شهروند| اینجا نه خبری از پلاکاردهایی است که سوپراستارها در دست گرفته‌اند و نه خبری از دایره و تنبک؛ اینجا خودتان هستید و خودتان. یعنی اگر می‌خواهید از این زمستان و زمستان‌های سال‌های آینده جان سالم به‌در ببرید، می‌توانید به این کمپین بپیوندید؛ «کمپین جامع پیشگیری از حوادث گاز». نخستین کمپین جامع پیشگیری از حوادث گاز (مسمومیت و مرگ خاموش با گاز مونوکسیدکربن) با هدف آگاه‌سازی و شناسایی موارد ناایمن و حادثه‌ساز در کلانشهر تهران اجرا می‌شود. انجمن جامعه ایمن کشور در راستای برنامه‌های 14گانه کمپین پیشگیری از مرگ‌های خاموش «طرح ملی بازدید رایگان وضع نصب وسایل گازسوز توسط سرویس‌کاران مجاز» را 8 تا 15 آبان‌ماه سال جاری در پایتخت برگزار می‌کند. تکنیسین‌ها و سرویس‌کاران مجاز داوطلب شرکت‌های مختلف عرضه‌کننده انواع محصولات گازسوز گرمایشی مجریان طرح هستند و از نتایج این طرح برای برنامه‌ریزی بهتر و اجرای سراسری در ‌سال آینده، اوایل شهریور و اوایل مهر استفاده خواهد شد. شرکت ملی گاز ایران، شرکت گاز استان تهران، سازمان آتش‌نشانی تهران، سازمان نظام مهندسی ساختمان، سازمان صداوسیما و دیگر رسانه‌های جمعی، دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، دفتر امور مقررات ملی ساختمان وزارت راه و شهرسازی، انجمن‌های صنایع لوازم خانگی و صنعت تاسیسات، شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات گازسوز، اتحادیه‌های سرویس‌کاران و تعمیرکاران در این طرح ملی همکاری دارند.
تهران؛ رتبه نخست تعداد حوادث گازگرفتگی
سهولت در دسترسی و هماهنگی با سازمان‌ها و شرکت‌های مرتبط و همچنین ضرورت هماهنگی و ارتباطات قبلی با وجود تعداد بالای سرویس‌کاران مجاز داوطلب از تمامی شرکت‌ها برای اجرای طرح، در کنار آمار بالای حوادث گاز در پایتخت از دلایل انتخاب تهران به‌عنوان پایلوت است. کلانشهر تهران رتبه نخست تعداد حوادث گازگرفتگی در کشور را دارد. بی‌تردید اجرای «طرح ملی بازدید رایگان وضع نصب وسایل گازسوز توسط سرویس‌کاران مجاز» در پایتخت کشور باعث تسهیل اجرا در سایر استان‌ها خواهد شد. گروهی از سرویس‌کاران مجاز در شهرهای مختلف کشور به‌صورت داوطلبانه از شهریورماه اجرای آزمایشی طرح بازدید رایگان از لوازم گازسوز را برای مشتریان خود شروع کرده‌اند. بنابراین با شروع تبلیغات در رسانه‌ها و همزمان با اجرای طرح در تهران، ممکن است برخی از مردم سایر استان‌ها درخواست بازدید و سرویس‌کار برای نصب وسایل گازسوز منزل خود را داشته باشند. این هموطنان می‌توانند پس از اطمینان از مجاز بودن سرویس‌کار محله یا شهر محل سکونت اقدام کنند.
برای تسریع فرآیند اجرای طرح چه‌کار کنیم؟
  با اطلاع‌رسانی در رسانه‌ها، شهروندان تهرانی می‌توانند با تماس با شرکت‌های مربوطه (برندهای وسایل گازسوز مورد استفاده)، درخواست بازدید رایگان بدهند.
  شرکت‌ها درخواست مشتری را به سرویس‌کاران مجازشان که برای همکاری در طرح و بازدید رایگان اعلام آمادگی کرده‌اند، ارجاع خواهند داد.
  سرویس‌کاران مجاز به محل سکونت شهروندان مراجعه می‌کنند و ضمن بازدید کامل از وضع محل نصب وسایل گازسوز، محل را از نظر ایمنی نصب و استفاده از وسایل گازسوز شامل دودکش‌ها، دریچه‌های تأمین هوا، شیلنگ‌ها و بست‌ها و ... مورد بازدید کارشناسی قرار می‌دهند و فرم چک‌لیست بازدید ایمنی را تکمیل می‌کنند و یک نسخه را به شهروندان می‌دهند.
