باز هم مدرسه‌ام مجازی شد
مدیریت بحران آلودگی کلانشهرها به کلافی سردرگم می‌ماند که تعطیلی حضوری مدارس تنها راهکار عملی این روزهای آن است
آموزش‌وپرورش یک رأی در کمیته اضطرار آلودگی هوا یا هر موقعیت بحرانی مثل برودت هوا و مدیریت مصرف انرژی دارد؛ این یک رأی متعلق به مدیرکل آموزش‌وپرورش استان است که در زمان تشکیل این کمیته در جلسه حضور پیدا می‌کند. مسئولان آموزش‌وپرورش در ماه‌های اخیر همواره عنوان کرده‌اند که مخالف تعطیلی مدارس هستند و باید به فکر راه‌حل اصولی برای حل پدیده هر ساله آلودگی هوا باشیم.
به گزارش خبرنگار شهروندآنلاین؛ چرا دیواری کوتاه‌تر از مدارس پیدا نمی‌شود؟ حلال همه مشکلات فصول سرد سال از آلودگی هوا گرفته تا مدیریت مصرف گاز، فقط و فقط تعطیلی حضوری مدارس و کشانده‌شدن کار آموزش به فضای مجازی است؟ چرا برای حل مشکلات بنیادی کشور آموزش دانش‌آموزان کمترین اهمیت را پیدا می‌کند؟ آیا اساسا کیفیت تعلیم‌وتربیت در اولویت برنامه‌های کشور قرار دارد؟ امسال دانش‌آموزان بسیاری از کلانشهرها مثل تهران شاید سرجمع 40 روز مدرسه رفته باشند، در حالی که 120 روز از ابتدای سال تحصیلی گذشته است. تعطیلی‌های این ماه‌ها نامنظم و بلاتکلیف است، روز به روز اعلام می‌شود، به‌طوری که نه معلم تکلیف فردایش را می‌داند، نه دانش‌آموز و نه مدرسه. بی‌نظمی در مدرسه رفتن، یعنی بی‌نظمی در زندگی خانواده‌ها، بی‌نظمی در زندگی بچه‌ها و متاسفانه نهادینه‌شدن این بی‌نظمی در زندگی آینده‌سازان این کشور.
نماینده سازمان محیط‌زیست، وزارت بهداشت، سازمان هواشناسی، استانداری و یک مسئول عالی‌رتبه از وزارت آموزش‌وپرروش به‌واسطه بحران‌هایی که گریبانگیر زندگی در کلانشهرهاست، گردهم می‌آیند و جلسه کمیته اضطرار را تشکیل می‌دهند. جلسه‌ای که تا امروز تصمیم بر تعطیلی مدارس حضوری شهر تهران درحدود دوسوم از سال تحصیلی 1401-1402 گرفته است.
آموزش‌وپرورش یک رأی در کمیته اضطرار آلودگی هوا یا هر موقعیت بحرانی مثل برودت هوا و مدیریت مصرف انرژی دارد؛ این یک رأی متعلق به مدیرکل آموزش‌وپرورش استان است که در زمان تشکیل این کمیته در جلسه حضور پیدا می‌کند. مسئولان آموزش‌وپرورش در ماه‌های اخیر همواره عنوان کرده‌اند که مخالف تعطیلی مدارس هستند و باید به فکر راه‌حل اصولی برای حل پدیده هر ساله آلودگی هوا باشیم. «وارد سومین یا چهارمین سال می‌شویم که آموزش‌وپرورش تجربه مجازی‌بودن کلاس‌های درس را داشته است؛ همه‌گیری کرونا ناگزیر آموزش‌ها را به سمت مجازی‌بودن پیش برد.» زهرا علی‌اکبری، کارشناس آموزش و مسئول ارتباط با رسانه‌های وزارت آموزش‌وپرورش، در گفت‌وگو با «شهروند» بیان می‌کند: «حتی در بحبوحه کرونا هم که جلسه کمیته ملی مقابله با همه‌گیری برگزار می‌شد، آموزش‌وپرورش همیشه بر این اصرار داشت که آموزش‌ها تا جای ممکن باید حضوری باشد و نه مجازی.»
اولین گزینه برای مدیریت هر بحرانی تعطیلی مدارس است
او توضیح می‌دهد: «در آموزش مجازی کیفیت آموزش، درک دانش‌آموز و سطح دانش نسل جدید پایین‌می‌آید، این درسی است که همه‌گیری کرونا به همه جهان داد. سال آخر کرونا تمام تلاش ما این بود که به دانش‌آموز یاد بدهیم در کرونا هم می‌شود به مدرسه آمد و باید یاد بگیرد از خود مراقبت و بهداشت فردی را رعایت کند. تعطیلی‌های همه‌گیری کرونا تمام شد و همه شاهد دوره‌های جبران آموزش مجازی و مشکلات عدیده‌اش بودیم. متاسفانه حالا هم آلوگی هوا بهانه شده تا بار دیگر آموزش که رکن اساسی توسعه هر کشوری محسوب می‌شود، در کشور ما قربانی شود و اولین گزینه برای مدیریت هر بحرانی تعطیلی مدارس باشد.»
