[امیرحسین خواجوی] کرونا که آمد، نابینایان مشکلاتشان بیشتر شد. همانهایی که تا قبل از ورود این ویروس با انبوهی از کمبودها و سختیها دست به گریبان بودند، حالا با گسترش این بیماری موذی مجبورند با مصائب بیشتری دستوپنجه نرم کنند. آنها این روزها حتی از تردد در سطح شهر واهمه دارند. اگر تا قبل از این فقط از نامناسببودن فضای شهری گلایه داشتند، حالا باید نگران سلامتیشان هم باشند.
هنوز هیچ آمار دقیقی از میزان ابتلا یا مرگومیر نابینایان به دلیل ابتلا به کرونا منتشر نشده. اما واضح است که در این بحبوحه تاختوتاز کرونا، این قشر از معلولان بیشتر از بقیه افراد جامعه در معرض خطر قرار دارند.
نابینایان به دلیل شرایطی که دارند، بیشتر از حس لامسهشان کمک میگیرند. لمسکردن در و دیوار شهر آن هم در روزهایی که احتمال آلودگی درهرجایی وجود دارد، ریسک ابتلا به این بیماری را بیشتر میکند.
همان عصای سفیدی که قرار است به این افراد کمک کند، در این روزهایی کرونایی، منبع آلودگی است. اما چارهای هم نیست، نابینایان هم باید مثل سایر افراد جامعه زندگی کنند، اما آنها مثل سایر معلولان نیاز به حمایت بیشتری دارند، مخصوصا در این روزهای سخت.
اما اینهمه مشکلات نابینایان در این روزهای کرونایی نیست. براساس اعلام انجمن نابینایان ایران، افراد نابینا در صدر افراد معلول تحصیلکرده قرار دارند. اما با وجود این، در هیچیک از سامانههای آموزشی مجازی فکری به حال این قشر نشده است.
براساس آمار در ایران حدود ۸۰۰هزار نفر با اختلال بینایی دارند که از این تعداد ۱۵۰هزار نفر نابینای مطلق هستند.
شرایط اقتصادی و مشکلات مضاعف نابینایان
آنطور که شادکام قائممقام انجمن نابینایان ایران میگوید، کشورمان در ردیف ۱۶ کشور اول دنیا در جمعیت بالای نابینایان است. اما با وجود این، در برنامهها و سیاستگذاریها هیچ توجهی به این افراد نمیشود.
او با اشاره به مشکلاتی که بیماری کرونا برای این افراد به وجود آورده است، به «شهروند» میگوید: «این بیماری و مشکلات اقتصای ناشی از آن، رنج نابینایان را مضاعف کرده و هیچکس هم در این اوضاع به فکر آنها نیست.»
شادکام میگوید قانون حمایت از معلولان فقط تصویب شده، اما در هیچ برنامهریزی به آن توجه نمیشود: «مشکلاتی که امروز افراد نابینا در ایران با آن دست به گریبان هستند، به این دلیل است که هیچ زیرساختی از قبل برای چنین مواقعی طراحی و ایجاد نشده است.»
برجستهنگار هوشمند در بلاتکلیفی
او در بخش دیگری از صحبتهایش با گلایه از سازمان بهزیستی بهعنوان متولی اصلی حمایت از معلولان کشور میگوید: «از همان روزهای ابتدایی همهگیری کرونا درکشور قرار بر این بود طرحهای حمایتی از سازمان از همه معلولان بهخصوص افراد نابینا به مرور زمان انجام شود، اما واقعیت این است که تا الان هیچ کاری انجام نشده است.»
شادکام اضافه میکند: «بهزیستی مشخصا قرار بود که در حوزه آموزش به نابینایان کمک کند، اما الان در هیچکدام از نرمافزارهای موجود، شرایطی برای استفاده این افراد وجود ندارد. حتی موضوع برجستهنگار هوشمند که در این شرایط میتوانست کمک بزرگی به افراد نابینا باشد، بلاتکلیف رها شده است.»
