[نگار باباخانی] و بالاخره بعد از 10 روز هفتادوهفتمین دوره جشنواره فیلم ونیز با اهدای جوایز اصلی به پایان راه رسید. دوره‌ای که برای سینمای ایران می‌تواند یک دوره به یادماندنی و تاریخی قلمداد شود: سینمای ما که یک روز قبل از مراسم اختتامیه، در بخش‌های جنبی جشنواره توانسته بود صاحب سه جایزه شود، در مراسم پایانی نیز جایزه نخست بخش افق‌ها و جایزه بازیگری فستیوال را به دست آورد تا از نظر کمیت حضور موفقی در ونیز 77 داشته باشد.از این مهم‌تر اما واکنش رسانه‌های رسمی داخل کشور به این جوایز بود. مثلا برنامه هفت؛ که تاکنون سابقه نداشته، حتی اخبار موفقیت‌های سال‌های اخیر سینمای مستقل ایران را نیز پوشش داده باشد، در برنامه این هفته به حمایت تمام‌قد از فیلم مجید مجیدی پرداخت و در بخش‌های مختلف برنامه از این فیلم و احتمال موفقیتش در فستیوال ونیز گفت- تا نشان دهد جشنواره‌های غربی هم می‌توانند خوب باشند، به شرطی که جایزه‌شان را به فیلمسازی بدهند که قبول‌شان داریم و قبول‌مان دارند!
ونیز 77 مهم‌ترین جایزه‌اش موسوم به شیر طلا را به فیلم آمریکایی «سرزمین آواره‌ها» ساخته کلوئی ژائو اهدا کرد. جایزه بزرگ هیأت داوران نیز به فیلم «نظم نوین» ساخته مایکل فرانکو محصول مشترک فرانسه و مکزیک رسید، تا کاملا برخلاف انتظاراتی که وجود داشت، عمل شده باشد.فستیوال ونیز 77، اولین رویداد مهم سینمایی امسال بود که از شیوع کرونا به این‌سو به صورت حضوری برگزار شد. در بخش مسابقه این دوره درکنار «خورشید» مجید مجیدی که به نمایندگی از سینمای ایران در این فستیوال حاضر بود، «شب» به کارگردانی جیانفرانکو رزی سینماگر ایتالیایی، فیلم آمریکایی «دنیایی که در پیش است» ساخته مونا فست‌ولد، «در میان مردن» ساخته هلال بایداروف از آذربایجان، «نظم نو» ساخته میشل فرانکو مکزیکی، «رفقای عزیز!» ساخته آندری کونچالوفسکی، فیلم هندی «مرید» به کارگردانی چیتانا تامهانه، «کجا می‌روی، آیدا؟» اثر یاسمیلا ژبانیچ، «خواهران ماکالوسو» به کارگردانی اما دانته، «عاشقان» ساخته نیکول گارسیا، «لیلا در حیفا» ساخته آموش گیتای، «و فردا تمام دنیا» ساخته جولیا وون‌هاینز، «زن یک جاسوس» ساخته کیوشی کوروساوا، «تکه‌هایی از یک زن» ساخته کورنل موندروشو، «خانم مارکس» ساخته سوزانا نیکیارلی، «پدرمان» اثر کلادیو نوچه، «دیگر هرگز برف نمی‌بارد» ساخته مالگورزاتا زوموفسکا و میکال انگلرت و «سرزمین آواره‌ها» ساخته کلویی ژائو چشم به جوایز این فستیوال داشتند. در نهایت، با ریاست «کیت بلانشت» بازیگر برنده اسکار بر هیأت داوران بخش رقابتی و داوری «ورونیکا فرانز» کارگردان و فیلمنامه‌نویس اتریشی، «جوانا‌هاگ» کارگردان و فیلمنامه‌نویس انگلیسی، «نیکولا لاجیویا» نویسنده ایتالیایی، «کریستین پتزولد» فیلمساز آلمانی، «مت دیلون» بازیگر استرالیایی و «لودیواین سانیه» بازیگر فرانسوی بعد از 10روز درنهایت شیر طلا به فیلم آمریکایی «سرزمین آواره‌ها» و جایزه بزرگ هیأت داوران نیز به فیلم «نظم نوین» اعطا شد تا نتایجی غیرکلیشه‌ای در این دوره به ثبت برسد. جایزه ویژه هیأت داوران هم به فیلم «رفقای عزیز» ساخته «آندری کونچالوفسکی» کارگردان سرشناس روس اهدا شد.
در شب پایانی فستیوال؛ جایزه بهترین کارگردانی به «کیوشی کوراساوا» برای فیلم «زن یک جاسوس» رسید. جایزه بهترین بازیگر مرد و زن جشنواره را نیز «پیرفرانچسکو فاوینو» برای فیلم «پدر ما» و «ونسا کربی» برای فیلم «تکه‌های یک زن» دریافت کردند. «روح‌الله زمانی» هم برای بازی در فیلم «خورشید» مجید مجیدی جایزه «مارچلو ماسترویانی» ویژه بازیگران نوظهور را به دست آورد. در ادامه جایزه بهترین فیلمنامه نیز به «چایتانیا تامانه» برای فیلم «پیرو» رسید تا عملا در بخش رقابتی جشنواره جوایز بین فیلم‌ها تقسیم شده باشد.
