مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب، روز شنبه در مقاله‌ای برای تهران تایمز نوشت: ایالات متحده باید بداند که ایران در برابر فشارها تسلیم نخواهد شد. او همزمان بر دوستی کشورش با چین و روسیه نیز تأکید کرد.
مسعود پزشکیان در بخشی از این مقاله تصریح کرده است که در دولت خود قصد دارد سیاستی فرصت‌گرا را پیگیری کند که با ایجاد «تعادل» در روابط با همه کشورها، منطبق با منافع ملی، توسعه اقتصادی و نیازهای صلح و امنیت منطقه و جهان باشد و در این راستا، از تلاش‌های صادقانه برای کاهش تنش‌ها استقبال می‌کند و با صداقت به صداقت پاسخ خواهد داد.
پزشکیان در یادداشت خود بار دیگر تأکید کرد که دکترین دفاعی ایران شامل ساخت سلاح‌های هسته‌ای نیست و اضافه کرد که تهران روابط خود را با کشورهای همسایه‌اش گسترش خواهد داد و با اروپا وارد مذاکره خواهد شد.
این یادداشت مورد توجه رسانه‌ها و کارشناسان داخلی و خارجی قرار گرفته است.
فعلا مذاکره‌ای میان ایران و آمریکا به‌صورت آشکار صورت نخواهد گرفت
نشریه سان در واکنش به مقاله جدید رئیس‌جمهور منتخب با عنوان «پیام من به دنیای جدید» در تهران تایمز نوشت: پزشکیان، یک چهره اصلاح‌طلب و میانه‌رو، در انتخابات موفق شد رقیبش از جناح تندرو را شکست دهد..پزشکیان گفت: ایالات متحده باید واقعیت را درک کند و یک‌بار برای همیشه بفهمد که ایران به فشارها پاسخ نمی‌دهد، ضمن اینکه دکترین دفاعی ایران شامل تسلیحات هسته‌ای نمی‌شود.پزشکیان، جراح قلب 69ساله، متعهد شده است که یک سیاست خارجی عملگرایانه را دنبال کند و تنش‌ها را بر سر مذاکرات متوقف‌شده با قدرت‌های بزرگ برای احیای معاهده هسته‌ای 2015کاهش دهد.اینطور که به‌نظر می‌رسد فعلا مذاکره‌ای میان ایران و آمریکا به‌صورت آشکار صورت نخواهد گرفت و دو طرف به شاخ و شانه کشیدن ادامه می‌دهند، البته مذاکرات احتمالا از طریق عمان همچنان دنبال خواهد شد و شاید در آینده‌ای نه چندان دور جنبه علنی به‌خود بگیرد.
پیام پزشکیان، رئیس‌جمهوری منتخب ایران، به «جهان جدید»: برای گفت‌وگوی سازنده با اروپا آماده‌‌ام
به نوشته یورونیوز، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری منتخب ایران، در یادداشتی تحت عنوان «پیام من به جهان جدید» که در روزنامه «تهران تایمز» منتشر شده و نشریه فرانسوی لوفیگارو به آن اشاره کرده، ضمن وعده برقراری «روابط سازنده» با جهان، نسبت به تحقق وعده‌های پیشین خود برای خارج کردن کشورش از انزوا ابراز تمایل کرده است. به گزارش لوفیگارو، مسعود پزشکیان در این مقاله به تشریح خطوط اصلی سیاست خارجی دولت خود پرداخته و در این میان «گفت‌وگوی سازنده» با کشورهای اروپایی را مورد تأکید قرار داده است.
سیاست خارجی پزشکیان؛ دوستی با چین و روسیه و انتقاد از آمریکا
به نوشته دویچه وله فارسی، مسعود پزشکیان در یادداشتش از آمریکا خواست، سیاست جدیدی در قبال ایران اتخاذ کند. پزشکیان در بخشی از یادداشت خود اشاره کرد که توانسته «حتی زنان و مردان جوانی که از وضعیت کلی کشور ناراضی بودند» را به پای صندوق‌های رأی بکشاند و آرای آنها را به‌دست آورد.
