بحران تغییرات آب و هوایی و پاسخ به کووید-19 ، سال 2021 همه ملتها را تحت تأثیر قرار میدهد؛ درحالی که بعضی از کشورها با چالشهای بسیار خاصی روبهرو هستند. تحلیلگران گاردین 12 ماه آینده آمریکا و اتحادیه اروپا را در زمینههای مختلف بررسی میکنند.
خداحافظی دونالد ترامپ قطعا چهره جغرافیای سیاسی دنیا را تغییر خواهد داد.
بحران تغییرات آب و هوایی و پاسخ به کووید-19، سال 2021 همه ملتها را تحتتأثیر قرار میهد؛ درحالی که بعضی از کشورها با چالشهای بسیار خاصی روبهرو هستند. تحلیلگران گاردین 12 ماه آینده آمریکا و اتحادیه اروپا را در زمینههای مختلف بررسی میکنند.
سال 2021 با ترکیبی از بیم و امید در بیشتر جهان همراه است. دانشمندان به چندین واکسن برای بیماری ناشی از ویروس کووید-19 دست یافتهاند؛ درحالی که سال گذشته در این زمان هیچ تصوری از آن هم نداشتند.
سایهای که خیال رفتن ندارد
بسیاری از کشورها از جمله انگلستان و آمریکا، هنوز در مرگبارترین دوره همهگیری کرونا دستوپا میزنند.
سایه کووید-19 حتی در کشورهای ثروتمندتر نیز بعد از گذشت ماهها هنوز کنار نرفته است. انگلیس اولین کشوری بود که واکسن را تأیید و منابع گستردهای را نیز برای تأمین آن تعیین کرده است؛ با این حال پیشنهاد بوریس جانسون مبنی بر اینکه زندگی میتواند تا عید پاک به حالت عادی برگردد، بسیار خوشبینانه تلقی میشد.
سایر کشورها بهویژه در جنوب، برای دریافت واکسن و دریافت کمک هزینهها منتظران طولانیمدت هستند.
بازسازی اقتصادهای نابودشده توسط کووید-19 در همه جا بسیار کند خواهد بود. حتی کشورهایی که موفق به مهار ویروس شدهاند، از ویتنام گرفته تا نیوزیلند.
اما هنگامی که تهدید اضطراری پایان یابد، جهان با چالشهای عمده دیگری روبهرو خواهد شد که در یکسال به راحتی میتواند بر سرخط خبرها سوار شوند.
بحران تغییرات آب و هوایی شاید ضروریترین چالش محسوب شود؛ گرچه همیشه توسط سیاستمداران آنطور که باید جدی گرفته نمیشود. آتشسوزی جنگلها و دمای هوای حداکثری، توجه را به هزینههای یک جهان در حال گرمشدن معطوف کرده است؛ درحالی که تنگشدن دریچه انتشار گازهای گلخانهای و جلوگیری از گرمشدن فاجعهبار جهان از اصلیترین دغدغههای کلان فعلی جهان محسوب میشود.
بازسازی اقتصادهای نابودشده توسط کووید-19 در همه جا بسیار کند خواهد بود. حتی کشورهایی که موفق به مهار ویروس شدهاند، از ویتنام گرفته تا نیوزیلند.
رهبران جهان در نوامبر 2021، قرار است در یک نشست مهم در گلاسکو دیدار کنند. از آنجا که این نشست به دلیل همهگیری به مدت یکسال به تأخیر افتاده، فشارهای فزایندهای بر آنها وجود دارد تا بتوانند در تصمیمهای قابل توجه نوینی به توافق برسند.
توسعه فعالیتهای محیطزیستی در کنار کنترل نتایج مجلس سنا
در آمریکا، شکستدادن کووید-19 در کنار توسعه حمایت از محیطزیست از اصلیترین وعدههای انتخاباتی بایدن بوده است.
کنترل نتایج مجلس سنا در ابتداییترین روزهای 2021 از دیگر چالشهای رئیسجمهوری منتخب آمریکاست.
بایدن همچنین باید فکری به حال بازسازی اعتبار بینالمللی از دسترفته کشورش کند؛ رویکردی در ادامه شکست پروژه تهاجمی «اول آمریکا» دونالد ترامپ و عقبنشینی او از تعهدات بینالمللی و حتی ازحمله به نهادهای چندجانبه مانند ناتو.
روابط واشنگتن با پکن که در دوره ترامپ به سرعت رو به زوال رفته بود نیز، احتمالا مورد توجه خاص دولت بایدن قرار خواهد گرفت.
چین پس از اقدام سریع برای مهار ویروس کرونا، به رشد سابق خود بازگشت و یک توافق تجاری با اتحادیه اروپا در اواخر دسامبر یادآور میزان جذابیت اقتصاد این کشور برای سرمایهگذاران جهانی است.
اما هنوز در بسیاری از کشورها نسبت به تحرکات محافظهکارانه چین در نخستین روزهای شیوع بیماری کرونا و ممانعت آشکار این کشور برای انجام تحقیقات بینالمللی مستقل در مورد ریشههای کووید-19، تردید وجود دارد.
ترامپ با پایان دوره ریاستجمهوریاش، دههها تلاش سیاسی را پشتسر گذاشت و مواضع سختی علیه پکن در زمینه تجارت و مسائل دیپلماتیک، از جمله تقویت حمایت نظامی و سیاسی از تایوان اتخاذ کرد. انتظار میرود که بایدن به دنبال رویکردی منعطفتر و با رویارویی کمتر باشد.