در بخش افق‌ها نیز فیلم «دشت خاموش» اولین فیلم احمد بهرامی جایزه اصلی بهترین فیلم را از آنِ خود کرد و جایزه بهترین کارگردانی را هم «لاو دیاز» برای فیلم «شامپانزه» دریافت کرد. در این بخش فیلم «گوش کن» ساخته «آنا روشا دسوزا» هم جایزه ویژه هیأت داوران افق‌ها و نیز جایزه «لوئیجی دی‌لورنتیس» را که به بهترین فیلم اول جشنواره اختصاص دارد، به خانه برد. «یحیی ماهایانی» برای فیلم «مردی که پوستش را فروخت» و «خانسا باتما» برای فیلم «تماس زانکا» به ترتیب بهترین بازیگران مرد و زن افق‌های ونیز شدند تا اولین فستیوال واقعی بعد از کرونا عملا کسی را ناراضی نکرده باشد.
زنگ آغاز جوایز
درست فردای روزی که در تهران برای اولین‌بار مراسمی مناقشه‌برانگیز برای تجلیل از افتخارآفرینان سینمای ایران در عرصه بین‌المللی برگزار شد، یک روز پیش از آغاز اختتامیه اصلی، فیلم‌های ایرانی حاضر در هفتادوهفتمین دوره فستیوال ونیز چندین جایزه در بخش جنبی این جشنواره دریافت کردند: فیلم «جنایت بی‌دقت» ساخته شهرام مکری و نویسندگی نسیم احمدپور و شهرام مکری جایزه بهترین فیلمنامه اورژینال را از منتقدان مستقل دریافت کرد. «دشت خاموش» به کارگردانی احمد بهرامی دیگر نماینده سینمای ایران هم جایزه فیپرشی (جایزه انجمن جهانی منتقدان) را هم در این بخش دریافت کرد. فیلم «خورشید» ساخته مجید مجیدی نیز جایزه «فانوس جادویی» را در بخش جنبی این رویداد نصیب خود کرد. نهاد اجتماعی- فرهنگی «سینه سرکولی» به‌عنوان اهدا‌کننده این جایزه بهانه اهدای جایزه به فیلم «خورشید» را «روایت وفادارانه جهان دزدیده شده کودکی» و «تصویرسازی تضاد میان دنیای کودکی و بزرگسالان» عنوان کرد. به عقیده نویسنده، بیانیه این نهاد «از این مهم‌تر پرداختن به بدسرپرستی یا بی‌سرپرستی کودکان کار و نبودِ آموزش و نگرش سرکوب‌کننده رفتارهایی که باعث می‌شود این کودکان به نوعی از کودکی خود محروم شوند، جالب توجه است. باید به بازی فوق‌العاده بازیگران نوجوان اشاره شود که خارق‌العاده احساسات را بیان می‌کنند. پیروزی نهایی فیلم واقع‌بینانه است؛ زمانی که صدای زنگ مدرسه در فضای خالی مدرسه می‌پیچد».
ایرانی‌های شب آخر
اما در شب اصلی جوایز، رهاورد سینمای ایران از ونیز 77 جایزه بهترین فیلم بخش «افق‌ها» برای «دشت خاموش» و جایزه مارچلو ماستریانی برای بهترین بازیگر جوان به روح‌الله زمانی بازیگر فیلم «خورشید» بود. احمد بهرامی که در روز ششم جشنواره به ایران بازگشته بود و در مراسم حضور نداشت، در ویدیویی جایزه خود را به مردم ایران که در شرایط تحریم به سختی زندگی می‌کنند، اهدا کرد: «این جایزه را با افتخار به مردم سرزمین ایران تقدیم می‌کنم که با وجود تحریم‌های سیاسی ناعادلانه روزگار سختی را سپری می‌کنند. آرزوی سلامتی، شادی و صلح برای مردم دنیا دارم». او سومین کارگردان ایرانی ونیز امسال بود که به‌شدت از تحریم‌های غیرانسانی آمریکا انتقاد کرد. پیش از او، مجید مجیدی و شهرام مکری نیز در گفت‌وگوهای رسانه‌ای مختلفی به این موضوع اشاره کرده بودند- که این گفته‌ها از سوی رسانه‌های رسمی ایران با استقبال فراوانی مواجه شده بود. در بخش بازیگری نیز بعد از اهدای جایزه بازیگری زن و مرد به خانسا باتما و یحیی محیانی؛ جایزه مارچلو ماستریانی برای بهترین بازیگر جوان به روح‌الله زمانی بازیگر فیلم «خورشید» اهدا شد که به این معنا بود بازیگر نوجوان این فیلم بهترین بازیگر جوان جشنواره شناخته شده است. برای دریافت جایزه او که خود به دلیل مثبت‌شدن تست کرونا از حضور در ونیز بازمانده بود، مجید مجیدی و شمیلا شیرزاد روی سن حاضر شدند. مجیدی از مدیران جشنواره «که در شرایط سخت کرونایی جشنواره را برگزار کردند و جان تازه به سینما دادند» تشکر کرد و شمیلا شیرزاد بازیگر نوجوان فیلم هم صحبت‌های احساسات‌برانگیزش را که ایرانی‌ها پیشتر درجشنواره فجر شنیده بودند، تکرار کرد: «من شمیلا شیرزاد هستم. من و امثال روح‌الله زمانی همه بچگی‌مان را در خیابان کار کرده‌ایم. سال گذشته من مشغول دستفروشی بودم. ممنونم از آقای مجیدی و سینما که رویاهای ما را به ما برگرداندند». خود روح‌الله زمانی نیز در یک پیام ویدیویی از مجید مجیدی تشکر ویژه کرد «که مسیر زندگی من را به کلی تغییر داد. من بچه‌ای هستم که از دل کودکان کار بیرون آمده‌ام و امیدوارم روزی برسد که هیچ کودک کاری درجهان نباشد و تمام امکانات پیش‌روی‌شان باشد.»