پزشکیان به کشورهای منطقه اطمینان خاطر داد
صباح زنگنه، تحلیلگر مسائل غرب آسیا و نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی، به خبرنگار «شهروند» گفت: یادداشت رئیس‌جمهور منتخب که با عنوان «پیام من به جهان جدید» منتشر شده است، اقدامی در راستای تبیین سیاست‌های خارجی دولت چهاردهم محسوب می‌شود و حاوی پیام‌ها و نکات بسیار سازنده‌ای است تا دولت‌های منطقه و جهان از محتوا و مضمون سیاست‌های رئیس‌جمهور منتخب ایران و دولت جدید کشورمان مطلع شوند.
وی افزود: موارد مطرح‌شده در یادداشت آقای پزشکیان زمینه‌های مثبتی را در تعاملات و ارتباطات ما با کشورهای جهان ایجاد می‌کند و پیام‌های خوب و سازنده‌ای را به همسایگان و کشورهای منطقه و جهان مخابره می‌کند.
زنگنه ادامه داد: رئیس‌جمهور منتخب کشورمان به کشورهای همسایه این اطمینان خاطر را می‌دهد که به دنبال تعاملات مثبت و سازنده است، زیرا در این یادداشت به تلاش جمهوری اسلامی ایران برای تقویت کل منطقه و ایجاد همکاری‌های وسیع‌تر منطقه‌ای اشاره و تاکید شده است.
به اعتقاد این تحلیلگر مسائل غرب آسیا، یادداشت مسعود پزشکیان با تاکید ویژه بر تعاملات مثبت با کشورهای منطقه همراه است تا از سوءاستفاده قدرت‌های مختلف جلوگیری کند که آن قدرت‌ها نتوانند فضای روابط بین ایران و همسایگان و کشورهای منطقه را دچار تردید و اختلال کنند.
وی تصریح کرد: آقای پزشکیان در این یادداشت اولویت را به کشورهای منطقه داده اما با کشورهای اروپایی و سایر قاره‌ها نیز با دیدی مثبت و از موضع عزت و حفظ و تامین منافع ملی کشورمان سخن گفته است؛ به عبارتی، یکی از پیام‌های مهم رئیس‌جمهور منتخب این است که ایران با همه جهان، به غیر از رژیم صهیونیستی، آماده همکاری است.
زنگنه در پایان تاکید کرد: در مجموع، به نظر می‌آید این یادداشت اقدام مثبتی است و به پیگیری سیاست‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط به دور از بدبینی و عاری از رقابت‌های منفی در منطقه و جهان کمک می‌کند.
یادداشتی برای یک آغاز در راهی ناهموار
به اعنقاد صابر گل‌عنبری، تحلیلگر ارشد روابط بین‌الملل، رئیس‌جمهور جدید ایران تنها به فاصله چهار روز پس از پیروزی در انتخابات طی یادداشتی مردم و کشورهای منطقه را خطاب قرار داد که توجه برخی ناظران را به‌خود جلب کرد و شبکه العربی در برنامه‌ای زنده با حضور کارشناسان به بررسی ابعاد و زوایای آن پرداخت. اقدام پزشکیان از چند جهت شکلی و محتوایی مورد توجه قرار گرفته است:
نخست، فاصله زمانی بسیار کوتاه یادداشت با پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری است و دوم نیز انتشار اختصاصی آن در رسانه‌ای عربی (العربی الجدید) است.
در دو روز گذشته، حدود ۳۰پیام و تماس از دوستان روزنامه‌نگار و کنشگر از تونس و الجزایر گرفته تا لبنان، قطر، عربستان و عراق و... داشتم که محور آنها پرسشی آمیخته به تعجب و استقبال از یادداشت درباره انگیزه و پیام آن بود.
این واکنش‌ها هم طبیعی است؛ از این جهت که این نخستین یادداشت یک رئیس‌جمهور ایران خطاب به منطقه آن هم در یک رسانه عربی بوده است.
آنچه برای مخاطب عرب بیشتر اهمیت داشت و در لابه‌لای بحث‌ها خودنمایی می‌کرد، شناخت انگیزه‌ها و دلالت‌های اقدام پزشکیان در سخن گفتن با منطقه چند روز پس از انتخابات و قبل از تشکیل کابینه بود.
این اتفاق هم برخلاف ذهنیتی بود که بعضا در فضای منطقه از ایام تبلیغات انتخابات و مواضع مسعود پزشکیان در حال شکل‌گیری بود مبنی بر اینکه اولویت نخست دولت جدید ایران نه منطقه، بلکه احیا و تقویت ارتباط با دنیای غرب و مذاکره با آمریکاست و متعاقب آن نیز پرسش‌هایی درباره تبعات چنین اتفاقی در سطح منطقه در حال بروز بود، هرچند استقبال از پیروزی پزشکیان متضمن نوعی رضایت‌مندی و خرسندی دولت‌ها در جهت کاهش تنش‌های منطقه‌ای بود.
