|  افسر افشارنادری  |   جامعه‌شناس |

به طورکلی فرهنگ گفت‌وگو در جامعه ما اصلا شکل نگرفته و از ابتدا گفت‌وگو بسیار کم بوده و همیشه خشونت جایگزین آن شده است. کمتر پیش می‌آید که پدر و مادر با بچه‌هایشان حرف بزنند و از این طریق چیزی به او یاد بدهند، اغلب با تنبیه می‌خواهند به بچه‌هایشان آموزش بدهند. در تصادفات خیابانی می‌بینید اول راننده‌ها پیاده می‌شوند و کتک‌کاری می‌کنند و در پایان شروع به گفت‌وگو می‌کنند. پس فرهنگ گفت‌وگو هنوز در جامعه ما شکل نگرفته چه رسد به گفت‌وگوی انتقادی. از ویژگی‌های جامعه مدرن این است که هرچه در آن وارد می‌شود، از طریق گفت‌وگو سبک و سنگین می‌شود اما اگر این فرهنگ شکل نگرفته باشد به محض ورود یک عامل جدید یا آن را می‌پذیریم یا در مقابلش مقاومت می‌کنیم. هم پذیرفتن فوری و هم رد کردن آن به ضرر ما است.  اما گفت‌وگو باعث می‌شود با پدیده‌های جدید بهتر مواجه شویم. شما وقتی در کوچه‌ها راه می‌روید، خشونت را به وضوح می‌بینید.  بر در هر خانه‌ای نوشته شده که اگر این‌جا پارک کنید، پنچر می‌کنیم. این نمونه یک نوع خشونت رایج است و یعنی این‌که من خودم فراتر از قانون هستم و به جای این‌که پلیس را خبر کنم، می‌توانم شما را به نتیجه عملتان برسانم و جالب است که نه‌تنها روی در پارکینگ بلکه در سرتاسر دیوار خانه این جمله را می‌بینید. یا عده‌ای جلوی خانه‌شان میله یا گلدان می‌گذارند که کسی پارک نکند. در این‌جا قانون باید وارد شود و گفت‌وگو را یاد بدهد. کدام رسانه را دیده‌اید که بیاید درباره گفت‌وگو صحبت کند؟ کوچه جای این کار‌ها نیست. قانون نمی‌آید با مردم گفت‌وگو کند و رسانه‌ها به مردم آموزش نمی‌دهند. چرا درمورد بسیاری از مسائل که تفاهم داریم یا نداریم در رسانه‌ها گفت‌وگو و مناظره نمی‌شود. اگر دولتمردان در رسانه‌ها با هم گفت‌وگو کنند، مردم هم یاد می‌گیرند با هم گفت‌وگو کنند و با مسئولان جامعه هم گفت‌وگو کنند و مثل حالا نباشد که همه قوانین فرمایشی به مجلس برود. این تغییر باید از بالا شروع شود تا فرهنگ آن‌ جابیفتد و یواش‌یواش مردم بدانند که درمورد مسائل سیاسی هم می‌شود به گفت‌وگو نشست تا بعد تفکر انتقادی و گفت‌وگوی انتقادی هم در جامعه شکل بگیرد.
تفکر انتقادی جزو چیزهایی بوده که با ورود آثار جامعه مدرن شکل گرفته است. جامعه مدرن به مردم اجازه داد درمورد امر جدید گفت‌وگو کنند و آگاه شدند که همه‌چیزهایی که وارد می‌شود، خوب نیست و شما باید قدرت انتقاد داشته باشید و از طریق گفت‌وگو تشخیص دهید که چه‌چیز خوب است و چه‌چیز بد. این از ویژگی‌های جوامع پیشرفته است که به مردم گفت‌وگو را یاد می‌دهند و این آموزش باید درمورد عموم مردم صورت گیرد و نه فقط سیاستمداران و مسئولان.
بار ایجاد چنین فرهنگی نیز بیشتر بر دوش رسانه‌هاست که می‌توانند درمورد قانون و هنجارها و فرهنگ گفت‌وگو کردن به مردم بگویند و برایشان جذابیت ایجاد کنند. به جای این‌که سعی کنند از فیلم‌های ماهواره تبعیت کنند، می‌توانند مناظره‌های تلویزیونی راه بیندازند و درمورد مسائل عمده مردم و چیزهایی که برای مردم ایجاد چالش کرده، برنامه‌های جذاب بسازند. چنین برنامه‌هایی هم مخاطب دارد و هم تولیدش ارزان‌تر است و از همه مهم‌تر کمک می‌کنند تا فرهنگ گفت‌وگو کم‌کم در مردم شکل بگیرد.