علی‌اکبری با تاکید بر اینکه نماینده آموزش‌وپرورش همیشه مخالف تعطیلی مدارس و مجازی‌شدن آموزش‌ها به‌واسطه آلودگی هوا بوده و هست، اشاره می‌کند: «چرا فقط مدارس در این کمیته مورد توجه قرار می‌گیرد، در حالی که می‌توان کارهای ریشه‌ای برای از بین بردن آلودگی هوا انجام داد؟ کمیته اضطرار اعلام می‌کند مدارس تعطیل شود، برای اینکه دانش‌آموزان آسیب‌پذیرتر از دیگر افراد جامعه هستند. اینکه به فکر سلامت دانش‌آموز هستند، قابل تقدیر است، اما آیا در روزهای آلودگی سالمندان و بیماران قلبی و ریوی اجباری برای در خانه ماندن دارند؟»
این کارشناس آموزشی به راهکارهای ساده‌تر برای مدیریت مدارس حضوری در روزهای آلوده اشاره می‌کند: «بچه‌ها در روزهای آلوده می‌توانند با ماسک به مدرسه بیایند، در محیط باز نباشند و ورزش هم نکنند. این کارها را می‌توانیم انجام دهیم بدون اینکه دانش‌آموز را از کلاس درس و نشستن کنار همکلاسی‌هایش محروم کنیم. ولی نمی‌دانم چرا تنها راهکار سال‌های اخیر تعطیلی مدارس است. تا الان این همه تعطیلی مدارس مگر ذره‌ای از آلودگی هوا کم کرد؟»
تمرکز آموزش‌وپرورش بر جبران مافات
این مسئول ارتباطات در آموزش‌وپرورش معتقد است در شرایطی که به‌طور میانگین دانش‌آموزان در چهارماه اخیر 40 روز بیشتر سر کلاس نرفته‌اند، وزارتخانه بر جبران مافات تمرکز دارد: «صحبت از برگزاری کلاس‌های جبرانی در روزهای پنجشنبه و فوق‌برنامه بعد از بازگشایی مدارس می‌شود یا اینکه سال تحصیلی طولانی‌تر شود. هر کدام از این برنامه‌ها هم باید بعد از تصویب بودجه و نیروی انسانی‌اش مشخص شود و پیچیدگی‌های خودش را دارد. در هر حال، در این روزهای آلوده کلانشهرها تصمیماتی که گرفته می‌شود به نفع دانش‌آموزان نیست و به جز ضرر در کیفیت آموزش چیزی به همراه ندارد. در حالی که با مدیریت متمرکز می‌توانستیم همه هزینه‌ها برای جبران مافات را صرف راه‌حلی برای نجات همه مردم کشور از شر آلودگی کنیم.»
تعارف نداریم، آموزش مجازی فرق چندانی با تعطیلی ندارد
یکی از اولیای دانش‌آموزان کلاش ششم به «شهروند» می‌گوید: «بچه‌ها وسط امتحان‌ها با بیشتر از یک هفته تعطیلی مواجه شده‌اند. معلم بدون آزمون‌های کیفی حضوری نمی‌تواند نیمسال اول تحصیلی را ارزیابی کند. در حالی که امتحان‌ها نیمه‌کاره رها شده، نوبت دوم آموزش‌ها شروع شده تا تکلیف مدرسه رفتن بچه‌ها مشخص شود. تعارف نداریم آموزش مجازی فرق چندانی با تعطیلی ندارد؛ بچه‌ها خوب درس را یاد نمی‌گیرند. مادرها معلم دوم بچه‌ها هستند تا بی‌سواد بالا نروند.» این مادر دانش‌آموز ادامه می‌دهد: «اگر راه‌حل بعضی مشکلات کشور، تعطیل‌کردن جایی است، مدارس باید در اولویت آخر باشند، نه اولویت اول. آلودگی هوا با کرونا فرق می‌کند. بچه‌ای که تعطیل می‌شود، اگر پدر و مادر شاغل داشته باشد، باید از خانه خارج شود، چون نمی‌تواند و نباید در خانه تنها بماند، یعنی در هر صورت در محیط آلوده قرار می‌گیرد.»