  در این فرم، موارد ناایمنی احتمالی مشخص شده و توصیه‌های ایمنی برای پیشگیری از حوادث (به‌ویژه در موارد پرخطر و حادثه‌ساز) به شهروندان ارایه خواهد شد.
مسمومیت با گازمونوکسید‌کربن
یکی از مرگبار‌ترین مسمومیت‌ها
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی دارو‌ها و سموم سازمان غذا و دارو، از مرگ خاموش بیش از 3‌هزار نفر از شهروندان بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن از‌ سال ۹۰ تا ۹۳ خبر داد. یسنا به‌منش گفت: این مسأله با رعایت روش‌های بسیار ‌ساده و اهمیت دادن به ایمنی استفاده از وسایل گازسوز، وسایل گرمایشی و وسایلی که سوخت فسیلی همچون نفت و ‌گازوییل در آنها استفاده می‌شود، قابل پیشگیری است. وی با بیان این‌که مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن یکی از مرگبار‌ترین انواع مسمومیت‌هاست و به مرگ خاموش از آن یاد می‌شود، ادامه داد: این نوع مرگ در کمال ناباوری فردی که به خواب رفته است را آرام‌آرام به سوی خواب ابدی می‌برد. به‌منش با اشاره به این‌که علایم و نشانه‌های مسمومیت با گازمونوکسیدکربن می‌تواند به‌صورت بسیار متفاوت در افراد ظاهر شود، افزود: در ‌برخی موارد علایم و نشانه‌های مسمومیت با گازمونوکسیدکربن به‌صورت اختلالات گوارشی همچون تهوع و ‌استفراغ در فرد ظاهر می‌شود. دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی دارو‌ها و سموم سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در ادامه تصریح کرد: بر اثر تماس طولانی بامونوکسیدکربن، سردرد، گیجی، ضربان شدید شقیقه‌ها، ‌وزوز گوش، خواب‌آلودگی، تهوع، استفراغ، تپش قلب، کاهش هوشیاری، آسیب دایمی عصبی، کما و مرگ رخ می‌‌دهد. به‌منش با بیان این‌که تماس طولانی‌مدت با مقادیر کم گازمونوکسیدکربن می‌تواند فرد را به بیماری‌های قلبی- عروقی مبتلا ‌کند، بیان کرد: علایم مسمومیت بامونوکسیدکربن در کودکان تهوع، استفراغ و اسهال است که با مقادیر پایین‌تری ازمونوکسیدکربن بروز می‌کند. وی ادامه داد: تماس طولانی‌مدت با گازمونوکسیدکربن به‌ویژه در کودکان، می‌تواند با بروز ‌اختلالات رفتاری و کاهش حافظه و ضریب هوشی همراه باشد. مورد اخیر بر اثر آلودگی هوای شهرهای صنعتی ‌رخ می‌دهد.
نخستین اقدام، انتقال مصدوم به هوای آزاد
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی دارو‌ها و سموم سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت گفت: هنگام بروز آتش‌سوزی علاوه بر ایجاد گازمونوکسیدکربن، گاز سیانید از سوختن مواد پلاستیکی ایجاد می‌‌شود که شدیدا سمی است. به‌منش در ادامه تأکید کرد: ممکن است فرد ‌مصدوم در آتش‌سوزی‌ها دچار سوختگی نشود اما مسمومیت بامونوکسیدکربن اولا باعث گیجی و بیهوشی ‌وی می‌شود و ثانیا به دلیل عدم توانایی فرد مسموم در خارج شدن از محیط، تنفس گازهای سمی افزایش یافته و ‌فرد دچار مرگ مغزی خواهد شد.  وی با بیان این‌که نخستین اقدام در برخورد با فردی که با گازمونوکسیدکربن مسموم شده است، انتقال او به هوای آزاد است، اظهار کرد: در ‌صورت قطع تنفس بیمار مسموم بامونوکسیدکربن و گاز‌های دیگر، باید احیای قلبی - ریوی را آغاز کرد و سریعا ‌با مرکز اورژانس تماس گرفت. به‌منش عنوان کرد: با رسیدن فصل سرما و استفاده از وسایل گرمایشی به‌ویژه گازسوز، توجه به نکات موثر در ‌پیشگیری از مسمومیت بامونوکسیدکربن دارای اهمیت می‌شود و سالانه بخشی از مرگ و میرهای گزارش‌شده توسط سازمان پزشکی قانونی کشور به مسمومیت ناشی ازمونوکسیدکربن تعلق دارد.
