آنچه نامزدهای ریاست‌جمهوری در نخستین مناظره گفتند
بیش از پاسخ به سوالات، بخش زیادی از این مناظره، صرف پاسخگویی نامزدها به ادعاها و اتهامات علیه یکدیگر شد
سیدابراهیم رئیسی، محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، علیرضا زاکانی، امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن رضایی و سعید جلیلی در نیمه دوم کمی از موضع کارشناسی‌تر به مباحث پرداختند و از میزان حملات نامزدها کاسته شد.
شهروندآنلاین: نخستین مناظره نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری عصر دیروز در شرایطی برگزارشد که بیش از پاسخ به سوالات، بخش زیادی از این مناظره، صرف پاسخگویی نامزدها به ادعاها و اتهامات علیه یکدیگر شده است.
به گزارش ایرنا، سیدابراهیم رئیسی، محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن رضایی و سعید جلیلی در نیمه دوم کمی از موضع کارشناسی‌تر به مباحث پرداختند و از میزان حملات نامزدها کاسته شد.
رئیسی: قاچاق از موانع جدی تولید است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی نخستین نامزدی بود که به قید قرعه مناظره با اظهارات او آغاز شد. نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری هم در این مناظره گفت: «موضوع موانع تولید از مسائل مهم است که امروز تولیدکنندگان ما با آن مواجه هستند. موانع تولید کاری کرده تولیدکنندگانی که با اندیشه و انگیزه در عرصه تولید حضور یافتند، تولیدشان دچار مشکل شده است. برای اینکه تولید رونق پیدا کند، باید برای تولید جذابیت ایجاد کنیم و از آن طرف جذابیت امور اقتصادی غیرمولد را بکاهیم.»
او گفت: «اینکه نقدینگی یا پول‌ها به طرف ارز و طلا و زمین و امور غیر مولد باید جاذبه‌اش از دست برود، این نیاز به سازوکار دارد. اینکه می‌گوییم جذابیت نداشته باشد، این جذابیت نداشتن به این معنا نیست که از فردا مانع شویم، بلکه باید کاری کنیم سازوکارها برای کارهای غیرمولد و کاستن از مالیات‌هایی که تولیدکنندگان تولید خود را انجام می‌دهند، انجام شود. اگر ۲۵درصد مالیات برای تولید گذاشتیم، باید با شیب ملایم به میزان پایین‌تری برسانیم که به میزان ۱۰درصدی برسد.»
رئیسی افزود: «برای حل مسأله تولید باید در عمل کاری کنیم که تولیدکننده مشکل نداشته باشد. صدور برخی مجوزها برای تولیدکننده مشکل است. باید سازوکاری داشته باشد. این سازوکارها که به صورت مجوزهاست، باید پسینی باشد، نه پیشینی تا وقتی که بتواند تولیدکننده را موفق کند. کاری باید بکنیم که مسأله قاچاق از موانع جدی تولید به حداقل برسد و نقدینگی باید به سمت تولید برود.»
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی دیگر نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هم درباره ارزش پول ملی و محقق‌نشدن کنترل نرخ ارز و ضررهای هنگفت این موضوع به اقتصاد کشور گفت: «در مورد ارزش پول ملی در چند سطح می‌توان بحث کرد. وقتی از حفاظت از ارزش پول ملی حرف می‌زنیم، آن طرف سکه کنترل تورم است و اگر بتوانیم تورم را در جامعه حفظ کنیم، می‌توانیم ارزش پول ملی را حفظ کنیم.»
کاش مسئول بانک مرکزی به جای دلار فکر ریال باشد
او عنوان کرد: «مسأله بعدی ما بحث حکمرانی است، متأسفانه در کشور ما مسئولان مربوطه به جای آنکه مسئول حفاظت ارز و ارزش پول ملی باشند، مسئول حفاظت از ارز خارجی شده‌اند. هنر ما این است به نحوی مشخصات ممیزات و وجهه صحیح از حکمرانی پول ملی را تعریف کنیم. مسئولانی که وظیفه پاسخگویی دارند، مسئولیت خود را به گردن دیگران می‌اندازند و ای کاش رئیس بانک مرکزی به جای آنکه خود را مسئول حفظ دلار بداند، مسئول حفظ ریال بداند.»
او ادامه داد: «بسته مفصلی شامل ۲۱۳ پروژه در نظر گرفتیم که ۵۱ پروژه مستقیما به مسأله کنترل قیمت و تورم برمی‌گردد و مسأله نقدینگی و اصلاحات و ساختاری بانک مرکزی را در آن بررسی کردیم. ای کاش بیشتر توضیح می‌دادید که بحث عمده کسر بودجه کشور با خلق تورم در حال تأمین است و تورم یک مالیات دائمی است که از سمت مردم پابرهنه به سمت دولت و یک طبقه مرفه در ۵۰ یا ۶۰ سال گذشته مرتبا ادامه داشته است. موضوع ما کنترل و گسترش تولید و هدایت نقدینگی به سمت تولید و کنترل قیمت‌هاست.»
محسن مهرعلیزاده در نخستین مناظره نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هم در این مناظره گفت: «از دو سال پیش، برنامه مدونی شامل برنامه‌های نظری و اجرایی و همه راهکارها در همه زمینه‌ها با سه پیوست درخصوص اهداف کمی و کیفی تهیه کرده‌ام که امشب، آن را در سایتم بارگزاری خواهم کرد و جواب همه سوالات به ویژه درخصوص فرار مالیاتی را دربرمی‌گیرد.»
وعده‌های رنگارنگ امکان تحقق ندارد/ نمی‌خواهم برای رأی آوردن به دروغ متوسل شوم
«عبدالناصر همتی» در پاسخ به این سوال که شما چه برنامه‌ای برای بازگشت مالی بدهکاران بانکی دارید، خطاب به مردم گفت: «مردم خیلی از شماها، اینجا نماینده ندارید، بحق هم معترض این موضوع هستید. اعتراضات را می‌خواهید با قهر از صندوق نشان دهید؟ من فکر می‌کنم اعتراض موثرتر این است که با رأی‌تان فضا را تغییر دهید. ما می‌توانیم با رأی، یک نه بزرگ به تهدید علیه جمهوریت بگوییم. راستش من خیلی فکر کردم که اینجا چه وعده‌ای بدهم. دیدم صادقانه‌تر است به شما بگویم وضعیت اقتصادی ایران در شرایط فعلی طوری است که اغلب وعده‌های رنگارنگ و جذابی که بقیه نامزدها می‌دهند، امکان تحقق ندارد.»
او با بیان اینکه من برخلاف دوستانی که الان روبه‌روی شما هستند، اقتصاد می‌دانم، گفت: «اقتصاددان هستم و از جزئیات وضعیت کشور خبر دارم. سابقه مدیریت اجرایی دارم. ما منابع لازم را برای این وعده‌ها نداریم. دوست ندارم برایتان به دروغ بگویم و برای رأی آوردن از شما متوسل به دروغ شوم. این دوستان هیچ‌کدام از تولید ثروت حرف نمی زنند و عملا از توزیع فقر می‌گویند.»
برای رأی آوردن ۶ ماه کشور را معطل FATF کردید
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد: «هم کیک اقتصاد را بزرگ می‌کنم، هم آن را عادلانه توزیع می‌کنم. ما به اصلاحات اقتصادی نیاز داریم. وضعیت جیب شما مردم می‌تواند خیلی بهتر باشد. جناب آقای رضایی؛ به جای اینکه بانک مرکزی را مقصر بدانید، بگویید چگونه می‌خواستید با گروگان‌گرفتن برای کشور درآمد ارزی بیاورید. خود آقای رضایی شما ما را برای رأی آوردن FATF، ما را ۶ ماه معطل کردید. خودتان ما را در مجمع معطل کردید برای FATF، حتی مقام معظم رهبری مجدد طرح را به مجمع ارجاع دادند و مهم‌ترین بحث برای ما بود، اما آقای رضایی تصمیم می‌گرفتند.»
جواب نامزدهای پوششی را نمی‌دهم
او در بخش دوم مناظره، در پاسخ به صحبت سایر نامزدهای انتخاباتی گفت: «من در مقابل پنج کاندیدا هستم به ریاست آقای رئیسی و به صورت پوششی ایشان را پوشش می‌دهند، اگر دوستان پوششی بخواهند من جواب آنها را بدهم، باید باید قسم بخورند که تا آخر رقابت‌های انتخاباتی باقی می‌مانند، اگر قسم نخورند، من جواب آنها را نمی‌دهم و پاسخ آقای رئیسی می‌دهم. اینکه نمی‌شود سه نفر بیایند و به همتی حمله کنند. من دفاع خواهم کرد.»
نامزد انتخابات ریاست جمهوری خطاب به جلیلی گفت: «جناب آقای جلیلی من در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفتم شما اقتصاد و تجارت نمی‌فهمید، درست است یا نه؟ شما ابتدایی‌ترین مسائل تجاری و فنی را بلد نیستید. چرا برای مردم ایران تصمیم می‌گیرید؟ خسته نشدید از این همه بیانیه دادن و بیانیه خواندن؟ ۲۰ سال است که بیانیه می‌خوانید، پدر کشور را درآوردید. آقای جلیلی مشکل ما همین چیزهاست، چرا همه را گردن بانک مرکزی می‌اندازید؟»
همتی ادامه داد: «آقای جلیلی ورودی ارز بانک مرکزی متوسط ۲۰ سال گذشته سالانه ۴۵میلیارد دلار بوده است. در دو سال گذشته متوسط ۹ میلیارد دلار شده است. راننده تاکسی 5میلیون تومان درآمد داشته باشد، وقتی یک میلیون تومان شود یا باید خانواده خود را رها کند یا باید قیمت را پنج برابر کند.»
در زمین ترامپ بازی کردید
نامزد انتخابات گفت: «به جای قیمت دلار ۵۵هزار تومان الان ۲۲هزار تومان است. آقای جلیلی شما در این چند سال در زمین ترامپ بازی کردید و پدر مردم را درآوردید. من به عنوان رئیس بانک مرکزی نگفتم FATF هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. من مسئول بازار بودم. التهاب در بازار ایجاد شده بود و بیایم به مردم بگویم FATF در لیست سیاه به همت آقای جلیلی و محسن رضایی و دوستان‌شان در مجمع رفت و من جواب بدهم.»
همتی افزود: «من به خاطر مردم دفاع می‌کنم و خواستم بیشتر از این قیمت ارز افزایش نیابد، مردم از بالارفتن قیمت ارز ضرر می‌کنند.»
دهان من را باز نکنید
او خطاب به زاکانی گفت: «خواهش می‌کنم از پوششی‌بودن دربیایید. یعنی چه این همه متهم می‌کنید. شما اصلا اقتصاد نمی‌دانید. دو کلاس اقتصاد خواندید. مدرک هم که معلوم است چطور گرفتید. دهان من را باز نکنید که این چیزها را بگویم. می‌خواهم محترمانه صحبت کنم.»
همتی به محسن رضایی نیز گفت: «شما می‌فرمایید که می‌خواهم گروگان‌های آمریکایی را بگیرم و فلان کنم. جناب آقای ضایی شما می‌گویید من اقتصاددان هستم، من که می‌دانم چطور اقتصاد خواندید، من که نحوه اخذ مدرک شما را خبر دارم. استادان را مجبور می‌کردید به دفتر شما بیایند و از شما امتحان بگیرند. درخواست می‌کردید که وارد گروه دانشکده اقتصاد شوید، با اکثریت قاطع رد شد. آقای رضایی خواهش می‌کنم چیزهایی را نگویید که من مجبور شوم بعضی مطالب را بگویم.»
همتی خطاب به رئیسی گفت: «من احترام ویژه‌ای به ایشان قائل هستم، ولی روند را می‌بینم که نامزدها ایشان را پوشش می‌دهند. جناب آقای رئیسی من از شما سوال می‌کنم، به جای سفرهای استانی و دادن وام به کارخانه‌ها، به زندان‌ها سر می‌زدید و این وظیفه بخش اجرایی است. این وام‌ها نیز معلوم نیست که آخر چه شد.»
با رأی به فیلترینگ اینستاگرام معیشت مردم را تهدید کردید
نامزد انتخابات بیان کرد: «شما ۴۰ سال در قوه قضائیه بودید. من خواهش می‌کنم مشکلات قوه قضائیه را حل کنید و بعد به قوه مجریه بیایید. شما خودتان معیشت مردم را با رأی مثبت به فیلترینگ اینستاگرام تهدید کردید، الان نمایندگان شما اینجا من را تهدید می‌کنند.»
محسن رضایی: فرآیند بودجه‌ریزی کشور با مشکلات ساختاری متعدد روبه‌رو است
محسن رضایی دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان اینکه فرآیند بودجه‌ریزی کشور با مشکلات ساختاری متعدد روبه‌رو است، یکی از این مشکلات را تدوین بودجه دارای مشکلات کسری عنوان کرد و با در دست گرفتن یک قطعه اسکناس هزار تومانی گفت: «هشت سال پیش در همین مکان در مقابل آن کلید بی‌خاصیت این هزار تومانی را نشان دادم و گفتم اگر اوضاع به این صورت ادامه پیدا کند، پول ملی ما سقوط می‌کند. امروز به جیب‌هایتان، به یارانه‌ها، به حقوق کارگران، کشاورزان و درآمد مردم بازاری نگاه کنید. امروز چه وضعی در زندگی مردم داریم و چرا به آن رسیدیم و چرا این‌گونه شد.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با طرح این پرسش که چرا امروز مردم باید در زباله‌گردی و نان قرضی و مشکلات دیگر دست‌وپنجه نرم کنند، گفت: «وقتی مطالعه می‌کنیم می‌بینیم رابطه دولت با اقتصاد و رابطه اقتصاد با مردم تنظیم نشده است، هرگاه مشکلی برای دولت پیش بیاید دست در جیب مردم می‌کند.»
او گفت: «بانک مرکزی، آقای همتی و دوستان‌شان چه بلایی بر سر کسری بودجه آورده‌اند و تا مشکلی پیش می‌آید، دست در جیب مردم کرده و کسر بودجه را این‌گونه جبران می‌کنند. این‌طور می‌خواهید پول ملی ارزش پیدا کند؟»
رضایی خاطرنشان کرد: «دولت راه‌های غیرقانونی برای کسری بودجه در پیش گرفت، نرخ سود بانکی را کاهش داد، نرخ ارز را به قدری تعیین کرد که پول‌ها به سمت بازار بورس و به سمت بالا رفت و مردم را در زمین و آسمان رها کرد. آیا این شیوه بودجه کشور است و بودجه کشور را باید با دست کردن در جیب مردم تأمین کنند. آیا زندگی مردم باید از زندگی دولت جدا باشد.»