تعطیلی‌های ناگهانی یعنی بلاتکلیفی و بی‌برنامگی مدرسه و معلم
فرحناز موتاب، مدیر یکی از مدارس دولتی منطقه 9 تهران، از بلاتکلیفی مدارس و معلم‌ها در برنامه‌ریزی درسی بچه‌ها گلایه می‌کند و به «شهروند» توضیح می‌دهد: «تعطیلی‌های ناگهانی و هرازگاهی لطمه بدی به دانش‌آموزان می‌زند. در تعطیلی‌های امسال همین که تکلیف برنامه‌ریزی آموزشی را برای مدارس دست‌کم به‌صورت هفتگی مشخص نمی‌کنند، کار ما را سخت کرده است. کمیته اضطرار تشکیل جلسه می‌دهد و شب دیروقت اعلام می‌کند که فردا مدارس مجازی است. اعلام دیرهنگام باعث می‌شود برنامه‌های همکاران به‌هم بریزد. خیلی از همکاران تا نیمه‌شب تولید محتوا می‌کنند تا درس‌های روز بعد را آماده کنند.»
این مدیر مدرسه معتقد است: «به همین نسبت هم خانواده‌ها و خود دانش‌آموزان برای برنامه‌ریزی روزانه اذیت می‌شوند. خیلی‌ها شاغل هستند و دغدغه این را دارند که بچه‌ها بعد از کلاس مجازی کجا باید بمانند. به طور کلی مشکلات زیاد است، مخصوصا تعطیلی‌های اخیر که دقیقا وسط امتحان‌ها رخ داد و از یک هفته هم گذر کرده است.»
موتاب با اشاره به اینکه ارزشیابی توصیفی برای ارزیابی سطح عملی و عملکرد دانش‌آموزان اهمیت دارد، می‌گوید: «تمام تلاش‌مان این است که این ارزشیابی‌ها حضوری صورت بگیرد تا نتایج واقعی‌تر باشد، ولی با این وفقه، برنامه‌ریزی‌های درسی برای نیمسال دوم نیز به‌هم می‌خورد. به طور مثال براساس برنامه‌ریزی محتوایی کلاس اولی‌ها باید الان حرف لام را بخوانند، ولی معلم وقتی می‌بیند آموزش‌ها با اختلال مواجه می‌شود و دانش‌آموز درس‌های قبلی را درست یاد نگرفته، دروس را کندتر ارائه می‌دهد.»
او با تاکید بر اینکه این تعطیلی‌ها در اصول و برنامه‌ریزی کلی در آموزش‌وپرورش هم اختلال وارد کرده است، ادامه می‌دهد: «این بی‌برنامه بودن همه چیز را از اصول خارج می‌کند. تا سال‌های پیش تعطیلی‌ها به‌واسطه کرونا مشخص بود، اما حالا همه چیز ناگهانی اتفاق می‌افتد و بیشترین ضربه را آموزش نسل آینده می‌بیند.»
توزیع عادلانه خدمات شهری به جای تعطیلی‌های بی‌نتیجه
محمد حقانی، معاون اسبق شهرداری تهران و عضو شورای چهارم شهر تهران، درباره مدیریت مسأله آلودگی کلانشهرها به «شهروند» توضیح می‌دهد: «از دو دهه قبل تا به حال نه‌تنها یک‌درصد در جهت کاهش آلودگی هوا قدمی برداشته نشده، بلکه آلودگی هوا هر سال چند درصد بیشتر شده است. نکته مهم این است که باید در چارچوب ساختار و تشکیلات به این مشکل نگاه شود. اینکه 17-20 سازمان و نهاد درگیر آلودگی هوا باشند، یعنی یک کلاف سردرگم بدون مسئول برای رسیدگی. هر کسی آمده شعاری داده و انباری از شعار و طرح و قانون داریم که هیچ وقت به آن عمل نکردیم. تعطیل‌کردن مدارس و دانشگاها هم هیچ تاثیری بر روزهای آلوده تهران نداشته و بعد از این هم نخواهد داشت، در این میان فقط بچه‌ها از مدرسه رفتن بازمی‌مانند.»
او معتقد است: «توزیع خدمات شهری به‌صورت عادلانه تنها راهکاری است که در میان‌مدت می‌تواند بار رفت‌وآمد مردم در شهر را کمتر کند. مردم اگر مرکز درمانی و آموزشی در محله و منطقه زندگی‌شان داشته باشند، دیگر نیازی به رفتن تا آن‌سوی شهر و مصرف بنزین بیشتر ندارند. کاهش طول سفرها بسیار حائز اهمیت است و هرچه توزیع خدمات را به‌صورت متناسب داشته باشیم، تعداد و طول سفرهای شهری و آلودگی هوا هم کمتر می‌شود.»