افزایش مرگ ناشی ازمونوکسیدکربن
به‌منش ادامه داد: از ‌سال ۱۳۹۰ تا پنج ماه نخست ۱۳۹۵، به ترتیب ۹۶۵، ۶۹۷، ۸۲۸، ۶۲۶، ۶۲۶ و ۱۹۳ مورد مرگ ناشی از این گاز کشنده بدون رنگ و بو در کشور گزارش شده است که بالا‌ترین آمار مرگ در سال‌های اخیر مربوط به‌ سال ۱۳۹۰ است. وی افزود: همچنین ۱۶‌درصد از موارد مرگ ناشی از مسمومیت در آمار به دست آمده از مراکز بیمارستانی لقمان حکیم و بهارلو در این سال نشان می‌دهد تعداد مراجعات مسمومیت بامونوکسید‌کربن به ترتیب ۷۴ و ۹۶ مورد بوده است که نسبت به کل مسمومیت در آن بیمارستان‌ها ۶/۰‌درصد و ۳/۳‌درصد مسمومیت گزارش شده است. به‌منش ادامه داد: از این آمار ‌درصد بالایی به افراد بزرگسال تعلق دارد به‌طوری که ۸۰‌درصد مراجعان به بیمارستان لقمان حکیم و ۹۶‌درصد از مراجعان بیمارستان بهارلو در تهران بزرگسال بوده‌اند. وی گفت: در‌ سال ۱۳۹۱ نیز به نقل از سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار مرگ ناشی ازمونوکسیدکربن به ۶۹۷ نفر کاهش پیدا کرد و تعداد مراجعات مسمومیت بامونوکسیدکربن در مراکز بیمارستانی لقمان حکیم ۷۳ نفر (۵/۰ درصد از کل مراجعات)، بهارلو تهران ۱۳۲ نفر (۸/۳ درصد)، امام رضای مشهد ۶۳ نفر (۶/۰ درصد)، نور و علی‌اصغر اصفهان ۲۲ نفر (۶/۰ درصد) و بیمارستان‌های مرجع اهواز همچون گلستان، سینا، رازی و ابوذر ۳۷ نفر (۷/۰ درصد)، گزارش شده است. به‌منش گفت: از این میان ۸۵‌درصد از مراجعان لقمان حکیم، ۶۶‌درصد از مراجعان بیمارستان بهارلو و ۹۴‌درصد از مراجعان بیمارستان امام رضای مشهد را بزرگسالان تشکیل داده‌اند.
توصیه‌های مهم ایمنی به خانواده‌ها
با فرارسیدن فصل سرما، استفاده از وسایل گرمازا افزایش پیدا می‌کند. رعایت چند نکته ایمنی قبل از راه‌اندازی وسایل گازسوز گرمایشی می‌تواند در پیشگیری از حوادث تلخ و حفظ جان شما و خانواده‌تان کارآمد باشد:  
  قبل از نصب بخاری از سالم بودن آن اطمینان حاصل شود. استفاده از بخاری‌های مجهز به سیستم کمبود اکسیژن (ODS) بسیار بااهمیت است.
  بررسی نشتی گاز از اتصالات، مهم است. این کار را می‌توانید با استفاده از کف آب و صابون انجام دهید.
  از مکش مناسب دودکش‌ها مطمئن شوید. تست مکش دودکش‌ها قبل از نصب لوله دودکش بخاری ضروری است. این کار ساده را می‌توانید با روشن کردن یک تکه روزنامه و قرار دادن آن روبه‌روی لوله دودکش انجام دهید. در صورتی که دودکش بخاری درست کار کند باید شعله آتش را به سمت خود بکشاند. لازم به یادآوری است شاید دودکش شما‌ سال پیش درست سرویس شده باشد ولی این ملاک نیست زیرا امکان دارد طی این یک‌سال که از بخاری استفاده نکرده‌اید جسم خارجی درون دودکش قرارگرفته باشد یا کلاهک افتاده باشد.
  تمام شیلنگ‌ها باید با بست استاندارد به شیر‌ها و لوله‌های گاز نصب شده باشد.
  تمام شیرهای مرتبط به وسایل گاز‌سوز باید مجهز به سر شیر باشند تا در صورت حادثه به سرعت بسته شوند.
  بدون هماهنگی و اطلاع همسایه‌ها اقدام به قطع شیر اصلی گاز واحدهای دیگر نکنید، زیرا بعضی از خانواده‌ها از وسایل گازسوزی استفاده می‌کنند که مجهز به ترموکوپل نیست، مانند سماور گازی و با یک‌بار باز و بسته کردن شیر شعله خاموش و گاز در واحد منتشر می‌شود.