چرا باید قطار انقلاب هر روز کوچک‌تر شده باشد/ برای سلطان‌سازی منبع دارید برای مستضعفان ندارید
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری این کار را یکی از خطاهای اساسی عنوان کرد و گفت: «چرا باید قطار انقلاب روزبه‌روز کوچک‌تر شده باشد. امروز این قطار انقلاب به یک اسکوتر تبدیل شده است.»
رضایی در بخش دوم اظهارات خود خطاب به همتی گفت: «شما منبع برای سلطان‌سازی در فولاد و شکر دارید. اما منبع برای مستضعفان و محرومان ندارید؟ چطور رانت‌خوارها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تأمین مالی کردید، اما برای محرومان کشور یارانه با همان قیمت واقعی ۴۵هزار تومانی که الان ۴۵۰هزار تومان هست، ندارید. این واقعا برای شما جای تأسف دارد که در دوران شما وضعیت اقتصاد به جایی رسیده که نرخ دلار از 8هزار تومان به ۲۱هزارو۵۰۰ تومان رسید.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: «اگر ایشان اقتصاددان بود، چرا نتوانست تشخیص دهد اقتصاد چگونه است. سیاست پولی که ایشان در پیش گرفت، بسیار غلط بود و فاجعه بزرگی در نقدینگی کشور به وجود آورد و اگر امسال نتوانیم جلویش را بگیریم، خطرهای زیادی از حیث فوق تورمی کشور را تهدید می‌کند.»
سرباز نظام هستم/ رجزخوانی ما پاسخ به تهدید گروگانگیری آمریکاست
رضایی در پاسخ به اظهارات همتی درباره گروگانگیری گفت: «من سرباز نظام هستم. وقتی آمریکا ایران را تهدید می‌کند، پاسخ ما نیز همین گروگانگیری است. آنها می‌گویند گروگان‌ها را می‌کشیم و ما در مقابل برای آنها رجز می‌خوانیم و به دهن آمریکا می‌زنیم، به شکلی که جنبه انسانی ما نیز حفظ شود.»
او با بیان اینکه برای اداره اقتصادی کشور برنامه جدیدی دارم، گفت: «این اقتصاد از خانوارها تا به اقتصاد ملی می‌رسد؛ اولا یارانه ۴۵۰هزار تومانی با محاسبات دقیق و منابع اتلاف منابع ازدست‌رفته و صرفه‌جویی در ۴میلیارد دلار، ارز ۴۲۰۰ تومانی و ۴هزار یارانه‌ای که به طبقه بالا داده می‌شود، به دست می‌آید.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: «مسأله اقتصاد از بسیج همه مردم از اهل تسنن، بانوان و جوانان تشکیل می‌شود. من اقتصاد را بزرگ می‌کنم که همه اقوام و استان‌های مرزنشین و همه اقشار وارد اقتصاد شوند. در آن موقع تنها منابع یارانه و مالیات را بهبود می‌دهیم که جهش در اقتصاد اتفاق می‌افتد. امیدوارم مردم این فرمان را در اختیار ما قرار دهند تا ایران همان‌طور که در دفاع مقدس و امنیت ملی بزرگ و عظیم است، در دیگر وجوه نیز برتر شود.»
دولت را در دست بگیرم، همتی را ممنوع‌الخروج می‌کنم/ به زور اسلحه دانشگاه نرفتم
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در بخش سوم مناظره در پاسخ به اظهارات همتی گفت: «اینکه جناب آقای همتی رجزخوانی نظامی و جنگ ایران را نمی‌داند، یک مسأله است و اینکه از دشمنان ملت ایران دلسوزی می‌کند، عیب بسیار بزرگی است. اتفاقا در سه سالی که ایشان در بانک مرکزی بود، کاملا با تحریم‌های آمریکایی همراهی کرده است. من در اولین فرصت اگر دولت را به دست بگیرم، ایشان و تعداد دیگری را در دولت آقای روحانی ممنوع‌الخروج کرده و به دادگاه می‌سپارم و در آنجا ثابت می‌کنم دست‌های خیانتکاری که در این دولت چه آسیب‌هایی به مردم زده‌اند، چگونه بوده و همه اسناد را دارم.»
او با بیان اینکه من با زور اسلحه به دانشگاه اقتصاد نرفتم، ادامه داد: «مدرک من را دکتر عارف که از دوستان ایشان هستند، امضا کرده‌اند، اما در ارتباط با برنامه‌هایی که دارم یارانه ۴۵۰هزار تومانی را حتما پرداخت خواهم کرد.»
رضایی یادآورشد: «کسب‌وکارهای خانگی و نهضت خانه‌سازی ایرانیان را برنامه‌ریزی کردم و آن را جدی می‌گیرم. از بانوان عزیز تمام‌قد در اداره کشور بهره می‌برم و با مشورت مراجع بزرگوار قم دو نفر از بانوان را در هیأت دولت خواهم داشت و در امور دیگر هم بانوان خواهند بود.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری خاطرنشان کرد: «اهل تسنن، جوانان و اقلیت‌ها و ظرفیت‌های خالی دیگر خارج از جهش بزرگ تولید باقی مانده‌اند را هم استفاده می‌کنم و برنامه اقتصادی طراحی کردم که به فضل پروردگار، به ایران بزرگ اقتصادی در کنار ایران بزرگ سیاسی دفاعی که امروز داریم، منجر خواهد شد.»
از کنار فرمایش مقام معظم رهبری به راحتی عبور می‌کنند
او تصریح کرد: «اینک که به هر دلیل از جمله شائبه مهندسی انتخابات با حذف تعدادی از افراد صالح در فرآیند انتخابات روبه‌رو هستیم تا جایی که از کنار فرمایش رهبری معظم انقلاب در جایگاه ولایت فقیه مبنی بر لزوم جبران جفا و ظلمی که بر برخی از آنان رفته است، به راحتی عبور می‌کنند، پرسش این است که این امر چگونه از سوی طراحان وضعیت موجود توجیه می‌شود؟ آیا حمایت از یک فرد خاص در دستور کار قرار گرفته است.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: «با وجود ظرفیت‌های فراوان و علی‌رغم تلاش‌های بسیاری که شده است، ایران عزیز امروز مشکلات فراوانی دارد و من اگر بخواهم فهرستی از مشکلات را در مقابل شما بیان کنم، می‌توانم به ده‌ها مورد اشاره کنم؛ مشکلاتی که بعضا رخنه در جان و مال و زندگی روزمره مردم کرده و سال‌ها زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده است.»
مهرعلیزاده خطاب به مردم گفت: «شما با عزت و سربلندی تاریخی‌تان، امروز روزگار سختی را می‌گذرانید. آمارها نشان می‌دهد که نزدیک ۵۰درصد مردم ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند و این زیبنده مردم شرافتمند ایران نیست که 7میلیون سرپرست خانوار درآمد ثابتی ندارند و در تأمین زندگی به کمک‌های مستقیم معیشتی نیازمند هستند.»
او، حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابراهیم رئیسی دیگر نامزد انتخابات را خطاب قرار داد و پرسید: «آیا حاضر هستید که خانواده‌تان را در جاده چالوس به راننده مومنی بسپارید که گواهی‌نامه ندارد و رانندگی بلد نیست. شما که فقط از نظر کارهای کلاسیک و تحصیلات فقط ۶ کلاس سواد دارید؛ ضمن احترام به سواد حوزوی حضرتعالی باید بگویم با این سواد نمی‌شود اقتصاد را اداره و برای کشور برنامه‌ریزی کرد.»
مهرعلیزاده در وقت نقد سوال نامزدها بیشتر صحبت‌های خود را به سمت‌وسوی سخنان رئیسی برد و اظهار کرد: «احترام خاصی برای شما قائلم. اما یک سوال جدی دارم، به عنوان یکی از مدعیان پست ریاست‌جمهوری چقدر با مسأله تولید آشنا هستید؟ اینکه حرف چند کارشناس را تکرار کنیم، به درد مردم نمی‌خورد. مردم مشکلات اقتصادی دارند و این مشکلات در بخش‌های مختلف مانند صادرات است و ۷۰درصد تولید نیز معطل شده است.»
او ادامه داد: «رئیس قوه قضائیه یک سوال اقتصادی را مطرح کند و خود پاسخ آن را بدون کمک کارشناسان پاسخ بدهد. آیا می‌تواند؟ شما چندین سفر استانی رفتید که هزینه هر کدام ۴۰ تا ۵۰میلیارد تومان بوده است و دستور آغاز به کار چند کارخانه را هم داده‌اید. چند کارخانه و مراکز تولید آغاز به کار کرد؟ چند کارخانه تعطیل هستند؟ چه کسانی حکم به تعطیلی این کارخانه‌ها دادند؟ کسی از خارج حکم تعطیلی نداده، بلکه همان قاضی شما این حکم را صادر کرده است.»
قوه قضائیه هنوز هم به سبک قجری اداره می‌شود
مهرعلیزاده با بیان اینکه عدالت قضائی یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه اقتصادی است، گفت: «شما از ۱۶سالگی در قوه قضائیه بودید و هنوز هم این قوه به سبک قجری اداره می‌شود. برخی در سطح جامعه باور دارند که شما «سندروم پست بی‌قرار» دارید. در چند سال گذشته از دادستانی به آستان قدس و از آستان قدس به ریاست‌جمهوری و از آنجا به قوه قضائیه رفتید. چه تضمینی وجود دارد که از ریاست‌جمهوری سودای جای دیگر نداشته باشید.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به این موضوع که مهندس هستم و دکترای مدیریت اقتصادی دارم، گفت: «تهمت‌زدن باب شده و برخی برای این کار ترمز ندارند.»
علیرضا زاکانی دیگر نامزد انتخابات هم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه روزانه هزاران میلیارد تومان به حجم نقدینگی افزوده می‌شود و میزان زیادی از این نقدینگی به تحریک تقاضا و افزایش قیمت در بخش‌هایی مانند ارز، طلا، مسکن و خودرو منتهی می‌شود، این در حالی است که بسیاری بنگاه‌های تولیدی در تنگنای مالی و اعتباری قرار دارند؛ برنامه شما برای کنترل این حجم از نقدینگی مخرب و هدایت آن به سمت بخش های مولد چیست، پاسخ داد.
دوستان انشا می‌خوانند
او با انتقاد از اظهارات عبدالناصر همتی، دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری اظهار داشت: «در ظاهر داریم با هم مناظره می‌کنیم، اما دوستان انشا می‌خوانند، اینجا کلاس انشا نیست، اینجا وقت پاسخ دادن، وقت مستدل صحبت‌کردن و وقت راست‌گفتن است. آقای همتی خیلی زشت است که ما را متهم به دروغگویی می‌کنید. ما که هنوز حرف نزدیم، شما غیب می‌گویید؟ شما غیب نمی‌دانید؛ شما خلاف می‌گویید. سال ۹۸ گفتید FATF هیچ تأثیری در اقتصاد ایران ندارد، چرا به مردم دروغ گفتید؟ همتی می‌گوید اقتصاددان است، در حالی که به نظر من به او باید نوبل شیمی بدهند، چراکه پول ملی مملکت را نابود کرده است.»
زاکانی افزود: «سخن از توزیع فقر می‌گوید، شما فقر را توزیع کرده‌اید؛ بنده سخن از تولید و جهش تولید می‌زنم. معتقد هستم باید سر مسائل درست حرف بزنیم و به دیگران تهمت نزنید، چون مجبور می‌شویم حقایق بگوییم که اوقات شما و مردم تلخ می‌شود. اگر درباره عدم صلاحیت‌ها حرف بزنید، اگر بنا بود افراد دیگر را تأیید کنند، شما نباید اینجا باشید. ۸۵میلیون نفر مقابل شما قرار دارند و ما پنج یا شش نفر نیستیم. شما ۸۵میلیون نفر را نابود کردید.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه داد: «بانک‌ها امکانی ایجاد کرده‌اند که مابهازای آن ۱۱ ابربدهکار با ۹۰هزار میلیارد تومان بدهی دارند. راه‌حل ماجرا اتصال بانک‌ها به هم و اطلاعات را در خدمت نظام مالیاتی قرار دادن است که وظیفه آقای همتی و وزیر اقتصاد بود، اما این کار را انجام ندادند. خیلی‌ها پول می‌گیرند، بدهکار بانکی هستند و رفتند جای دیگر سود می‌گیرند.»
زاکانی در بخش دوم مناظره درباره نقدی که به سخنان سایر نامزدها دارد، گفت: «من عرضم را با یک گله‌مندی نسبت به آقای همتی آغاز کردم و لازم است در این مکان مستند نسبت به یکدیگر صحبت کنیم که تعرضی نسبت به یکدیگر و همچنین سبب تلخی اوقات مردم نشود.»
ابربدهکاران بانکی چه کسانی هستند
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری افزود: «سوالی که از آقای همتی دارم این است که ابربدهکاران بانکی چه افرادی هستند و این بی‌انضباطی که در بانک‌های مختلف کشور وجود دارد، چرا دقت لازم در اینباره صورت نمی‌گیرد و مفسدهای بانکی از کجا ناشی می‌شود.»
او با بیان اینکه بزرگ‌ترین اشکال در این بخش به بانک مرکزی و عدم نظارت این بانک مربوط است، اظهار داشت: «در سال گذشته از ۵هزار و ۴۰۰هزار میلیارد سپرده‌های بانکی، هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات داده شده است و از این هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات، مبلغ دوسوم به کسانی داده شده است که بدهکار بانکی بودند.»
زاکانی اضافه کرد: «متأسفانه حجم بالا متعلق به کسانی است که عملا هیچ نقش فعالی در حوزه اقتصاد نه‌تنها ندارند، بلکه در سوداگری و سفته‌بازی این کار را انجام می‌دهند. بزرگ‌ترین خدمتی که آقای همتی انجام داده است، باید در حوزه پولی و بانکی انجام می‌داده است که متأسفانه ایشان این کار را انجام ندادند.»
پول پرقدرت عامل مهم نقدینگی
نامزد سیزدهمین دوره ریاست جمهوری با بیان اینکه عامل مهم نقدینگی در جامعه پول پرقدرتی است که بانک مرکزی به تقاضای دولت چاپ کرده است، گفت: «این نقدینگی در بازار چاپ و عرضه شده و با عدم صداقت نزدیک به ۳۴هزار میلیارد تومان امکان و اعتبار را به دولت آینده حواله کرده‌اند. دولت آقای روحانی در سال ۹۲ از عدم انتقال ارز که به داخل بوده، مابهازای آن تولید کرده و بدهی آن را برای دولت آینده گذاشته است.»