150هزار دانشآموز استثنایی بدون آموزش رها شدند
از همان زمانی که بحث آموزش مجازی جدی شد، نگرانیها درباره آینده تحصیلی افراد معلول هم بالا گرفت. حالا چندماه از رونمایی سامانه «شاد» میگذرد و حتی سال تحصیلی جدید هم با کمک این سامانه آغاز شد، اما عجیب اینکه در این سامانه هیچ امکانی برای استفاده افراد نابینا وجود ندارد.
آنطور که معینی دبیر انجمن باور میگوید؛ حدود 150هزار دانشآموز استثنایی درکشور وجود دارد که تعداد قابل توجهی از آنها دانشآموزان نابینا هستند. اما حالا همه این دانشآموزان از تحصیل بازماندهاند.
معینی در اینباره به «شهروند» میگوید: «ما از اردیبهشتماه به وزیر آموزشوپرورش نامه نوشتیم و این موضوع را گوشزد کردیم که در نرمافزاری که برای آموزش مجازی طراحی کردند، فکری هم به حال دانشآموزان معلول بکنند.»
درخواستهای بیپاسخ جامعه نابینایان
شاید آن اوایل که کرونا آمد، خیلیها فکر میکردند این بیماری پس از چندماه بساطش جمع میشود. اما حالا تقریبا همه میدانند که باید به زندگیکردن با کرونا عادت کنیم. اما خوب این شرایط همزیستی با این ویروس و زندگی روزمره در این شرایط نیاز به امکاناتی دارد که هنوز برای معلولان مهیا نیست.
به گفته معینی، شرایط آموزشی نابینایان و بهطورکلی معلولان پیش از این مناسب نبود و حالا در این شرایط کرونایی اوضاع بدتر از قبل شده است: «متأسفانه با وجود درخواستهای مکرر، آموزش و پرورش هنوز هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده است.»
اما جدا از دانشآموزان، دانشجویان و اساتید نابینا هم عملا از ادامه تحصیل و آموزش بازماندهاند. معینی میگوید: «ما تعداد قابل توجهی دانشجو و استاد نابینا داریم. این افراد عملا از سال گذشته ارتباطی با آموزش و تدریس ندارند. جالب اینکه مسئولان هم به این موضوع هیچ توجهی ندارند.»به گفته او، نتیجه این بیتوجهی افت شدید تحصیلی است که در سالهای آینده خودش را نشان میدهد: «متأسفانه درکشور ما در تصمیمگیریها اصلا به معلولان توجه نمیشود. درحالی که یکی از نشانههای توسعهیافتگی جوامع، توجه به حقوق اقلیتهاست.»
طرحی برای جابهجایی نابینایان در این روزهای کرونایی
اما تردد و رفتوآمد نابینایان در این ایام کرونایی هم برای خودش داستان غمانگیزی است. درحالی که همه پروتکلهای بهداشتی به خودداری از لمس سطوح و دوری از حضور در محلهای پرجمعیت را از اقدامات ضروری برای جلوگیری از ابتلا به کرونا تأکید دارند، اما این میان هستند افراد نابینایی که مجبورند از سیستمهای حملونقل عمومی استفاده کنند، آنهم در شرایطی که این افراد برای تردد نیاز به کمکگرفتن از اشیا و در و دیوار شهر دارند.
آنطور که معینی میگوید، از چندماه قبل انجمنهای نابینایان کشور با همکاری طرحی حمایتی برای تردد ویژه نابینایان تهیه کردند، اما این طرح تا الان مسکوت باقی مانده.
او در اینباره توضیح میدهد: «ما پیشنهاد دادیم با کمک دولت و شهرداریها از ظرفیت تاکسیهای اینترنتی استفاده کنیم؛ یعنی بخشی از هزینه را دولت و شهرداری متقبل شوند، از آن طرف هم بخشی از هزینه برعهده خود نابینایان باشد، تخفیفی هم از این سرویسهای جدید حملونقل گرفته شود، تا حداقل تردد نابینایان در سطح شهر، کمخطر باشد. اما هیچ توجهی به طرح نشد.»