اعلام خبر پرتاب نخستین «کپسول زیستی» ایران در سالجاری از سوی رئیس سازمان فضایی ایران، نوید این را میدهد که بهزودی ایران در زمره معدود کشورهایی قرار گیرند که توانایی ارسال انسان به فضا را دارند.
رئیس سازمان فضایی ایران اخیراً از پرتاب نخستین کپسول فضایی ایران در سالجاری خبر داده و گفته بود: ««زیست فضا» موضوع بعدی است که در دستور کار ما قرار دارد. پرتاب کپسولهای زیستی دچار توقف شده بود که در دولت سیزدهم با پیگیریهای انجامشده، نخستین پرتاب کپسول زیستی را در ایام پیشرو در سال ۱۴۰۲ خواهیم داشت.»
بهگفته حسن سالاریه، «کپسول زیستی ایرانی» که در آستانه پرتاب قرار گرفته، قادر به حمل انسان نیست، اما قابلیتهای بسیار پیشرفتهتری نسبت به کپسول قبلی دارد. این کپسول برای مدارگذاری انسان باید ویژگیهای منحصربهفردی از حیث کنترل فشار، دما، کنترل سطح اکسیژن و شرایط زیستی مناسب به لحاظ پرتاب و شتاب وارده به انسان، هم در مرحله پرتاب و هم در مرحله بازگشت به سطح زمین، داشته باشد. در کنار این کپسول زیستی، کپسول دیگری نیز برای ارسال انسان آماده شده است.
موضوع زیست فضا و کپسولهای زیستی یکی از اولویتهای فضایی برای همه کشورها ازجمله کشورماست. کپسولهای زیستی ابزاری هستند که موجود زنده را به فضا میرسانند و معمولاً آزمایشهای کپسول زیستی ابتدا با فرستادن حیوانات و سایر موجودات زنده آغاز شده تا نهایتاً شرایط پرتاب و زیست انسان در فضا فراهم شود. پرتاب این کپسولها که زمینهساز حضور انسان در فضاست، به متخصصان این فرصت را میدهد تا در زمینههای گوناگون ازجمله زیست فضایی، فیزیولوژی، هوافضا و مهندسی پزشکی تحقیقات خود را کامل کنند.
سابقه کپسولهای زیستی و پرتاب موجودات زنده در کشورمان به سال ۱۳۸۸ برمیگردد که سازمان فضایی ایران «کاوشگر۳» را به همراه چند جانور، شامل یک موش صحرایی، دو لاکپشت و چند کرم، و چند نمونه از سلولهای انسانی به فضای زیرمداری پرتاب کرد.
این اقدام بهمنظور بررسی وضعیت موجودات زنده در فضا با همکاری وزارت دفاع و وزارت ارتباطات انجام شده بود.
نمونهای از کپسول فضایی ایران
حدود یک سال بعد نیز «کاوشگر۴» کپسولی زیستی حاوی یک عروسک را به فضا پرتاب کرد.
پس از پرتاب کپسول به وسیله کاوشگرهای ۳ و ۴، جمهوری اسلامی ایران در ۹ بهمن ماه ۱۳۹۱ گام بزرگی در زمینه پرتاب کپسولهای زیستی برداشت و سازمان فضایی ایران «کاوشگر پیشگام» را به همراه یک میمون رزوس به نام «آفتاب» با موفقیت بهمدت ۲۰ دقیقه به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب کرد و آن را بازگرداند. این نخستین بار بود که ایران توانست یک گونه از «نخستیسانان» را به فضا پرتاب و بازیابی کند.
«فرگام»؛ دومین میمون رزوسی که ایران به فضا فرستاد
با وجود این پرتابها و درست زمانی که تصور میشد ایران فاصله چندانی با فرستادن انسان به فضا نداشته باشد، موضوع پرتاب موجود زنده و کپسولهای زیستی همزمان با رکود صنعت فضایی کشور در دو دولت حسن روحانی بهمدت ۸ سال متوقف شد.
به رغم این توقف ۸ساله، اما تغییر ریل صورتگرفته در حوزه فضایی در دولت ابراهیم رئیسی و اعلامهایی که از سوی رئیس سازمان فضایی ایران شده، این نوید را میدهد که بار دیگر اقدامات جدی درخصوص کپسولهای زیستی شروع شده و طراحی و پرتاب کپسول زیستی در سالجاری، ایران را بار دیگر در مسیر اعزام انسان به فضا قرار میدهد.بهنظر میرسد تجربه۱۰ساله ایران در این راستا میتواند کشور را جزو معدود کشورهایی قرار دهد که توانستهاند انسان به فضا اعزام کنند.