او با بیان اینکه آقای همتی باید پاسخگو باشد که چرا با این وضعیت و اختلال کشور اداره می‌شود، عنوان کرد: «از طرفی دیگر در موضوع ارزش پول ملی، معتقدم جنبه تورمی که جنبه اصلی آن است، موضوع قیمت دلار به صورت منطقی، نه دستوری و نه اینکه در جلسه‌ای بگوییم دلار نه۳۸۰۰ تومان و نه ۴۸۰۰ تومان باشد، بلکه وسط آن را که ۴۲۰۰ تومان است، در نظر بگیرند و صلوات بفرستند. نمی‌شود کشور را این‌گونه اداره کرد.»
زاکانی در ادامه گفت: «اگر اقتصاددانی است، این‌گونه که شما می‌فرمایید، پس همه ملت ایران از اقتصاد و اقتصاددانی با این شیوه مطلع هستند و اینقدر برای جنابعالی و همکاران شما بالاست که باید به شما جایزه نوبل شیمی اعطا کنند که ارزش پول ملی را به این شیوه نابود کردید.»
او خاطرنشان کرد: «معتقدم پارامترهای تورمی، پارامترهای نقدینگی و پارامتر افزایش پایه پولی، سه پارامتر است که آقای همتی باید پاسخگو باشند که با این سه حوزه چگونه کشور دچار رانت شده است.»
سعید جلیلی دیگر نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در صورت رأی آوردن در مدت چهار سال دولت خود چه اقدامات ویژه‌ای برای محرومیت‌زدایی انجام خواهید داد، گفت: «حضرت امام به حقیقت اسلام را در دوره معاصر احیا کرد و یکی از بحث‌های مهم حضرت امام محرومیت‌زدایی بود. برای محرومیت‌زدایی قبل از اینکه طرح‌های اقتصادی داشته باشید، مهم‌ترین بحث این است که این نگاه را داشته باشید که آیا قائل به محرومیت‌زدایی هستید یا خیر؟ یکی از مشکلاتی که در سال‌های گذشته داشتیم این است که در نگاه اقتصادی، مردم و محرومان در اولویت نبودند.»
او ادامه داد: «یکی از بحث‌های مهم در اقتصاد این است که اگر صحبت از جمهوری اسلامی و جمهوریت که یادگار بزرگ حضرت امام می‌شود، بحث این است که جمهور مردم را در اقتصاد هم توجه داشته باشیم. موقع رأی‌گیری با بالگرد می‌بریم که رأی آنها را بگیریم، اما آیا در آن روستاهای دورافتاده این کار را می‌کنید، آن چیزی که حق مردم در جنبه‌های اقتصادی است، به آنها می‌رسد.»
جلیلی گفت: «اگر شما این نگاه را نداشته باشید، به یکسری کارهای نمایشی روی خواهید آورد که کار برای مردم نخواهد بود. برای محرومیت‌زدایی باید طرح و برنامه داشت، اما قبل از طرح و برنامه باید باور و اراده داشت. اما آن چیزی که در این زمینه داریم چند طرح اساسی است که حتما باید انجام شود تا محرومیت مردم به حداقل برسد.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: «باید حق مردم در عرصه‌های مختلف به ویژه در آن سهمی که از مصرف انرژی دارند ،به آنها داده شود. ما در طرح وان یا واحد انرژی این را تعریف کردیم که به مردم این حق داده شود.»
او افزود: «طرح دوم، طرح سبد غذایی است که در این طرح باید در روز ۲۵۰۰ کالری حداقل آن انرژی لازم با غذاهای لازم به مردم برسد که براین اساس برنامه‌ای تهیه شده است که چگونه باید به خوبی توزیع شود. متأسفانه آماری که امروز در اثر سیاست‌هایی که همین عدم نگاه به محرومان است، شاهد هستیم که به مردم نمی‌رسد.»
جلیلی یادآورشد: «اگر صحبت از محروم‌زدایی می‌کنیم، فقط در بحث حقوق اولیه نیست، در بحث تفریح و سلامت مردم هست. طرح مفصلی درباره موضوع سفر که چگونه با امکانات و بودجه فعلی می‌توان مردم را از سفر برخوردار کرد و آخرین بحث من طرح سلامت است.»
او گفت: «مردم سوال می‌پرسند وقتی پاسخ مسائل اقتصادی مشخص است، پس چرا انجام نمی‌شود؟ برخی از دوستان هم می‌گویند ما این پاسخ‌ها را از بقیه خیلی بهتر بلدیم. در همین جلسه برخی از موضوعات خودش را نشان داد؛ یک مسأله این است که شما پاسخ مشکلات را بدانید، اما بحث این است که اراده حل این مشکلات را نیز داشته باشید و باور به حل آنها وجود داشته باشد.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: «آقای همتی گفتند که FATF چرا انجام نشد و مشکلات به خاطر آن حل نشده و …؛ وقتی شما مسائل اقتصادی کشور را اینچنین نگاه کنید، همین است که وضع کشور این‌گونه می‌شود. شما رفتید با FATF برنامه اقدام بستید؛ از ۴۱ بند، ۳۹ بند آن را اجرا کردید و هنوز از شما نپذیرفته است. کشورهای دیگر همین‌قدر را هم انجام ندادند. شما می‌گویید همه مشکلات کشور به خاطر این است که FATF انجام نشده است و من نمی‌توانم؛ حتما نمی‌توانید! این عدم فهم صحیح مسأله به شما کمک نخواهد کرد.»
او گفت: «رویکرد اشتباهی وجود دارد و معتقدم آقای همتی جزئی از این رویکرد است. این رویکرد می‌خواهد عوض کار واقعی، کشور را با نمایش اداره کند. وقتی می‌پرسیم ابربدهکاران بانکی را چه کار کردید، می‌گویند FATF! مرد اقتصادی ما باید در میدان اقتصاد باشد، نه در رسانه‌ها.»
جلیلی یادآورشد: «زمانی که من دبیر شورای‌عالی امنیت ملی بودم، مدیران عامل بانک‌ها را دعوت کردیم و آقای همتی هم مدیرعامل بانک سینا بود؛ تمام مسئولان قضائی و امنیتی را هم دعوت کردیم. اواخر سال ۹۱ بود؛ گفتیم همه کشور در اختیار شماست تا معوقات بانکی را پس بگیرید؛ چرا آن موقع شکایت نکردند؟»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «در این هشت سال، خود آقای همتی می‌گویند ۹۰هزار میلیارد تومان معوقه بانکی دست ۱۱ نفر است. اینکه بدتر شد! پس شما چه کاره بودید؟»
جلیلی افزود: «دقیقا دو نگاه وجود دارد: یک نگاه می‌گوید کشور را به زور اداره کنیم و بقیه مسائل را بهانه بیاوریم و خودمان را راحت کنیم، یک نگاه می‌گوید سایه به سایه مسائل کشور را دنبال کردیم، کشور توانمندی دارد و به اتکای جوانان متخصص نه‌تنها کشور را اداره کنیم، بلکه آن را جهش بدهیم.»
او ادامه داد: «آقای همتی به صراحت می‌گویند نمی‌شود؛ نخیر، شما نمی‌توانید؛ شما همین‌طور بگویید نمی‌شود و ما می‌گوییم می‌شود. همچنان که سال ۹۴ بعد از توافق برجام من گفتم طبق این سند تحریم‌ها لغو نمی‌شود، روزنامه‌هایشان گفتند، جلیلی می‌گوید نمی‌شود، فلانی می‌گوید می‌شود؛ شد یا نشد؟»
در بخش دوم مناظره چه گذشت؟
بخش دوم نخستین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری درباره موضوعات اقتصادی ادامه داشت و عبدالناصر همتی در بخش سوم اولین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری و درخصوص برنامه‌های اقتصادی خود بیان کرد: «برنامه من تغییر حکمرانی اقتصادی است و اینکه سیاست تابع اقتصاد باشد و برنامه را برای مردم منتشر می‌کنم.»
او ادامه داد: «من برای جناب آقای رئیسی احترام قائلم، اما باید نکاتی بگویم. آقای دکتر آیا به من امان‌نامه می‌دهید، بعد از اینها با توجه به گفته‌های آقای رضایی پیگیری اقتصادی نکنند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: «آقای رضایی با توجه به شکایت‌هایی که در مورد برخی عملیات‌ها برای شما باز است، همین که پیگیری نمی‌شود باید خدا را شکر کنید. شما فرمانده جنگ و قابل احترامید، اما خواهش می‌کنم این‌گونه صحبت نکنید اگر رئیس‌جمهوری شوم، شما را به عنوان مخل اقتصادی به آقای رئیسی معرفی می‌کنم.»
اگر پایتان را از زندگی مردم بیرون بکشید همه چیز اصلاح می‌شود
همتی ادامه داد: «شما تمام ارتباطات را با خارج بسته‌اید. جناب آقای جلیلی شما می‌گویید چرا صادرات ما کمتر از افغانستان است، زیرا کسی از شما کالا نمی‌خرد. از زمانی که بیانیه را صادر کردید، رشد اقتصادی ما رشد نداشته است. جناب آقای جلیلی این موضوعات خنده ندارد، بلکه گریه دارد. باید سالی ۸درصد رشد اقتصادی می‌داشتیم و به ۸۰درصد می‌رسید، اما شما ۵درصد کردید و مردم را فقیر کردید و حالا ایده می‌دهید. خواهش می‌کنم شما، نهادهایتان و شرکت‌هایتان پایتان را از زندگی مردم بکشید بیرون، همه چیز اصلاح می‌شود.»
او در رابطه با تعطیلی کارخانه‌ها ادامه داد: «این نهادهای تولیدی را بانک‌ها تعطیل کردند یا خود قوه قضائیه، حضرتعالی دادستان و معاون اول بودید، در آن زمان جلو آن را می‌گرفتید و حالا که این کارها را می‌کنید بسیار خوب است و من نیز تقدیر می‌کنم، اما چرا اخبار ٢٠:٣٠ شما را مثل سوپرمن نشان می‌دهد، معلوم است که شما می‌خواهید برای انتخابات بیایید. اما من از مسئولیت عزل شدم و به عنوان یک آدم عادی در مقابل رئیس قوه قضائیه پنج نفر نامزد پوششی از خودم دفاع می‌کنم. مگر می‌شود پنج نفر به یک نفر حمله کنند. مردم خودتان قضاوت کنید.»
به دلیل اختلاف‌نظر با روحانی از بانک مرکزی کنار گذاشته شدم
همتی در بخش اول از نیمه دوم اولین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری در پاسخ به سوال کنترل قیمت و تنظیم بازار در طول دهه‌های مختلف یکی از ابزارهای دولت‌ها برای کنترل ثبات در بازارها، اقدامات دستوری از جمله قیمت‌گذاری بوده است، از نظر شما این شیوه تا چه میزان در کنترل قیمت‌ها موفق بوده است؟ آیا این شیوه در دولت شما ادامه خواهد یافت و در غیر این صورت راهکار شما برای تنظیم بازارها چیست؟ گفت: «من نماینده آقای روحانی نیستم. من از بانک مرکزی کنار گذاشته شدم به دلیل اختلاف‌نظری که با ایشان داشتم، اما این را بگویم که آقای روحانی قوی‌تر، هم سیاسی‌تری، هم دنیادیده‌تر و هم از نظر فن بیان بهتر از شما بود، ولی ایشان هم مشکل شما را داشت و بینش اقتصادی نداشت و گرفتاری من هم همین بود. من خواهش می‌کنم دوستان به این نکته توجه کنند.»
او افزود: «آقای رئیسی گفتند که دو گروه اقتصاددان می‌آیند و نظر می‌دهند، اگر فرد بینش نداشته باشد، دو گروه اقتصاددان کدام را انتخاب می‌کنید؟»
نامزد انتخابات تأکید کرد: «در دنیا این مسأله حل شده است آن کسی که تصمیم اقتصادی میگیرد، باید بینش اقتصادی داشته باشد.»
او گفت: «چون در قسمت اول همه پنج نفر علیه من صحبت کردند، مجبور شدم پاسخ دهم، ولی برنامه مفصلی دارم.»
معتقد به قیمت‌گذاری دستوری نیستم
همتی درمورد قیمت‌گذاری گفت: «من معتقد به قیمت دستوری نیستم و دولت نباید در این مسائل جزئی قیمت‌گذاری گندم، واردات لاستیک و اقداماتی نظیر نهاده‌های کشاورزی وارد شود. دولت باید در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند و در آن مسائل وارد شود.»
او تأکید کرد: «مشکل قیمت در نقدینگی است. ما باید نقدینگی را کنترل کنیم. رابطه بین کسری بودجه و بانک مرکزی حل شود.»
نامزد انتخابات ادامه داد: «من حتما از استقلال بانک مرکزی به طور جدی حمایت خواهم کرد.»
او گفت: «مشکل ما ساختاری است، ساختار بودجه است که هر روز هزینه‌ها را افزایش می‌دهند و بعد هم در بانک مرکزی تبدیل به پایه پولی و نقدینگی می‌شود. درآمدهای ارزی کشور هم به دلیل تحریم کاهش پیدا کرده و مشکل مضاعف شده است.»
همتی افزود: «نکته‌ای که باید تأکید کنم این است که قیمت‌گذاری در دنیا شکست خورده است. اینکه می‌گویند با گران‌فروشی مبارزه کنیم، با گرانی و گران‌فروشی نمی‌شود مبارزه کرد. گرانی و گران‌فروشی نتیجه تورم است.»
او ادامه داد: «قیمت‌های نسبی پاسخ می‌دهد، وقتی در بازاری قیمت‌ها افزایش می‌یابد، در مابقی بازارها نیز این اتفاق رخ می‌دهد، بنابراین طبق برنامه ما دولت باید کنترل نقدینگی داشته باشد و اگر نقدینگی کنترل شود و پایه پولی که به جامعه تزریق می‌شود را خنثی کنیم.»
نامزد انتخابات گفت: «یکی از راه‌های خنثی‌کردن ابزار پایه پولی ارز بود. ارزها مسدود شده و ارز جدید وارد کشور نشده است، بنابراین فکر می‌کنم راه آن اقتصادی است.»
او ادامه داد: «برای تولید، تورم و رشدبرنامه‌های وسیعی دارم و به موقع توضیح مفصل خواهم داد.»
برنامه وسیعی برای نجات کشاورزی دارم
همتی در بخش دوم نیمه دوم از مناظره در پاسخ به اینکه به طور کلی ٢۴درصد محصولات کشاورزی به ارزش ده‌ها هزار میلیارد تومان به ضایعات تبدیل می‌شود و برای تولید این مقدار محصول سالانه ۱۳میلیارد مترمکعب آب تولید می‌شود، چه راهکاری برای جبران این ضرر هنگفت به ویژه در حوزه مصرف آب اتخاذ خواهید کرد، تصریح کرد: «بحث بخش کشارزی بسیار مهم است. زندگی روستایان وابسته به بخش کشاورزی است و برنامه وسیعی دارم تا کشاورزی را نجات دهم.»
