بر روی یک زانو بنشینید و با دست و بازوها سروگردن‌تان را بپوشانید.
اقدامات ایمنی پس از وقوع زلزله
از اعضای تیم حمایتی خود کمک بگیرید.
نسبت به قطع آب، برق و گاز اقدام کنید.
هنگام خروج اضطراری کیف شرایط اضطراری را با خود بردارید.
از تلفن مگر در موارد ضروری استفاده نکنید.
فرد رابطی را که خارج از شهر شماست از وضع خود آگاه کنید.
به شایعات توجه نکنید.
به توصیه‌های مسئولان گوش فرا دهید.
اطلاعات لازم را از منابع محلی موثق و رادیو دریافت کنید.
اقدامات ایمنی هنگام مراجعه به محل سکونت با کمک تیم حمایتی
از زدن کلید برق خودداری کنید.
از روشن‌كردن كبریت و فندك خودداری کنید.
چراغ‌قوه را قبل از ورود روشن کنید.
پنجره‌ها را ابتدا باز کنید.
لوله‌های گاز را از نظر شکستگی یا داشتن نشتی کنترل کنید.
در صورت استشمام‌نشدن بوی گاز کلید برق را بزنید.
در صورت استشمام بوی گاز فورا ساختمان را ترك كنید.
شیر اصلی گاز را از بیرون ببندید.