دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دوشنبه، در یک جلسه عمومی، مذاکره‌کنندگان ایرانی را «فوق‌العاده» و «سرسخت» توصیف کرد و به پیچیدگی‌های مذاکرات هسته‌ای جاری با ایران اشاره داشت.
زمینه اظهارات ترامپ و فضای مذاکرات
این اظهارات در حالی بیان شد که مذاکرات از ماه‌ها پیش با حضور چهره‌هایی چون عباس عراقچی، سرپرست تیم مذاکره‌کننده ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، در جریان است. توصیف تیم ایرانی به‌عنوان «فوق‌العاده» و «سرسخت» از سوی ترامپ، که خود به صراحت کلام و مواضع تند در قبال ایران شناخته می‌شود، شایسته تأمل است، این توصیف‌ها، هرچند ممکن است با لحنی خاص بیان شده باشند، نمی‌توانند صرفاً به‌عنوان یک اظهارنظر گذرا نادیده گرفته شوند.
عوامل مؤثر بر ثبات قدم تیم مذاکره‌کننده
چه عواملی به تیم مذاکره‌کننده ایران این امکان را داده است در برابر فشارهای خارجی، ازجمله تهدیدات ضمنی ترامپ با چنین استحکامی عمل کند؟ پاسخ این پرسش را می‌توان در ترکیب سه عامل سیاسی، فنی و حقوقی جست‌وجو کرد؛ در سطح سیاسی، حمایت قاطع مقامات ارشد نظام از خطوط قرمز مذاکرات به تیم مذاکره‌کننده اعتمادبه‌نفس لازم را داده است. در سطح فنی، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، ازجمله دانش هسته‌ای به‌طور عام و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته و افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده به‌طور خاص، اهرم فشاری در دست مذاکره‌کنندگان قرار داده است.
در تازه‌ترین پیشرفت هسته‌ای می‌توان به وارد شدن مرکز پرتودهی قزوین به فاز صنعتی اشاره کرد که حدود سه هفته پیش اعلام شد.
اما کنار این‌ها، یک عامل حقوقی برجسته نیز وجود دارد که نقشی تعیین‌کننده در این ثبات ایفا کرده است: «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران.» این قانون، که در آذر 1399توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد، در پاسخ به عدم‌اجرای تعهدات طرف‌های غربی در برجام و تداوم تحریم‌ها طراحی شده است. قانون مذکور چارچوبی الزام‌آور برای دولت ایران فراهم و خطوط قرمز مشخصی را در مذاکرات ترسیم کرده است.
برای نمونه، این قانون دولت را ملزم می‌کند که درصورت عدم‌رفع کامل تحریم‌ها، تعهدات برجامی خود را ازجمله از طریق افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم کاهش دهد. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، بارها اعلام کرده است که ایران به غنی‌سازی در سطوح مورد نیاز خود ادامه خواهد داد، موضعی که با حمایت این قانون تقویت شده است.
علاوه بر این، قانون اقدام راهبردی بر رفع کامل و راستی‌آزمایی‌شده تحریم‌ها تأکید دارد و دولت را موظف می‌کند که تا زمان تحقق این هدف، از اجرای تعهدات فراتر از توافقات اولیه خودداری کند. این الزام، به تیم مذاکره‌کننده اجازه داده است با پشتوانه‌ای حقوقی، بر بازگشت آمریکا به تعهدات خود پافشاری کند. برای مثال، در پاسخ به درخواست‌های آمریکا برای مذاکره درباره برنامه موشکی یا فعالیت‌های منطقه‌ای ایران، تیم مذاکره‌کننده اعلام کرده است که این موضوعات خارج از چارچوب مذاکرات هسته‌ای است؛ موضعی که ریشه در چارچوب قانونی مذکور دارد.
همچنین، قانون مذکور ایران را به تقویت برنامه هسته‌ای درصورت عدم‌پایبندی طرف مقابل ملزم کرده است. این امر، که با توسعه زیرساخت‌های هسته‌ای همراه بوده، به ایران قدرت چانه‌زنی بیشتری در مذاکرات داده است. تیم مذاکره‌کننده با تکیه بر این پیشرفت‌ها و الزامات قانونی، توانسته خواسته‌های خود را با انسجام و قاطعیت مطرح کند، چیزی که در اظهارات ترامپ نیز به‌صورت غیرمستقیم بازتاب یافته است.