او ادامه داد: «در کشاورزی سالی ١۴میلیارد دلار نهاده کشاورزی وارد می‌کنیم که اخیرا مقداری کاهش پیدا کرده است. بخشی از آن با ارز ۴هزار و ٢٠٠ تومانی و بخشی از آن با ارز نیمایی وارد می‌شود که عمدتا نهاده‌های ضروری است.»
همتی گفت: «مسأله بحران آب و ۷۵درصد آب که بخش کشاورزی مصرف می‌کند، مسأله مهم ما است و مسأله آب، مسأله ٣٠ سال آینده همه کشورهاست و از نظر نوع کشت و آبیاری اقدامات جدی انجام دهیم. نکته‌ای که در بخش کشاورزی وجود دارد، قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی است. ما باید تضمین خرید به قیمت روز کنیم و مشکل کشاورزان همین موضوع است.»
او با بیان اینکه انتقال به بازار مصرف مسأله دوم کشاورزان است، گفت: «ما دیدیم شب عید چه اتفاقی افتاد و واسطه‌ها میوه‌ها را ۲هزار تومان خریدند و در بازار به قیمت ۲۰هزار تومان فروختند. واسطه‌ها در بخش کشاورزی فعال هستند، ما باید انبارهایی درست کنیم و باید بتوانیم آنها را از طریق بازار بورس کالا بفروشیم و این‌گونه نباشد که تولیدکننده با قیمت پایین کالای خود را بفروشد.»
همتی تصریح کرد: «باید بپذیریم نتوانستیم در روستاها نظام پایدار را برگزار کنیم و نتوانستیم استان‌هایی که جنبه کشاورزی دارند، مثل استان‌های شمالی صنعتی کنیم. آب، برق، کود و سم مسأله مهمی است که با قیمت بالا به دست‌شان می‌رسد و بخش قیمت‌گذاری هم بسیار اهمیت دارد.»
محسن رضایی در بخش دیگری از اظهاراتش درخصوص برنامه‌های اقتصادی خود گفت: «موضوع دیگری که به آن توجه می‌شود، پیشران‌های اقتصادی است. هرکدام که فعال شود، ۳۰۰ و یا ۴۰۰ صنعت را به دنبال خود می‌کشد. نهضت مسکن‌سازی، انرژی و جهانگردی و دیگر امورات، هر کدام از این پیشران‌ها فعال شود و واگن‌های بسیاری در صنایع را به جلو می‌کشاند، البته این فعالیت‌ها به این مربوط است که حکمرانی تغییر کند.»
رضایی اظهار کرد: «در این راستا از اصل ۱۲۷ استفاده کرده و اقتصاد متمرکز که موجب فساد و افزایش هزینه شده از مرکز به دیگر استان‌ها و شوراها واگذار می‌شود، مردم در هر استانی سپرده و درآمدهای خودشان را سرمایه‌گذاری خواهند کرد و مدیران محلی که در شوراهای شهر و استان‌ها هستند، اختیارات‌شان افزایش پیدا می‌کند.»
او گفت: «از طرفی در تمام استان‌ها اقوام نقش در اداره کشور خواهند داشت و در اداره استان‌ها از خودشان استفاده خواهد شد، تغییر حکمرانی بسیار مهم است و مبارزه با فساد باید از آغاز آن باشد.»
دولت روحانی اقتصاد را شرطی کرد
این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در نیمه دوم مناظره در پاسخ به سوالی درخصوص فرآیند خصوصی‌سازی در کشور و اینکه آیا باور دارید فرآیند خصوصی‌سازی در ایران ناموفق بوده است و دلیل این موفق‌نبودن چیست و چه برنامه‌ای برای اصلاح آن دارید، گفت: «دلیل شکست مسأله خصوصی‌سازی در این دولت این بود که دولت آقای روحانی که متأسفانه سیاه‌ترین دولت‌های ۴۰ سال اخیر انقلاب بوده است، نه‌تنها قفل‌های بیرونی را باز نکرد، بلکه درهای درونی اقتصاد را با شرطی‌کردن اقتصاد بست.»
او افزود: «متوسط رشد اقتصادی در این دولت صفر درصد، متوسط تورم ۲۴درصد و متوسط رشد سرمایه ناخالص منهای ۵۲درصد بوده است. در ۵۰ سال اخیر برای اولین بار رشد استهلاک سرمایه از سرمایه‌گذاری پیشی گرفته است، یعنی اقتصاد در این دهه که آن را دهه فرصت‌های ازدست‌رفته نامیده‌ام، به جای اینکه جلو برود، عقب آمد و کیک اقتصاد کوچک‌تر شد. در سه سال اخیر در دولت آقای روحانی و آقای همتی که نماینده آقای روحانی هستند، تورم تجمعی ۱۱۰درصد بوده است، اما افزایش حقوق کارگران ۶۰درصد و حقوق کارمندان ۴۵درصد بوده است.»
رضایی با طرح این سوال که در این شرایط، خصوصی‌سازی چگونه می‌توانست شکل بگیرد، گفت: «بزرگ‌ترین اشتباه این بود که به اهلیت توجه نکردند. افرادی می‌آمدند کارخانه‌های دولتی را می‌خریدند و سرمایه ملتی را تصاحب می‌کردند که اهلیت نداشتند.»
او با اشاره به شکل و مدل خصوصی‌سازی در کشور روسیه گفت: «آیین‌نامه تحویل کارخانجات در روسیه ۱۰۰ صفحه است و هر فرد مورد پرسش و تحقیق قرار میگیرد تا کارآمدی او ارزیابی شود.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: «الان کارخانه‌ها در برخی از شهرهای کشور مانند آذربایجان، اراک و اردبیل فروخته می‌شود و خریدار زمین و تجهیزات را فروخته است. آقای همتی می‌گوید در جریان نبودم و کارهای نبودم. شما دارید جاخالی می‌دهید. شما که امروز به عنوان نماینده آقای روحانی اینجا هستید، افتضاح کرده‌اید و خون شهدا را پایمال کرده‌اید، باید به ملت پاسخگو باشید.»
۱۴۰۰ سال گشایش و عبور از سختی‌هاست
او در پاسخ به اینکه برنامه شما برای رفع فقر، فساد و تبعیض سه درد کهنه که با وجود وعده‌های داده شده به ویژه در مناطق کم‌برخوردار هنوز خودنمایی می‌کند، چیست، گفت: «معتقدم سال ۱۴۰۰، سال گشایش و عبور از سختی‌هاست، اما به عنوان یک سرباز که از ۱۷سالگی افتخار می‌کنم این شغل را برای خود تعیین کرده‌ام، دو نکته را باید بگویم، یکی اینکه هشدار بدهم و دوم اینکه چرا دوباره سینه خود را سپر حوادث ملت ایران می‌خواهم بکنم.»
رضایی ادامه داد: «هشدار اینکه هشت سال آینده چالش‌ها و ابرچالش‌هایی مانند آب، جمعیت، صندوق‌های بازنشستگی، ناترازی بانک‌ها، نقدینگی، بیکاری، گرانی و بدترشدن محیط کسب‌وکار را داریم. اگر می‌خواهیم فقر، فساد و تبعیض از بین برود، اولین کار این است که از تکرار دولت‌های گذشته به طور جدی جلوگیری کنیم.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: «از این صحبت آقای همتی کاملا می‌توانید درک کنید چه اوضاعی وجود دارد. ایشان گفت که به خاطر اختلاف بینش اقتصادی آقای روحانی مرا کنار گذاشته است. جناب همتی چرا کنار آقای روحانی مانده‌اید؟ اگر روحانی تخصص اقتصادی نداشته است، به دست شما این کار را انجام داده و شما این کار را کردید. چرا به شعور ملت ایران توهین می‌کنید و می‌خواهید دولت‌های گذشته تکرار شود.»
رضایی خطاب به همتی گفت: «همان‌طور که در سال ۹۲ یک هزار تومانی را نشان دادم به والله قسم اگر دولت‌های گذشته تکرار شود، فاجعه بزرگی به وجود می‌آید. نباید بگذاریم این اتفاق بیفتد، من برای همه این مسائل خودم را آماده کردم و 20 سال درباره مسائل اقتصادی کار کرده‌ام.»
او گفت: «از این جناح‌‌بازی سیاسی دست بردارید. دولت آینده باید قوی‌ترین باشد و از اصولگرایان، اصلاح‌طلب و اهل سنت، تشیع، جوانان و زنان استفاده شود، حتی تا یک ثانیه را نمی‌توان از دست داد.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: «نباید به مردم خیانت کرد. از خودخواهی‌ها، جنگ‌های روانی‌ها دست بردارید. خدا خوشش نمی‌آید مردمی که پس از ۲۰۰ سال آمده آغازی رو شروع کنند، تا تمدن بزرگی را بسازد. کشور نباید دستاویز جناح‌های سیاسی و افراد قرار بگیرد. یک بار بیاییم در برابر مردم تعظیم کنیم و خودمان را در برابر آنها قرار دهیم و قوی‌ترین دولت را تشکیل دهیم.»
رضایی در بخش پایانی نخستین مناظره با جمع‌بندی سخنانش گفت: «دولت‌های گذشته نباید تکرار شوند. در دولت‌های گذشته سفره مردم از سفره دولت‌ها جدا شد، جوانگرایی کنار گذاشته شد، خودباوری و خلاقیت از بین رفت؛ بنابراین باید دولت نو به وجود بیاوریم. دولتی که کارآمد، قوی، پاسخگو و مسئولیت‌پذیر باشد؛ مردم و دولت کنار هم قرار بگیرند و یک دولت جوان انقلابی درست خواهیم کرد. شعار ما می‌توانیم را دوباره به عرصه مدیریت کشور برمی‌گردانیم.»
او با برشمردن برنامه‌های خود ادامه داد: «یارانه‌های ۴۵۰هزار تومانی برای ۴۰میلیون نفر را تضمین می‌کنم. شغل خانه‌داری را که تربیت فرزند و بهداشت و سلامت خانگی است، برقرار می‌کنم. علاوه بر ساخت یک میلیون مسکنی که در مصوبه مجلس است، یک میلیون مسکن به صورت نوسازی برای بافت‌های فرسوده در دستور کار قرار می‌دهم.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ادامه داد: «ایجاد صندوق جبران ضرر مالباختگان بورس را در پیش می‌گیرم و علاوه بر اینها اصل ۱۲۷ را استفاده و ایالت‌های اقتصادی را طبق قانون اساسی ایجاد می‌کنم.»
او در پایان تأکید کرد: «موضوع کشاورزی و کشاورزان که امروز در بحث قیمت‌های تضمینی با مشکل مواجه هستند، ۵درصد بیشتر از محصولات وارداتی، محصولات کشاورزان را می‌خرم و بیمه کشاورزان را حل می‌کنم. دست دلالان و واسطه‌گران را در این زمینه حل خواهیم کرد و کشورم ایران را به هاب غذایی منطقه ۵۰۰میلیونی تبدیل خواهم کرد.»
رضایی یادآورشد: «فضای مجازی را در دسترس همگان قرار می‌دهم، خود را سرباز وطن می‌دانم و آبرویم را کف دست قرار داده و با جانفشانی و ایثار و فداکاری دهه اول انقلاب جوانان به صحنه می‌آورم.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «با کمک پژوهشگران، نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و نظارت را در جامعه و دولت تقویت خواهم کرد و در این عرصه بزرگ، در حقیقت شرمنده مردم هست. من شرمنده صبر و تحمل مردم هستم، شرمنده زباله‌گردها، نان قرض‌ها و کولبرها هستم.»
او گفت: «هیچ گاه فکر نمی‌کردم که وقتی خرمشهر آزاد می‌شود و آوارگان به خرمشهر بازمی‌گردند، من باقی بمانم و وضع اسفبار جامعه در پشت سر اقتدار ملت ایران را که تا ساحل مدیترانه به دوستانم که عنوان مشاوران و صلح‌ساز هستند، ببینم.»
رضایی یادآورشد: « من به جای همه دولتمردان کشورمان از محضر مردم عذرخواهی کرده و خدای متعال توفیق به من دهد که این گذشته را جبران کنم.»
معتقد به رقابت و مشارکت هستم
سیدابراهیم رئیسی در بخش دوم از نیمه اول مناظره اقتصادی در نقد اظهارات سایر نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اظهار داشت: «نظرسنجی‌ها از بسیاری مردم انجام شده و باید به آنها عنایت داشت؛ یکی از دغدغه‌های مردم بی‌صداقتی برخی مسئولان است و مردم انتظار دارند مسئولان در سطوح مختلف با صداقت با آنها سخن بگویند.»
او اضافه کرد: «بسیار بد است که کسی در کسوت کاندیدای ریاست‌جمهوری فقط برای جلب آرا، دیگران را تخریب کند. اگر این کارها جواب می‌داد، در همین سالن بسیاری تخریب و اهانت کردند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «مردمی که اکنون پای سخنان ما نشسته‌اند، جوانان عزیزی که دسترسی دارند، روی سایت آموزش عالی می‌توانند مدرک بنده یا هر یک از آقایان را ببینند و آیا بد نمی‌شود برای کسی که اینجا ادعایی داشت.»
او ادامه داد: «از تهمت زدن و اهانت کردن خسته نشده‌اید؟ اگر مشکلات مردم با اهانت و تهمت به من حل می‌شود، اشکالی ندارد. اکنون جریان معاندین علیه من بسیج شده‌اند و نگاهی که اکنون برخی نامزدها علیه من دارند، همین است.»
رئیسی خطاب به نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: «شما قبل از هر کس در محضر خدا هستید و مردم هم باشعور هستند و تشخیص می‌دهند چرا به مردم اهانت می‌کنید؟ مردم مرا دیده و تجربه کرده‌اند، شما را نیز دیده‌اند. من با مردم باصداقت سخن می‌گویم.»
او یادآور شد: «اولین بار در تاریخ سیاسی ایران، در دوره قبلی بود که شخصی به عنوان نامزد پوششی در انتخابات عمل کرد و رسما اعلام کرد که نمی‌خواهد رئیس‌جمهوری شود و فقط آمده است از شخص دیگری دفاع کند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «من معتقد به رقابت و مشارکت هستم و این دیدگاه من است. در نخستین روز در قوه قضائیه نه یک سایت و روزنامه بستیم و نه از کسی به دلیل انتقاد از خود شکایت کردیم.»
او خطاب به یکی از نامزدها اظهار داشت: «شما به جایی ربط دارید که صدها شکایت دارد، در حالی که من در دوره انتخابات قبل، یک شکایت از کسی نداشتم.»
رئیسی در پاسخ به اینکه چرا در شهرهای مختلف به واحدهای تولیدی سر زده است، گفت: «من نمی‌خواهم سر بزنم، شما مردم را گرفتار کرده‌اید. تاکنون قوه قضائیه و دادگستری‌ها بیش از 2هزار کارخانه را راه‌اندازی کرده‌اند و می‌توان در هر شهر این کارخانه را دید.»