روابط واشنگتن با پکن که در دوره ترامپ به سرعت رو به زوال رفته بود نیز، احتمالا مورد توجه خاص دولت بایدن قرار خواهد گرفت.
با رفتن ترامپ، سال 2021 شاهد آزمایشاتی برای سایر شخصیتهای پوپولیست نیز خواهد بود. بنیامین نتانیاهوی اسرائیلی درحالی که پروندههای فساد اداریاش ادامه دارد، با چهارمین دوره انتخابات سراسری طی دوسال مواجه خواهد شد.
جائر بولسونارو از برزیل سومین دوره چهارسالهاش را پیش میگیرد؛ اما با پایانیافتن اقدامات پاسخگویی به همهگیری، محبوبیت او میتواند یک دغدغه جدی تلقی شود.
آمریکا و بازگشت به واقعیت؟
جو بایدن مقابله با ویروس کرونا را اولویت اصلی خود قرار داده است. جو بایدن هنگام روی کارآمدن در بیستم ژانویه، با دلهرهآورترین دوره جدید ریاستجمهوری آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم مواجه است.
ویروس کرونا بیش از 346هزار آمریکایی را به کام مرگ کشانده است. اقتصاد کشور با بیکاری 6.7درصدی دستوپنجه نرم میکند و هزاران نفر برای دریافت مواد غذایی صف میکشند.
مطالبات اجتماعی در موضوع عدالت نژادی اضطراریتر از نیازهای معیشتی آمریکاییهاست. روسیه مظنون به بزرگترین حمله سایبری به دولت آمریکاست. آمریکا چند تکه شده و دموکراسی شکنندهاش نیاز به ترمیم دارد. بحران آب و هوا نیاز به رهبری را فریاد میزند.
بایدن با 78سال سن پیرترین رئیسجمهوری آمریکاست که تاکنون انتخاب شده، به صراحت اعلام کرده که مهار کووید-19 اولویت شماره یک اوست.
آمریکا که از شکست تاریخی دوران هدایتگری دونالد ترامپ رنج میبرد، با 4درصد از جمعیت جهان ،19درصد از مرگومیرهای جهان بر اثر کرونا را داشته و بیش از 100هزار نفر درحال حاضر بر اثر کرونا در بیمارستان بستری هستند.
بایدن اخیرا هشدار داده که «تاریکترین روزها» در جنگ با بیماری «پیشروی ماست، نه پشت سر ما».
اروپا و گامهای محتاط
با انجام برگزیت و غبارروبی بیشتر برای جلب رضایت اتحادیه اروپا، واکسیناسیون درحال انجامِ کووید-19 و یک ریاستجمهوری دوستانه قابل پیشبینی در کاخ سفید، قاعدتا سال 2021 باید سال آسانتری برای اروپا باشد.
اما به نظر میرسد با وجود چالشها و دشواریهای داخلی این قاره، همراه با ادامه تحولات جغرافیای سیاسی جهانی که مدتها قبل از بحرانهای سال 2020 وجود داشتند، امسال نیز مسائل سختی برای اتحادیه اروپا وجود داشته باشد.
اختلاف بین بسیاری از کشورهای غربی عضو اتحادیه اروپا و دولتهای لهستان و مجارستان همچنان ادامه دارد؛ در کنار سلسله اختلافات 2020 بر سر تلاش بروکسل برای بستن بودجه اتحادیه اروپا در احترام به قانون، اختلافات عمیق فرهنگی در موضوعات اصلی اروپا مانند مهاجرت و ارزشهای آزادیخواهانه.
خروج آنگلا مرکل از صحنه سیاسی، امسال بر سیاست آلمان مسلط خواهد بود. درهمین حال، آلمان همراه با فرانسه بهعنوان قدرتهای اقتصادی و سیاسی اتحادیه اروپا با خطر حذف آنگلا مرکل و انتخاب جانشین او بهعنوان صدراعظم در سالهای آینده درگیر هستند؛ انتخابات آلمان قرار است در ماه سپتامبر برگزار شود و احتمالا ماهها پیش از آن مذاکرات ائتلاف خواهند داشت.
خروج آنگلا مرکل از صحنه سیاسی، امسال بر سیاست آلمان مسلط خواهد بود
با نگاهی از خارج، به نظر نمیرسد که روابط اروپا با دو همسایه نزدیکش روسیه و ترکیه راحتتر باشد؛ زیرا نه ولادیمیر پوتین و نه رجب طیب اردوغان به دنبال تعدیل مواضع ضد اتحادیه اروپایی خود نیستند. با وجود سیاست خارجی یکپارچهتر، علیرغم صحبتهای بسیار پیرامون «خودمختاری استراتژیک اروپا»، راه زیادی برای رسیدن به آن وجود دارد.
به نظر میرسد که رقابت ژئوپلیتیک بین آمریکا و چین، اروپا را مجبور میکند تا راهی باریک بین اصول و منافع انحصاری خود باز کند.
اروپا به دنبال همهگیری بیماری به این موارد نیاز دارد؛ اقدامات لازم برای مقابله با بحران آب و هوا، انگیزه قابل توجه برای سیاست مشترک دفاعی و امنیتی اروپا و رشد تنشهای فرا اقیانوس اطلس بر سر برنامههای اتحادیه اروپا برای مهار سرککشی غولهای فناوری آمریکا.
و به نظر میرسد سال 2021 برای اروپا خیلی راحتتر از سال 2020 نخواهد بود.
گزارش اصلی در گاردین