اما این یادداشت غیرمنتظره و طرح گزاره «اَبَراولویت سیاست خارجی» (گسترش روابط با همسایگان) را می‌توان حد یقفی برای نگرانی پیش‌گفته پنداشت.
طبق رصد صورت گرفته، یادداشت این تصور را ایجاد کرد که پزشکیان راهبرد «تعامل سازنده با جهان» را از منطقه شروع می‌کند و تنش‌زدایی در مناسبات خارجی ایران را چه با غرب، چه در سطح منطقه، به موازات و همزمان پیش می‌برد.
ناگفته هم نماند که از گذشته نیز ادبیاتی چون ضرورت همکاری منطقه‌ای و گفت‌وگوی سازنده همواره در مواضع منطقه‌ای مقامات ایران پربسامد بوده است، اما معمولا به دلایلی در میان منتقدان و مخالفان در چارچوب تعارفات و تاکتیک‌های دیپلماتیک به آن نگاه می‌شد، ولی آنچه این ادبیات را در یادداشت پزشکیان برای برخی مخاطبان حائز اهمیت و تامل ساخت، بیان آن در رسانه‌ای عربی بلافاصله پس از انتخابات بود.
به‌نظر می‌رسد که این اتفاق نیز محصول رهیافت ضرورت بسترسازی منطقه‌ای قبل از شروع هر نوع مذاکره جدی برای رفع تحریم‌ها در تیم سیاست خارجی دولت جدید است.
ادبیات اقتصادی یادداشت پزشکیان
نکته دیگری که در یادداشت پزشکیان جلب توجه کرد، ادبیات اقتصادی آن بود که در راستای اولویت اقتصاد در سیاست خارجی ایشان دیده شد.
واقعیت اما این است که با یک گل بهار نمی‌شود و با یک یادداشت نمی‌توان انتظار داشت تنش‌های عمیق در مناسبات منطقه‌ای ایران پایان یابد. چنین اقداماتی می‌تواند در خلق فضای مساعد و تلطیف آن کمک کند و تأثیر آن بیشتر بر فضای نخبگانی و رسانه‌ای است.
وضعیت منطقه گویای یک صف‌بندی چند لایه است که مهم‌ترین لایه آن با طرفیت ایران عمیق است. این صف‌بندی هم با متغیر اسرائیلی پیوند خورده هم با آمریکا. در این صف‌بندی، برخی بازیگران عرب به هر دلیلی، چه نگرانی از ایران، چه نوع روابط خود با آمریکا، به شکلی غیرمستقیم در نوعی بلوک‌بندی با مشارکت اسرائیل قرار دارند. چه‌بسا مهم‌ترین شاخص موفقیت و چالش پیش‌روی دولت آتی ایران تغییر در این جبهه‌بندی است.
چالش دیگر کنترل ارسال پیام‌های متناقض از ایران به منطقه است که ناشی از برخی دوگانگی‌ها و «تعدد سخنگویان متنفذ غیررسمی» در سیاست خارجی است و این امر معمولا کار سخنگوی رسمی دستگاه دیپلماسی ایران را تحت‌الشعاع خود قرار داده و این تصور حداقل نزد برخی ناظران و کشورها شکل گرفته است که اظهارات «سخنگویان غیررسمی» منعکس‌کننده نگاه و مواضع واقعی تهران است، نه سخنگوی وزارت خارجه.
این امر در دامن زدن به تنش‌ها، به‌خصوص در سطح مردمی و نخبگان، سهیم بوده است و نمونه آن اظهارات چند سال پیش یک نماینده درباره اشغال چهار پایتخت عربی است که هنوز هم در فضای عربی سنگینی می‌کند.
اما در مقابل، شاهد این آشفتگی و پراکندگی در اعلام مواضع از جانب کشورهای منطقه به‌ویژه در حوزه خلیج‌فارس نیستیم که جز وزارت خارجه این کشورها یا مقام نخست کشوری، مقامی دیگر، چه سیاسی، چه نظامی، چه دینی، در مسائل مربوط به سیاست خارجی این کشورها اعلام موضع نمی‌کند. سروسامان دادن به این وضعیت آشفته یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی ایران است.