او با بیان اینکه من مدیر نشسته در اتاق نیستم، اضافه کرد: «من حتی به همه زندان‌ها سر می‌زنم و شما باید پاسخ دهید چرا کار را به جایی رسانده‌اید که من در هر استان که می‌روم باید جلسه با کارآفرینان داشته باشم و آنها درددل و صدایشان بلند باشد که به آنها کسی توجه نمی‌کند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «سوال جدی از شما این است که چرا داد همه از جمله کارآفرین و کارگر و کشاورز را درآورده‌اید؟»
دنبال علل فساد برویم
رئیسی گفت: «من در مسئولیت ریاست قوه قضائیه پرونده‌های بسیاری را رسیدگی کردم که این پرونده‌ها در دستگاه اجرایی تولید می‌شود؛ یعنی سازوکارهای نادرست، بسترهای فساد، زمینه‌های رانت پرونده تولید می‌کند. پرونده‌ها را ما رسیدگی می‌کنیم، مردم خوب می‌دانند ما در رسیدگی خط قرمز نداریم، نه در ادعا، در عمل. این نکته بسیار مهم است باید رفت سراغ مجموعه‌ای که امروز تولید پرونده می‌کند، این یعنی رفتن دنبال علل فساد.»
او تأکید کرد: «من در قوه قضائیه جایگاهم خدمت به مردم و بسیار مغتنم است. اما با خواست عموم مردم مواجه شدم که قابل مشاهده و ارزیابی است. خواست مردم از من است، اقشار مختلف از ظلم، فساد و تبعیض، ناکارآمدی‌ها و بسترهای فساد صدایشان درآمده وگرنه درست می‌گویید من در قوه قضائیه جایگاه مطالبه‌گر دارم، اگر رئیس‌جمهوری شوم، جایگاه پاسخگو پیدا می‌کنم. همه آقایان (روسای پیشین قوه قضائیه) 5 سال و 10 سال بودند، من مطلقا دنبال مقام و پستی نیستم، در آستان قدس رضوی خادم امام رضا(ع) بودم. امروز مردم با عملکرد من آشنا هستند. چرا از این عملکرد ناراحت هستید، چرا با تخریب جایگاه من می‌خواهید خودتان را اثبات کنید؟
او گفت: «شما می‌گفتید چرا واحدهای تولیدی را رفتی؟ خب شما هم چهار تا واحد می‌رفتید؟ چرا به من اعتراض می‌کنید. دو هزار واحد تولیدی را دوستان من از تعطیلی نجات دادند. خب چهار تا را شما نجات می‌دادید. می‌گویید مشکل قضائی داشت. این مشکل قضائی را چه کسی ایجاد کرد؟ اولا یک درصد مشکل قضائی داشت که یک درصد هم نمی‌شود، نوع اقدامات بی‌حساب‌وکتاب شما در دولت است. داد کارگر، کشاورز مردم درآمده است، ما بی‌توجه باشیم، فرق ما و شما همین است، ما به فرمان رهبری، به خواست مردم توجه می‌کنیم، پای کار می‌آییم.»
رئیسی ادامه داد: «برای دولت کسب‌وکار و معیشت مردم برنامه داریم، جایگاه و ظرفیت ایجاد می‌کند. مدیریت؛ حلقه مفقوده کشور است. بسیاری از اقتصاددانان را بنده می‌توانم برای رفع مشکلات کشور به خط کنم. امروز مردم قدرت مدیریت می‌خواهند. امروز مردم دنبال مدیر مقتدر اقتصادی می‌گردند که مشکلات را حل کند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در بخش دوم از اولین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در پاسخ به سوالی درباره زمین‌خواری اظهار داشت: «یکی از مشکلات جدی کشور، مسأله زمین‌خواری است و به جای اینکه زمین برای کشاورزی یا سکونت استفاده شود، تبدیل به کالایی سرمایه‌ای مانند ارز و طلا شده و کسانی با تغییر کاربری‌ها با زمین سوداگری می‌کنند.»
او ادامه داد: «در قوه قضائیه پرونده‌های زیادی در رابطه با زمین‌خواری تولید می‌شود و اگر سازوکارهای آن در دولت اصلاح شود، طوری که دستگاه‌های مرتبط و مسئولان بخش‌های مختلف بتوانند درست عمل کنند، کار به دستگاه قضائی نمی‌رسد.»
رئیسی با اشاره به تشکیل شورای حفظ حقوق بیت‌المال گفت: «این شورا با حضور همه مسئولان اجرایی و قضائی تشکیل شده تا از این‌گونه زمین‌خواری‌ها پیشگیری کند.»
ضرورت تبدیل سند عادی به سند رسمی برای جلوگیری از زمین‌خواری
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری درباره سامان‌بخشی به وضعیت زمین‌خواری توضیح داد: «اولا سند عادی باید تبدیل به سند رسمی شود، زیرا یکی از ضروریات کشور است و از ابتدای ورود به قوه قضائیه این موضوع را با مجلس شورای اسلامی پیگیری کردم و مجلس هم این موضوع را تصویب کرد که اکنون درگیر مسائل اداری است.»
او با اشاره به قانون جامع حدنگار (کاداستر) افزود: «مسأله بعدی اجرای قانون حدنگار و کاداستر است. متأسفانه کشور ما در اجرای قانون حدنگار عقب است و شاید در دنیا فقط یک کشور است که این قانون را اجرا نکرده است.»
رئیسی اظهار داشت: «برای اجرای این قانون برنامه‌ریزی کردیم و اکنون اجرای کاداستر چهار برابر شده است و تا پایان سال ۱۴۰۰ قانون جامع حدنگار به سامان خواهد رسید. این کار ۴۰ ساله بود و اکنون استان به استان در حال اجراست.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد گفت: «مردم شهر و روستا باید در قضیه زمین‌خواری و تغییر کاربری‌ها فعال شوند و از این اقدامات جلوگیری کنند.»
رئیسی درباره نقش دولت در جلوگیری از زمین‌خواری افزود: «دولت موظف است راه قانونی برای مردم باز کند تا مردم سراغ کار غیرقانونی نروند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «با پیگیری دستگاه قضائی، امروز جریان زمین‌خواری در کشور کاهش یافته و این مسأله به دلیل جدیت است و ما امروز مدیریت جدی در امور می‌خواهیم، زیرا قوانین و مقررات موجود است، اما به آنها عمل نمی‌شود. اگر به قوانین عمل شود، کاملا جلوی زمین‌خواری‌ها گرفته می‌شود.»
رئیسی در بخش بعدی مناظره در پاسخ به سوالی درباره راهکارش برای تورم گفت: «متأسفانه از مشکلات جدی که امروز مردم به آن گرفتار شدند، تورم است. قیمت‌ها افزایش یافته، قیمت مسکن هفت برابر، خودرو هشت برابر، قیمت گوشت و مرغ تا 6 برابر بیشتر شده است. امروز آنچه مردم را بسیار نالان کرده، سفره مردم کوچک شده است. در همین سالن برخی در سال ۹۶ گفتند اگر فلانی بیاید قیمت دلار 5هزار تومان می‌شود، بعد دیدیم به ۳۰هزار تومان رسید.»
او افزود: «بعد هم اعلام می‌کنند اگر ما نبودیم، مملکت قحطی می‌شد .این مثل یک دروازه‌بانی است که ۱۷ گل خورد، گفت اگر من نبودم، ۳۰ گل می‌خوردند، اینکه پاسخ به مردم نشد. تورم راهکار دارد، ثبات بازار بسیار مهم است. دخالت‌کردن دولت در بازار معنی ندارد، شأن دولت حمایت و هدایت است. از بازاری باید برای اداره بازار کمک گرفت، از تولیدکننده برای اداره واحدهای تولیدی باید نظر گرفت.»
او تأکید کرد: «ثبات بازار بسیار مهم است. ارز تک‌نرخی باید در کشور باب شود. ارز ۴۲۰۰ تومانی چقدر پرونده در قوه قضائیه درست کرده؟ ما موارد را اعلام می‌کنیم. ارز باید به سمت ارز تک‌نرخی و ثبات بازار برود و ارز صادراتی را باید مدیریت کرد.»
رئیسی گفت: «یک وقت اعلام می‌شود در کشور صادرکنندگان ارز صادراتی نیاوردند، اما باید پیگیری کرد، نه اینکه فقط اعلام کنیم. باید این را به سمت تهاتر برد، مدیریت کردن ارز صادراتی بسیار مهم است. ما باید تسهیلات بانکی را مدیریت کنیم، اگر در این مسیر نسبت به خلق نقدینگی و تسهیلات مدیریت شد، درست می‌شود.»
رئیسی در بخش پایانی و جمع‌بندی سخنان خود نیز گفت: «رئیس‌جمهوری، رئیس همه مردم، تمام جناح‌ها، گروه‌ها و دغدغه‌مندان مردم و انقلاب از هر جناح و هر حزب با هر گویش و در هر اقلیمی است.»
او ادامه داد: «نگاه، نگاه خدمتگزاری به همه است؛ زن، پیر، جوان، دختر و پسر، بنابراین رفع مشکل همه باید در دستور کار رئیس‌جمهوری باشد و با یک نگاه عمیق نسبت به مسائل کشور، به تعیین اولویت‌ها برای مسائل کشور با داشتن برنامه اقدام کند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری یادآور شد: «روزی که به قوه قضائیه رفتم، برنامه‌ای به عنوان سند تحول ارایه دادم و این سند را در اختیار همه اندیشمندان، صاحب‌نظران و قضات قرار دادم و اعلام کردم که تحولی که می‌خواهم ایجاد کنم، سند دارد.»
رئیسی اضافه کرد: م«ردم هم احساس کردند بعد از دو سال و چند ماه فعالیت، اتفاقی در قوه قضائیه افتاده است و حتی نگاه جناح‌های مختلف این است که وضعیت متفاوتی در قوه قضائیه ایجاد شده است.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «این نگاه برنامه‌نویسی را از قوه قضائیه داشتم و از زمانی که تصمیم به ورود به عرصه انتخابات گرفتم، ۱۲ اندیشکده فعال در کشور در این رابطه به خط کردیم. دوستان کارهای بسیار خوبی انجام دادند و برای بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی برنامه‌ای داریم.»
در فضای مجازی عقب هستیم
رئیسی با اشاره به مسأله فضای مجازی گفت: «معتقدیم در فضای مجازی عقب هستیم و آن‌طور که بایسته است در زمینه فضای مجازی کار نشده است. زیرساخت‌ها مشکل دارد.»
او خطاب به جوانان و کودکان افزود: «از بچه‌ها سوال می‌کنم؛ چقدر وسط بازی حال‌تان گرفته می‌شود؟ پژوهشگران چقدر در زمان انجام پژوهش و ارتباط با یک کتابخانه در جای دیگران دنیا دچار مشکل می‌شوند؟ معلوم است که زیرساخت‌ها کامل نیست و باید تکمیل شود.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اظهار داشت: «در تولید محتوا در فضای مجازی مشکل داریم و حق بسیاری از خانم‌ها حتی خانم خانه‌داری که در زمینه فضای مجازی تولید محتوا دارد، ضایع می‌شود.»
رئیسی تأکید کرد: «در ارتباط با فضای مجازی کار بسیار باید انجام شود و من خودم در این فضا هستم و 2میلیون فالوور دارم و بسیاری از مسائل از این طریق به من منتقل می‌شود، اما برخی آقایان خلط مبحث می‌کنند، در حالی که این اقدامات وظیفه آنها بوده است و به مسائل فرعی توجه دارند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «امروز سفره، کسب‌وکار و دولت مسأله مردم است؛ چطور نتوانستیم بعد از گذشت این سال‌ها یک دولت تراز انقلاب اسلامی و خواست مردم عزیز با همه نگاه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد کنیم.»
او تصریح کرد: «حتما ما توانمند هستیم؛ ما اصحاب «ما می‌توانیم» هستیم و نمی‌شود و نشد را نمی‌پذیریم.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «یک زمانی با مسئولان بانکی در رابطه با بانک‌ها صحبت کردم و گفتند بانک‌ها به حرف ما عمل نمی‌کنند. اما گفتیم هر مدیری پای کار محکم و جدی بیاید، کار انجام خواهد شد.»
قاضی‌زاده هاشمی در بخش نقد دیدگاه‌های نامزدهای دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری اظهار کرد: «در حال گوش دادن به گفت‌وگوی دوستان، به این فکر می‌کردم که مردم انتظار بیان چه مطالبی را از نامزدها دارند؛ انتظار آنان این است که وقتی تا گلو در مشکلات غرق هستند، نامزدها بگویند برای مشکلات آنان و فرزندان‌شان چه برنامه‌هایی دارند.»
او ادامه داد: «اینکه بحث از مناظره اقتصادی به انحراف کشیده می‌شود، نشان می‌دهد بعضی از دوستان که تا الان برنامه نداشتند، الان هم ندارند و با ایجاد جوسازی، دوقطبی‌سازی و پوششی عنوان کردن دیگری می‌خواهند بی‌برنامگی خود را نشان دهند.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری تأکید کرد: «من با جمعی از جوانان برای دولت سلام برنامه‌هایی تهیه کردیم و به موضوع ساختاری عدم بازگشت بدهی‌ها، بازگشت بدهی بدهکاران و موضوع‌های مالیاتی پرداخته‌ایم.»
قاضی‌زاده هاشمی با تأکید بر اینکه مسأله ما مدیریت است، تصریح کرد: «اما مهم‌تر از مدیریت، وجود ساختارها و سازوکارهای نادرست استضعاف‌گری است و اگر می‌خواهیم با فساد مبارزه کنیم به طور مستقیم باید با این سازوکارها مبارزه کنیم.»
او افزود: «نقدینگی تولیدشده در این هشت سال به‌ازای هر نفر به ۴۰میلیون تومان می‌رسد، اما متأسفانه توزیع منابع بانکی این‌گونه است که با وام بانکی به بزرگ‌ترین رانت در کشور تبدیل شده است. همچنین وقتی نرخ سود تسهیلات زیر نرخ تورم است، به بدهکار انگیزه می‌دهد که هیچ‌وقت بدهی خود را صاف نکند.»
این نامزد با بیان اینکه ۶۵درصد منابع بانکی به دهک اول واگذار شده است، خاطرنشان کرد: «۸۰درصد این تسهیلات بانکی به شهر تهران و ۲۰درصد آن به 25 استان رسیده است. وقتی منابع را این‌گونه تقسیم می‌کنیم، باید مشکلات در خوزستان و بشاگرد بروز کند، قیمت خانه چند برابر و این منابع در ترکیه آپارتمان شود.»
قاضی‌زاده هاشمی افزود: «نحوه توزیع منابع اشکال دارد، دیگر تفاوت نمی‌کند مدیران عوض شوند یا از چه جناحی باشند. اگر می‌خواهیم واقعا مشکلات اقتصادی حل شود، باید دنبال اصلاحات ساختاری برویم.»
او عنوان کرد: «هر چقدر به رفقا نصیحت می‌کنم، فایده‌ای ندارد. در ٤ دقیقه نمی‌توان همه مسائل اقتصادی را گفت. روش حکمرانی و اداره کشور ما فرسوده و ۱۰۰ ساله است و باید قانون تجارت، بانک و بیمه ما اصلاح نهادی شود. انقلاب اسلامی که آمد، امام خمینی(ره) یکسری نهاد انقلابی ایجاد کردند، اما معماری سازمانی دستگاه‌های مختلف با انقلاب تغییر پیدا نکرد و الان هم فرسوده و مانع شده است.»
قاضی‌زاده هاشمی اضافه کرد: «دولت وظیفه دارد تا استیفای حقوق مردم را استیفا کند، نه استیفای حقوق دولت از مردم. مانند کاری که در بورس، بانک‌ها و مالیات شد.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری یادآور شد: «نظام تحولی را طراحی کردیم تا مجموعه اکوسیستم کشور تغییر کند و معتقدیم باید دگردیسی و انقلاب سازوکاری اتفاق بیفتد تا مشکلات حل شود و دیگر با پروژه و برنامه مشکلات حل نمی‌شود.»
او افزود: «٢٠ مسأله و ٢٠ راهکار را طراحی کردیم. یکی از مسائل اصلی ما بحث تورم و گرانی است و طراحی کردیم تا در عرض چهار سال تورم نه‌تنها تک‌رقمی شود، بلکه به زیر 5درصد برسد. طراحی کردیم تا مسأله اشتغال و ازدواج جوانان برطرف شود. وزارت خانواده را برای سه یا چهار کارکرد ایجاد خواهیم کرد.»
قاضی‌زاده هاشمی تصریح کرد: «صندوق اعتبار خانواده را پیش‌بینی کردیم تا پشتیبان وزارت خانواده باشد و ٥٠٠میلیون اعتبار برای زوج‌های جوان برای ازدواج، اشتغال و خرید مسکن در نظر گرفتیم تا از آنها بتواند حمایت کند. الان ٧میلیون بیکار یا با شغل ناقص داریم و ما نرخ بیکاری بالا را پیش‌بینی می‌کنیم. به طور موقت در طی سه سال اول بتوانیم ٤ یا ۵میلیون نفر را به سمت مشاغلی ببریم که حداقل معیشت خود را تأمین کنند.»
او ادامه داد: «بورس موضوع حاد و مسائل مزمن و ساختاری دارد و مسائل ساختاری و مزمن الان در مجلس در قانون بازار و سرمایه و قانون سهامداران حقیقی در حال اصلاح است و مسأله حاد با سه دستورالعمل در طی چهار روز اول دولت اتفاق خواهد افتاد، به سمت بهبود بازار سرمایه و رشد ارتقای بازار سرمایه می‌رویم. به طور کلی روی بحث هزینه خانوار شامل خوراک ایستاده‌ایم و بسته‌های معیشتی ٣٠٠هزار تومانی در نظرگرفتیم و روی هزینه حمل‌ونقل، بهداشت و درمان و مسکن آنها ایستاده‌ایم و برای تک‌تک آنها پروژه طراحی کردیم.»
قاضی‌زاده هاشمی در بخش پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در صورت گشایش ارزی و ریالی، راهکار شما مقابل جلوگیری از واردات بی‌رویه چیست، گفت: «در حال حاضر شاهد یک مافیای بزرگ درهم‌تنیده واردات هستیم که با برخورداری از رانت‌های مختلف اعم از دریافت مجوز، دریافت ارز ارزان‌قیمت و انحصار واردات تولید را تهدید می‌کنند.»
او تأکید کرد: «باید هدف اصلی یک دولت مسئول، حمایت از تولید و اشتغال داخلی باشد. در حال حاضر قانون‌گذار مکانیسم تعرفه‌گذاری در اختیار دولت قرار داده، اما راهکارهای عملی به وجود آمده همواره تهدیدکننده است.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با یادآوری اینکه یکی از راهکارهای عملی به وجود آمده مسیر قاچاق از مبادی رسمی یعنی مناطق آزاد و ویژه است، تصریح کرد: «همچنین قرار دادن ارز ارزان‌قیمت در اختیار واردکننده باعث شده تولید داخلی تهدید شود، به عنوان نمونه در فصل تولید برنج داخلی، اجازه حجم زیاد واردات برنج داده می‌شود که تولید داخلی را تهدید می‌کند.»
قاضی‌زاده هاشمی ادامه داد: «دولت مسئول نباید بازار را دچار کمبود کالا کند، از سویی باید از بخش اندک واردات برای تنظیم بازار استفاده کند، در واقع باید سمت صادرات‌محور باشد.»
او خاطرنشان کرد: «ما در دولت سلام، در بخش‌های اقتصادی مدیریت زنجیره را مدنظر قرار داریم و تولید را به مدیران زنجیره تأمین می‌سپاریم که از تأمین ماده اولیه از طریق معادن، کشت و کشاورزی به تأمین مصرف مردم بپردازند یا صادرات یک مجموعه را مدیریت کند و در مورد عملکرد خود پاسخگو باشد. این‌طور نباشد که قاچاق را ساماندهی کند.»
قاضی‌زاده هاشمی در بخش پنجم مناظرات در پاسخ به این سوال که بیکاری و مهاجرت قشر جوان از مناطق روستایی به شهرهای بزرگ به عنوان مهم‌ترین چالش‌هاست و مهم‌ترین برنامه شما در جهت ایجاد فرصت‌های شغلی در روستاها و ماندگاری آنها در روستاها چیست؟ عنوان کرد: «وقتی می‌گویم ساختارها استضعاف‌گر هستند و منابع مالی را نادرست توزیع می‌کنند، هم بین گروه‌های مختلف اجتماعی و دهک‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی و مناطق مختلف نتیجه آن مهاجرت گسترده روستاییان و ازبین‌رفتن مشاغل کشاورزی می‌شود.»
او تصریح کرد: «۶۰ سال پیش آمریکایی‌ها برای ما طراحی کردند تحت عنوان اصلاحات ارضی و براساس نظریات آلوین تافلری نظام برنامه‌ریزی برای ما درست کردند. هدف آنها توسعه شهرنشینی بود. درآمدهای نفتی و هزینه درآمدهای نفتی هم در شهرها و به ویژه کلانشهرها سبب شد تا سطح رفاه اجتماعی در شهرها، شغل و درآمدهای شغلی افزایش یابد، بنابراین تمایل به مهاجرت سریع شود.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری عنوان کرد: «یکی از سریع‌ترین جابه‌جایی جمعیت از روستا به شهر را در جهان داریم. در طی ۵۰ سال گذشته ترکیب جمعیتی ۷۰ به ۳۰ روستایی به شهری ما برعکس شده و ۸۰ به ۲۰ شد، یعنی ۸۰درصد شهری و ۲۰درصد روستایی شده است.»
او اضافه کرد: «عمده‌ترین مسأله در این زمینه هم بازتوزیع نامناسب منابع است و برای الان مثلا در کشورهای دنیا ما بیشترین درصد مالیات بر تولید را داریم یا وقتی سپرده‌های بانکی را نگاه می‌کنید می‌بینید که دهک اول بیشترین سپرده و دریافتی را دارد و دهک‌های پایین تقریبا صفر هستند و عمده اینها روستایی هستند. الان جوانان روستایی علاقه‌ای به ماندن در روستا ندارند، زیرا درآمد کافی برای اداره زندگی و رفاه ندارند.»
قاضی‌زاده یادآور شد: «اگر منابع را طوری توزیع کنیم تا بیشترین سرمایه‌گذاری روستا شود، یعنی شیب‌بندی اقتصاد را طوری انجام دهیم تا منابع بانکی ما آنجا رود و مالیات کمتری داده شود و آن بومی‌گزینی و بحث استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی، اشتغال مولد و اختیارات کافی باشد. یعنی ما شبکه توزیع و اختیارات را طوری انجام دهیم تا هر شهرستانی پایتخت شود و مجموعه منابع بودجه‌ای آن در اختیارش باشد. فرماندار بتواند آن را مدیریت کند و مردم محل هم بتوانند بر او نظارت کنند.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی سخنان خود در نخستین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری یادآور شد: «در جمع حاضر، بنده جوان‌ترین هستم و خصوصیت جوانان، داشتن آرمان‌های بلند و خواستن تحولات عمیق است.» او ادامه داد: «جهت رفع مشکلات اقتصادی و بیکاری، بعد از بیانیه گام دوم انقلاب به این جمع‌بندی رسیدیم که نحوه اداره کشور و زیرساخت‌ها مشکل دارد. نباید بیمار خطرناک را با مسکن درمان کرد، بلکه باید جراحی شود، حال که برنامه‌های اقتصادی آثار موقت و کوتاه‌مدت دارد، نمی‌توان پیشرفت کرد، بلکه باید کارهای اساسی‌تر انجام دهیم.»
او با بیان اینکه برای موضوعات اضطراری باید دستورالعمل داشته باشیم، افزود: «۱۹ برنامه اجرایی را در کتاب دولت سلام تدوین کردیم که ۲۱۳ پروژه در آن تعبیه شده است.»
قاضی‌زاده هاشمی یادآور شد: «باید نگاه‌ها به مردم را تغییر دهیم و دولت سلام، حاکمیت مردم را تعمیق می‌کند. دولت باید به مردم پاسخگو باشد و مردم بر او نظارت داشته باشند.»
او تأکید کرد: «نباید سطح نگاه ما به مردم رأی دادن باشد؛ ما وقتی سراغ مسأله سربازی می‌رویم، یعنی مانع توسعه استارتاپ‌هاست. تلاش ما باید به این سمت برود که مسائل ۵۰ ساله را حل کنیم.»
قاضی‌زاده با بیان اینکه نقدینگی 70هزار برابر شده، چه کسی عامل است، تأکید کرد: «این موضوعی نیست که مربوط به خارج از کشور باشد، بلکه ساختارهای معیوب در نظام بودجه و ساختار بانکی این حوادث را ایجاد کرده است تا آنجا که متأسفانه دنبال ایجاد ساختار مولد فقر هستیم.»
او تأکید کرد: «متأسفانه طبقه مرفه کنار منابع دولت قرار گرفته است و خصوصی‌سازی به اختصاصی‌سازی تبدیل شده و کل هنر این است که مدیریت صندوق‌ها جابه‌جا شود. در حالی که اگر منابع طبیعی درست تقسیم می‌شد، ماهی 3میلیون تومان به هر نفر می‌رسید.»
محسن مهرعلیزاده از دیگر نامزدهای ریاست جمهوری در بخش دیگر اظهارات خود گفت: «یکی از مشکلات که در این ۴۲ سال با آن مواجه بودیم این بود که هیچ وقت یک الگوی صحیح در کشور حاکم نبوده و هر دولتی، وزیری یا یک جمع اقتصادی در دولتی، آمده‌اند حسب فکر و ایده خود کارهایی انجام داده‌اند؛ یکی به نئولیبرالریستی و یکی به سوسیالیستی اعتقاد داشت و مجموعا ملغمه‌ای از کارها انجام شده است.»
او با بیان اینکه دکتری مهندسی اقتصاد خوانده‌ام و اقتصاد را مهندسی می‌کنم، خاطرنشان کرد: «به این نتیجه رسیده‌ام که روشی به نام الگوی حکمرانی اقتصاد اجتماعی که الان در کشورهای اروپایی به ویژه در آلمان به عنوان یک کشور پیشرفته اقتصادی حاکم است، می‌تواند مشکلات کشور را حل کند.»
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری به تشابه جمعیت ایران و آلمان اشاره کرد و افزود: «آلمان با حدود ۸۰میلیون وضعیت جمعیتی مشابه دارد، اما ما با درآمدهای نفتی و غیره، حداکثر ۵۰ یا ۶۰میلیارد دلار ممکن است درآمد ارزی یا فروش داشته باشیم و آلمان بیش از هزار و 600 میلیارد دلار درآمد دارد. این وضعیت به خاطر این است که آلمانی‌ها الگوی صحیحی را در اقتصاد به کار گرفته‌اند. در الگویی که من برای ایران طراحی کرده‌ام، وضعیت موجود، ارقام و اطلاعات و فرهنگ ایران بومی شده است.»
مهرعلیزاده با بیان اینکه مانع‌زدایی از تولید را در این الگو یک اصل قرار داده‌ام، گفت: «تسهیل تولید و صادرات، ارایه معافیت مالیاتی و تسهیلات مالی با نرخ پایین، هدایت نقدینگی به سوی بخش مولد و گردشگری و افزایش تولید و درآمد سرانه را در دستور کار قرار خواهم داد. زمینه‌های پرداخت مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی از دیگر دستورکارهاست تا با افزایش درآمدهای دولت بتوانم تسهیلات با نرخ ارزان‌تر به بخش‌های تولید تزریق کنم.»
او خود را مهندس مکانیکی معرفی کرد که از ۲۵ سالگی آچار به دست در کف کارخانه کار را شروع کرده است و گفت: «برنامه‌ریز بودم و حدود ۶ سال معاون صنایع سنگین بودم و کیش را از صفر به عنوان منطقه آزاد طراحی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری شاهد را برای فرزندان شهدا ایجاد و هلدینگ‌های بزرگ را مدیریت کردم. استاندار بزرگ‌ترین استان کشور یعنی استان خراسان بزرگ بودم، در زمانی که خراسان تقسیم نشده بود و دکترای مهندسی اقتصاد را در دانشگاه هلند و دکترای مدیریت مالی را در دانشگاه تهران خواندم و آنچه در دانشگاه خواندم را در عمل هم تجربه کردم.»
این فعال سیاسی گفت: «با توجه به این سابقه تحصیلی و مدیریتی باید بگویم باید با مدیریت منطقی، برنامه‌محور و عملگرایانه بر اساس علم روز دنیا، اقتصادمحور، تولیدگرا و کارآفرین با سیاست‌های رفاهی و حمایتی مناسب، وضعیت اقتصاد را بهبود بخشیم تا «دولت زندگی» بتواند تحقق پیدا کند.»
مهر علیزاده در نیمه دوم مناظره‌ها در پاسخ به پرسشی در زمینه اولویت سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعتی و اقتصادی اظهار داشت: «برای انجام طرح‌های بزرگ و توسعه اقتصادی نیاز به سرمایه است و این سرمایه باید در دو بخش داخلی و خارجی تأمین شود. بخش داخلی مشکلات زیادی دارد و ما هر سال کسری بودجه داریم و امسال نیز مبلغ آن ۲۸۰هزار میلیارد تومان بوده است. نمایندگان این رقم را ۳۵۰ و برخی کارشناسان آن را ۵۰۰هزار میلیارد تومان می‌دانند.»
او ادامه داد: «بیش از ۹۰درصد از بودجه کشور در بخش اجرایی و جاری خرج می‌شود و ۱۰درصد در بخش عمرانی است. باید زمینه را برای توسعه سرمایه‌گذاری فراهم کنیم. دولت سرمایه‌گذار نیست، بلکه فراهم‌کننده مسیر سرمایه‌گذاری و یکی از این مسیرها امنیت سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذار داخلی و خارجی باید احساس کند که امنیت دارد و فرار سرمایه نباشد. اگر قرار باشد با سنگ یک گنجشک را از روی درخت بزنیم، دیگر گنجشک‌ها فرار خواهند کرد.»
مهر علیزاده در تبیین شرایط سرمایه‌گذاری نیز افزود: «نداشتن تنش داخلی و خارجی از جمله پیش‌شرط‌های سرمایه‌گذاری است و ما باید با مردم منطقه همزیستی و دوستی داشته باشیم. ما در سطح توسعه علمی بالاتر از دیگران قرار داریم. ما یک بازار ۵۰۰میلیون نفری را در اختیار داریم و باید از آن استفاده کنیم.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری این را هم گفت: «زمانی که استاندار اصفهان بودم، در بحث مانع‌زدایی اقداماتی انجام دادیم، اما یک نفر از بیرون یک نوشتار داشت و به قوه قضائیه داد و طرح به مدت یک سال نگه داشته شد. همین شورای حفاظت از بیت‌المالی که رئیسی می‌گوید در قوه قضائیه درست کردند، تجربه من از استانداری اصفهان این است که باعث دخالت قوه قضائیه در مسائل اجرایی و تعویق کارها می‌شد.»
مهرعلیزاده درخصوص ریشه‌های تخریب محیط‌زیست نیز گفت: «تغییر کاربری یا برای ایجاد صنایع است یا برای ایجاد و احداث ساختمان‌ها و مراکز مسکونی که برای هر کدام در جاهای متفاوتی تصمیم‌گیری می‌شود و باید تصمیمات مشخص آن بخش را در بررسی‌ها در نظر بگیریم.»
او با بیان اینکه متأسفانه محیط‌زیست ما بسیار در خطر است، خاطرنشان کرد: «تشکیل شوراهای اسلامی در مراکز روستاها و معین‌نبودن دقیق اختیارات آنها در مقایسه با اختیاراتی که سایر ارگان‌ها در ارتباط با مسأله زمین دارند و ارتباط شوراها با شهرداری‌ها باعث می‌شود اعمال نفوذهایی شود و این تغییر کاربری‌ها فراتر از آنچه قانون اجازه می‌دهد، صورت گیرد.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درباره تخریب محیط‌زیست در نتیجه احداث صنایع نیز گفت: «معمولا نظام بودجه‌نویسی ما علی‌القاعده یک نگاه آینده‌نگرانه و عمیق در طراحی را شامل می‌شود، اما در عمل که در مجلس مورد بررسی قرار میگیرد، منطقه‌گرایی یا نگاه ویژه نمایندگان به حوزه انتخابیه‌شان باعث می‌شود فشار زیادی برای ایجاد صنایع یا توسعه‌های دیگر در مناطق اعمال شود که نتیجه این تصمیمات متأسفانه عمدتا به تخریب محیط‌زیست منجر می‌شود.»
مهرعلیزاده، تقویت سازمان محیط‌زیست را یکی از راه‌های اساسی مبارزه با بحران در این حوزه عنوان کرد و افزود: «اجازه دهیم نهادهای عمومی ناظر محیط‌زیست کار نظارتی خود را انجام دهند. متأسفم از اینکه به هر دلیل، در همین چند سال گذشته شاهد این بودیم که تحت عنوان محیط‌زیستی‌ها برای عده‌ای مشکل ایجاد کردند. کاوه مدنی به عنوان معاون جوانی در محیط‌زیست حضور پیدا کرد و با اینکه مشخص شد مشکلی نداشته، هزاران برچسب از جمله برچسب جاسوسی به او زدند. آقای کاوه مدنی حضورش در محیط‌زیست مغتنم بود و نگاه دقیق محیط‌زیستی برای حفظ مواهب طبیعی برای آینده داشت. اگر در شرایط فعلی به این مسائل کم‌توجهی کنیم، در آینده با بحران شکست آبی مواجه خواهیم بود.»
علیرضا زاکانی در ادامه این مناظره تلویزیونی به تشریح دیدگاه‌های اقتصادی خود پرداخت و اظهار داشت: «از آقای همتی خواهش می‌کنم علمی، دقیق و کارشناسی صحبت کند و تهمت نزنید. اینکه به من می‌گویند پوششی، راهبرد ستاد تخریب علیه بنده، خانواده‌ام، همسرم و بچه‌هایم است.»
او خطاب به همتی تأکید کرد: «به ما رحم نکردید و حداقل، رعایت انصاف بکنید. اگر می‌ترسید و می‌دانید با مفاسد، معاون رئیس‌جمهوری، مسئولان، وزیر اطلاعات، وزیر نفت، برادر رئیس‌جمهوری، دادستان تهران و رئیس دانشگاه آزاد، مدیران قضائی درخصوص کرسنت ناظر به دو دوره قبل، فرزند رئیس مجمع و دیگران برخورد کردم، بدانید آمدیم حق مردم را بگیریم و با این صحبت‌ها نمی‌توانید ما را از میدان به در کنید.»
دنبال جهش تولید و توزیع ثروت هستیم
زاکانی ادامه داد: «در حوزه اقتصاد معتقدم اقتصاد و مدیریت به عنوان فوریت، فرهنگ و اجتماع به عنوان اولویت، سیاست و امنیت به عنوان ضرورت و سیاست خارجی مدنظر قرار بگیرد. ابعادی را که دنبال می‌کنم، تک‌بعدی نیست؛ ناظر به اقتصاد، اصل را بر جهش تولید گذاشتم و در کنار آن، تمرکززدایی را در حوزه مدیریت پیشنهاد کردم.»
او همچنین به حکمرانی فضای مجازی و دولت الکترونیک به عنوان دیگر برنامه‌های خود برای ریاست‌جمهوری اشاره کرد و اظهار داشت: «مبارزه با دیوان‌سالاری و مفاسد اقتصادی، هدف اساسی همچنین رشد اقتصادی پایدار و اشتغالزا و بسط عدالت در خلق ثروت و توزیع آن هدف‌گذاری شده است.»
نامزد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری خاطرنشان کرد: «برای جهش تولید، مقررات‌زدایی و تسهیل در مجوزها را مطرح کرده‌ایم. اکنون ۸۰درصد مجوز با رانت داده می‌شود. مالیات و بیمه را از مقابل تولید کنار می‌کشیم. همچنین بحث صادرات و توزیع مناسب برای ما اصل است. دولت بزرگ‌ترین مانع تولید است و ما از جلوی تولید کنار می‌رویم.»
او بانک را بزرگ‌ترین رقیب تولید دانست و گفت: «بانک را هم در جهت تولید همراه می‌کنیم.»
نامزد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان اینکه برای تولید ۹ پیشران اقتصادی اختیار کرده است، ادامه داد: «نفت و گاز و پتروشیمی همچنین زیرساخت‌ها به ویژه ریلی جزو این پیشران هستند؛ اگر فقط روی کریدور جنوب به شمال سرمایه‌گذاری کنیم، سالی ۳۰میلیارد دلار به نفع مردم است. بخش کشاورزی، روستایی و گردشگری از دیگر پیشران‌های نهگانه در نظر گرفته شده است؛ ناظر به این پیشران‌ها، بنگاه‌های خُرد یعنی در داخل منزل، کوچک و متوسط را فعال می‌کنیم و مابهازای خلق ثروت، بسته‌های جدی توزیع مناسب ثروت هم داریم.»
او تأکید کرد: «پس تهمتی که جناب آقای همتی مبنی بر اینکه ما دنبال توزیع فقر هستیم، رد می‌کنم؛ بنده اصلا به دنبال این نیستم، بلکه به دنبال جهش تولید و توزیع ثروت هستم.»
در بخش دوم این مناظره اقتصادی این سوال از زاکانی پرسیده شد که بومی‌گزینی و اولویت دادن به اشتغال نیروی انسانی هر استان در مراکز اداری و تولیدی همان خطه از موضوعات مهمی است که زمینه‌ساز کاهش بیکاری در استان‌های کشور می‌شود. با افزایش نظارت هر استان، سرمایه اجتماعی را افزایش می‌دهد. در صورت رأی آوردن، رویکرد شما در زمینه بهره‌گیری از نیروی انسانی هر استان در سطوح مدیریتی و اشتغال در فعالیت‌های تولیدی، خدماتی و اداری هر استان چیست؟
او با بیان اینکه چهار رویکرد اختیار کرده که یکی از این رویکردها تحول در عرصه اقتصاد و مدیریت است، پاسخ داد: «در این عرصه چهار راهکار و هدف عملیاتی تحت عنوان جهش تولید، حکمرانی فضای مجازی، دولت الکترونیکی و تمرکز زدایی اختیار کرده‌ام.»
زاکانی گفت: «سوال مطرح‌شده، معطوف به تمرکز زدایی است. بازآمایش مجدد ایران اسلامی، هویت دادن به ۴۵۱ شهرستان و تعریف مأموریت درست برای آن، همچنین مقوله عملیات، تلاش و کوشش برای تحول را در قاعده هرم اجتماعی فعال می‌کنیم.»
به گفته نامزد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، از ۱۰۰درصد بودجه و اعتباری که سالانه در بودجه مصوب می‌شود، ۱۰درصد سهم استان و شهرستان برای تصمیم‌گیری است، ۱۲درصد مربوط به ماده ۷۵ قانون محاسبات و الباقی ۷۸درصد مربوط به طرح‌های ملی است.
زاکانی افزود: «متأسفانه برای ۹۰درصد بودجه‌ها در مرکز کشور تصمیم می‌گیریم. این تحول در حوزه دادن اختیارات به شهرستان‌ها، توجه به محور قراردادن نخبگان شهرستان‌ها برای تحول و اقدام مناسب، تلاش در جهت انتقال ظرفیت اعتباری به شهرستان‌ها امکانی ایجاد می‌کند که ۴۵۰ نقطه کشور شروع به مسابقه‌دادن بکنند.»
او گفت: «مبتنی بر آن ۹ پیشرانی که در حوزه جهش تولید، اختیار و انتخاب می‌کنیم خوشه‌های متناسب با آن را در بنگاه‌های خُرد، کوچک و میانی تنظیم می‌کنیم؛ همچنین کل کشور را در مسیر تولید قرار می‌دهیم، در حالی که اختیار آن را در قاعده هرم شهرستانی توزیع می‌کنیم.»
زاکانی تأکید کرد: «امکانی فراهم می‌کنیم که نخبگان هر شهرستان محور تغییر و تحول آن شهرستان باشند و از این فلاکتی که این دولت برای ما ایجاد کرد، با مشارکت مردم و الگوی درست همه‌جانبه در سال اول، تغییرات را حس کنیم.»
در ادامه مناظره مجری برنامه از زاکانی پرسید؛ دیدگاهی وجود دارد که اتکا به درآمد نفتی سبب ناکارآمدی دولت شده است و در سنوات گذشته سبب شکل نگرفتن نظام مالیاتی، ایجاد رانت و ناکارآمدی دولت شده است تا آنجا که برخی معتقد هستند که کشور ما بیش از بهره‌مندی از منبع خدادادی، از آفت‌های آن آسیب دیده است. آیا با این دیدگاه موفق هستید؟ چه برنامه مشخصی برای استفاده از این منبع خدادادی و عبور از اقتصاد مبتنی بر نفت دارید؟
زاکانی در پاسخ به این سوال گفت: «اقتصاد ما دولتی است و بالغ بر ۹۰درصد دولت موثر در اقتصاد است. دولت‌ها در گذشته با پول نفت خود را اداره می‌کردند و دولت آقای روحانی با پول جیب مردم خود را اداره و از تورم ارتزاق کرد.»
نامزد سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری افزود: «به همین جهت به جای آقای روحانی و آقای همتی از مردم عذرخواهی می‌کنم. هیچ‌کس در این دولت نه آقای روحانی و نه آقای همتی مسئولیت این دولت را قبول نمی‌کند و نمی‌پذیرد. انگاراین بلایا از فضا بر سر ما آمده است.»
او افزود: «ما امروز راهی جزء جهش تولید و استفاده از ظرفیت کشور و خلق ثروت و توزیع آن نداریم. برای چنین کاری باید از مالیات تولید، خدمت و عناصر مختلفی در جامعه که دارای ثروت هستند، بتوانیم کشور را اداره کنیم.»
۷۲۰ هزار میلیارد تومان معوقه مالیاتی وجود دارد
زاکانی با بیان اینکه در کشور متأسفانه ۳۲۰هزار میلیارد تومان معوقه مالیاتی وجود دارد، گفت: «همچنین امروز ۲۰۰هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی و ۲۰۰هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی وجود دارد که در مجموع ۷۲۰هزار میلیارد تومان مالیات است.»
او ادامه داد: «۹درصد مشاغل، ۹درصد مالیات را به خود اختصاص می‌دهند و ۳۷درصد جی‌دی‌پی و تولید ناخالص ملی از حوزه مشاغل صادر می‌شود. اگر دقت کنید متوجه می‌شوید به جای ۹درصد باید حدود ۳۷درصد مشاغل را در نظر بگیریم، ولی آنچه امروز از مشاغل مالیات می‌گیریم، یک‌پنجم یا یک‌چهارم دریافت مالیات از مشاغل است.»
نامزد سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری با تأکید بر اینکه باید مسیر دولت اصلاح شود، اظهار داشت: «دولت باید دست خود را در جیب مردم نکند و باید با اقتصاد سالم این مسیر را دنبال کند. برنامه‌ام چندجانبه است و برنامه تک‌بعدی اقتصادی به درد نمی‌خورد.»
زاکانی ادامه داد: «برنامه من اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، مدیریتی، سیاسی امنیتی و سیاست خارجی است و همه اینها فوریت آن اقتصاد است و در اختیار اقتصاد قرار میگیرد.»
۷۰ درصد اقتصاد امروز دانش‌بنیان است
او با تأکید بر اینکه ۷۰درصد اقتصاد امروز دانش‌بنیان است، اظهار داشت: «اقتصاد امروز وابسته به تعلیم و تربیت، وابسته به مدارس و دانشگاه‌هاست و امروز ما بسته جامعی آماده کردیم و آنچه در این بسته مهمه، این است که ما با مفاسد اقتصادی و مفاسد اداری و بروکراسی با اشد مجازات برخورد کنیم.»
نامزد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری در بخش پایانی سخنان خود در نخستین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری با موضوع اقتصاد تأکید کرد: «به عنوان یک رزمنده، جرمم این است از طریق عناصری که تخریب می‌کنند، در مقابل مفسدان ایستاده‌ام. تنها جرم انتصابی بنده، مبارزه با فساد، فقر و تبعیض است.»
او گفت: «اتهاماتی مثل آوردن دو تجدید در دیپلم به بنده می‌زنند که مایه خجالت است. بعد از ۱۵ روز که از بازگشتم از جنگ می‌گذشت، خودم رفتم و امتحان دادم و دو تجدید در دیپلم آوردم یا می‌گویند یک ترم مشروطی داشتم. ۱۱ ماه با ماشین مسافرکشی می‌کردم، در حالی که ازدواج کرده بودم. اینها چیزهایی است که آدم را می‌آزارد.»
زاکانی با بیان اینکه در دانشگاه علوم پزشکی تهران تحصیل کرده است، اظهار داشت: «اگر شما در خارج تحصیل کرده‌اید و به کشور بازگشته‌اید، بنده در کنکور شرکت کردم. رزیدنت شدم و به خاطر معلولیت دستم، در رشته پزشکی هسته‌ای تحصیل کردم.»
او خطاب به همتی تصریح کرد: «اگر می‌دانید، نگویید؛ اگر نمی‌دانید، بدانید که دیگر نگویید. مایه خجالت است. به من می‌گویند نامزد پوششی که امیدوارم این بار آخر باشد این موضوع را به من می‌گویید. اگر بنا باشد کسی پوششی باشد، شما اصلی‌ترین نامزد پوششی هستید که آمده‌اید هشت سال افتضاح دولت را پوشش بدهید.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «مردم دارند می‌بینند و لمس می‌کنند، قرار بود ابتدا قرارگاه اقتصاد مقاومتی فعال شود، اما قرارگاه مرغ تأسیس کردید.»
پشتیبان بازار سرمایه هستیم
او با اشاره به بحث نهاده‌ها گفت: «در بحث نهاده‌ها، یکی از متهمان، آقای همتی است. بی‌تدبیری ایشان، مرغ را به ۳۵هزار تومان رساند؛ البته دیگران هم در این گرانی نقش داشتند، اما ایشان هم حضور داشت.»
زاکانی خطاب به مردم خاطرنشان کرد: «مردم! یادتان هست گفتند رکود و کرونا را رد کردیم؟ رونق اقتصادی ایجاد شد؟ چرا با مردم بازی می‌کنید؟ مردم صداقت، عُرضه و دانش می‌خواهند.»
او گفت: «۱۰۲هزار میلیارد تومان پول چاپ کردید و در بازار ریختید، پدر مردم را در آورده‌اید، شما یک کاندیدای معمولی هستید؟ بگذریم آقای همتی. شما با استقلال بانک مرکزی و قانونی که در مجلس هست، موافق هستید؟ اگر موافق هستید، رسما بگویید تا من هم بگویم در مجلس چه گفته‌اید.»
نامزد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه داد: «تنها کاری که ما می‌کنیم، دولت را از جلوی ملت کنار می‌کشیم و در خدمت مردم قرار می‌دهیم. بانک را در خدمت تولید و بازار سرمایه را خط تلاش اصلی سرمایه‌گذاری در کشور قرار می‌دهیم؛ همچنین برای آن، منابع و عناصر توسط ملت تأمین می‌شود.»
به گفته او، دولت (او در صورت پیروزی در انتخابات)، خود را پشتیبان بازار سرمایه می‌داند، نه اینکه دست در جیب مردم بکند.
زاکانی گفت: «وزیر اقتصاد اعلام کرد که دولت سال گذشته ۳۰۰هزار میلیارد تومان از سرمایه مردم برداشته است. آقای روحانی به چه حقی، پول مردم را برداشته است؟ مسیر غلط گذشته و امروز باید اصلاح شود. ملت همگی باید به میدان تغییر و تحول بیاییم و بدانیم خودمان را باید اصلاح کنیم. توقع من این است وعده‌های مختلف ندهیم و به ملت بگوییم قرار است چه کار کنیم. در دولت بنده، سال اول تغییر و سال چهارم تحول را مشاهده می‌کنیم.»
سعید جلیلی درباره اداره امور اقتصادی در دولت خود گفت: «اگر می‌خواهیم چهار سال آینده کشور را فقط اداره نکنیم و جهش بدهیم، باید برنامه جدی برای اقتصاد کشور داشته باشیم. دنبال بهانه نگردیم. این چگونه ممکن است. چند موضوع اصلی را باید مدنظر قرار دهیم. گفته می‌شود ارزش پول ملی؟ ارزش پول ملی چه زمانی ایجاد می‌شود؟ وقتی که تولید و جهش تولید داشته باشید. جهش تولید چه وقت است، وقتی است که صادرات داشته باشد. جهش صادرات چه زمانی است، وقتی است که بتوانید تعاملات گسترده و سازنده با جهان داشته باشید و معطل چند کشور نمانید.»
جلیلی افزود: «اینکه درباره تبادل خارجی صحبت می‌شود، یکی از سوالات ما این است که اگر شما بلد هستید، بگویید چرا صادرات ما به ۲۸ کشور اروپایی نصف صادرات به افغانستان است؟ بنابراین باید در این زمینه‌ها برنامه جدی داشت.»
نامزد سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری ادامه داد: «اگر صحبت از این می‌کنیم که کشور نیاز دارد، توزیع فقر نباشد و تولید ثروت باشد، باید شما برنامه جدی برای ارزآوری داشته باشید. این ارزآوری چگونه ممکن است؟ زمانی است که برای تمام دستگاه‌ها مأموریت تعریف کنید که باید برای ارزآوری کشور این هدف را محقق کنید. این نیست که وزارت نفت بگوید اگر من نفت فروختم، باشد اگر نباشد بانک مرکزی بگوید ندارد، بقیه دستگاه‌ها هم تعطیل شود. بعد هم بگویند هر وقت FATF تصویب شد، ما کار می‌کنیم. وزارتخانه‌های کشاورزی، صنعت، آموزش عالی و خارجه شما همه باید کار کنند برای اینکه ارزآوری داشته باشید.»
او خاطرنشان کرد: برای این کار تعریف کردیم که چگونه می‌شود این کار را انجام داد که همه دستگاه‌های شما بتوانند وظیفه داشته باشند. ما فقط در چهار بخش معدن، کشاوری، نفت و گاز و برق بررسی کردیم که می‌توان بر این اساس درآمد ارزی کشور را جهش داد، نه اینکه بهانه آورد که FATF نبود نتوانستم حل کنم. طبق برنامه بر این اساس فکر می‌کنیم اگر ظرفیت‌های کشور بسیج شود، شما دو برابر درآمد نفتی کشور حتی زمانی که تحریم نیست، می‌توانید از بخش معدن، کشاورزی، نفت و گاز و برق درآمد داشته باشید.»
جلیلی در ادامه با تأکید بر اهمیت اشتغال گفت: «اگر امروز جوانان می‌خواهند این کار انجام شود، باید بتوانید برای دستگاه‌ها مأموریت تعریف کنید که آنها بر اساس اشتغال مأموریت داشته باشند، هر دستگاهی بخش صنعت و معدن و حتی در علوم انسانی شغل ایجاد کنید، نه اینکه کارمند اضافه کنید.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «در بخش پتروپالایشگاه، در بخش طرح‌های پتروشیمی، نفت و گاز و بهینه‌سازی مصرف انرژی چه میزان می‌توان جهش در اشتغال ایجاد کرد. در بخش کشاورزی، شیلات، تولیدات زراعی، باغی و دامی در هر کدام می‌توانید برنامه‌ای برای جهش داشته باشید. فرصت کم است؛ من از آقای همتی می‌خواهم بعد از این مناظره در شبکه اینترنتی بیایند تا با یکدیگر بر سر اینکه می‌شود یا نمی‌شود، مناظره کنیم.»
جلیلی در بخش دیگری از اظهاراتش درباره بهره‌گیری از ظرفیت معادن کشور گفت: «در کشور فرصت‌های بسیار ارزشمندی داریم که هر کدام می‌تواند پیشران اقتصاد کشور باشد. کشور ما فرصت‌های خوبی در کشاورزی، شیلات، معدن، صنعت و موضوعات مختلف دارد که مثل واگن‌های یک قطار هستند که هرکدام می‌توانند پیشران لکوموتیو باشند و بقیه را راه بیندازند. باید دولت برنامه‌ای داشته باشد که با هر کدام از آنها به تنهایی بتواند کشور را اداره کند.»
او افزود: «یکی از بخش‌ها معدن است. یکی از مشکلات امروز ما خام‌فروشی معادن و مواد معدنی است. هر مقدار که برنامه‌ای برای ارزش افزوده بیشتر داشته باشید، هم ارزآوری و هم اشتغالزایی بیشتر خواهد شد.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اشتغال و ارزآوری را دو فرصت مهم عنوان کرد و گفت: «یکی از فرصت‌ها معدن است که با آن می‌توانید موتور اقتصاد کشور را راه بیندازید و حتی اگر به آن توجه ویژه شود، می‌توان بخشی از هزینه کشور را تأمین کرد.
اگر ما بگوییم نمی‌توانیم یعنی عده‌ای نتوانستند خود را به کشور تسری می‌دهند. اگر صحبت می‌کنیم در چهار سال آینده کشور را فقط نباید اداره کرد و باید جهش هم داد، لازمه آن توجه به بخش معدن است.»
جلیلی خاطرنشان کرد: «شما می‌توانید در بخش معدن جهش پیدا کنید. البته نه اینکه بگویید مشکل چند معدن کار را حل می‌کنیم. اگر برای بخش معدن برنامه و توجه داشته باشید و همه ظرفیت‌ها را شناسایی کنید و موانع را برطرف کنید، می‌توانید جهش ایجاد کنید.»
او درباره دغدغه‌های اتحادیه‌ها و شهرک‌های صنعتی گفت: «در هشت سال گذشته از بسیاری از شهرک‌های صنعتی بازدید و با ۲۴ صنف جلسه داشتیم که 16 مسأله مشترک به عنوان موانع تولید توسط تولیدکنندگان مطرح شد.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «مهم‌ترین مشکل شهرک‌های صنعتی بحث تأمین مالی است؛ روزانه 2هزارمیلیارد تومان خلق پول می‌شود، اما تولیدکنندگان مشکل تأمین مالی دارند؛ این پول‌ها کجا می‌رود؟»
او خاطرنشان کرد: «مشکل بعدی شهرک‌های صنعتی، عدم ثبات در مقررات تجاری است؛ بخش‌نامه‌هایی که از سال ۹۷ تا ۹۹ در زمینه‌های مختلف فولاد، کاشی و سرامیک صادر شده، متعدد و متنافض بوده است. خود تولیدکنندگان به ما گفتند اگر قرار است تصمیمی گرفته شود، از ما مشورت بگیرید؛ ما نمی‌گوییم چه بخش‌نامه‌ای صادر کنید، اما انتظار داریم از اصناف و اتحادیه‌ها مشورت اخذ شود.»
جلیلی گفت: «هر کدام از دستگاه‌های دولتی می‌خواهند چندین مجوز بگیرند؛ من به شهرک عباس‌آباد رفتم، تولیدکننده‌ای همه وسایل و نفراتش آماده به کار بود، اما لنگ مجوزات متعدد مانده بود. همه این مجوزات باید ساماندهی شوند و یکی از مصادیق ظرفیت دولت الکترونیک برای ساماندهی در همین بخش صدور مجوزات است.»
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در ادامه گفت: «موضوعات اقتصادی مطرح شد، اما موضوع اصلی این جلسه نقش و هنر رئیس‌جمهوری است. کسی که در این جایگاه قرار میگیرد، چگونه این بحث‌ها را می‌خواهد به نتیجه برساند. اگر کسی در این جایگاه قرار میگیرد برنامه‌هایی را داشته باشد و در بخش‌های مختلف نکاتی را بگوید. سوال این است که با چه تضمینی اینها به نتیجه می‌رسد. اولین سوال به نظر من در برنامه‌ها این باشد که جدای از اینکه می‌گویند چه می‌کنند، باید بگویند این کاری که می‌کنند چه نتیجه‌ای خواهد داشت. باید مشخص باشد که قابل ارزیابی است.»
او یادآور شد: «هشت سال پیش در همین جا در مناظرات چیزهایی گفته شد، اما کدام آن انجام شد. تحریم‌ها دو برابر شد. دلار چند برابر شد. اگر در بخش معدن می‌گوییم اشتغال ایجاد می‌کنیم برای این است که در این بخش می‌شود شغل ایجاد کرد. این را دقیق می‌گوییم. در اشتغال مثلا سال اول ۱۰۰هزار نفر، سال دوم ۱۲۶هزار و سال سوم این تعداد و در سال چهارم ۲۵۳هزار شغل ایجاد خواهد شد، این قابل ارزیابی است. من در شبکه تلوبیون مطالبی که نمی‌شود بیان کرد، در آنجا توضیح خواهم داد و اگر دوستانی سوال دارند حاضریم در آنجا با یکدیگر مباحثه داشته باشیم.»
جلیلی گفت: «ما باید صحبت کنیم از رئیس‌جمهوری که با اقتدار بتواند این کار را انجام دهد. اقتدار هم این نیست که چند حرف تند زده شود. اقتدار این است که به موقع تصمیم بگیرد و تصمیم او اجرا و عملی شود و نتیجه‌ای که قول داده شکل بگیرد. مشکلی که اینجا وجود دارد برای اینکه چنین چیزی محقق شود این است که برخی مشکلات ساختاری نیست، مشکلاتی در فرهنگ سیاسی کشور است. رئیس‌جمهوری باید این توانمندی را داشته باشد. متأسفانه برخی این مشکلات مربوط به این جناح و آن جناح و این قوه و آن قوه نیست و ممکن است فراتر باشد، این را باید برطرف کنیم. این بحث مهمی است که چگونه می‌خواهیم فرهنگ سیاسی غلطی که بعضا حاکم است، کنار بگذاریم.»
او گفت: «اگر می‌گوییم کار به نتیجه برسد، با کار واقعی است، نه با نمایش. به قول شهید سلیمانی اگر آب را ول کنید این‌گونه نیست که پای درخت برسد، باید دنبال آن برویم که راهش کج نشود. ماشین دولت این نیست که بگویید بخش‌نامه‌ای صادر می‌کنیم و کافی است.»
جلیلی افزود: «من کار دولتی را از کارشناسی در یک اداره شروع کردم تا به معاونت وزیر و مدیریت بالاتر رسیدم؛ دیدم و می‌دانم که یک کار در سیستم اداری چگونه باید به ثمر برسد و حتی چگونه از میان می‌رود و موانع را دیده‌ام. یکی از مهم‌ترین مشکلات که مانع کار است، بحث تعارفات سیاسی و جناحی و سازمانی است.»