رضا امیدی جامعه‌شناس
طی دودهه اخیر حتی در دوران اوج فعالیت مطبوعات در ایران، مسائل اجتماعی کمتر مدنظر قرار داشت. اکثر مطبوعات، مسائل سیاسی و اقتصادی را در اولویت داشتند و به مسائل اجتماعی بی‌توجه بودند و اگر گاه بر صفحه‌ای نام «اجتماعی» می‌نهادند، امر اجتماعی را به «حوادث» تقلیل می‌دادند و حداکثر به‌طور محدود به مسائل محیط‌زیستی هم می‌پرداختند.
فعالیت روزنامه شهروند به‌ویژه از اواسط سال 94 تا به امروز؛ هرچند وقفه‌ای را نیز تجربه کرد، استثنایی است بر این رویه حاکم بر مطبوعات. روزنامه‌ای که چه به لحاظ فرم و چه به لحاظ محتوا می‌توان آن را یک روزنامه اجتماعی دانست. مهم‌ترین ویژگی این روزنامه طی سال‌های اخیر این بوده که صدای گروه‌های بی‌صدا و مطرود شده است. طی این سال‌ها، طیفی از دانشجویان و دانش‌آموختگان علوم اجتماعی و انسانی توانستند در قالب این روزنامه بسیاری از مسائل ناپیدا و بعضا انکارشده اجتماعی را، هم برای جامعه و هم برای سیاست‌گذاران مسأله کنند و بحث‌هایی را حول آنها دامن بزنند؛ از گورخواب‌های نصیرآباد تا گودنشین‌های قلعه سیمون، از معلولان روستایی تا آب‌فروشان گورستان، از معیشت ملوانان جنوب تا تعرفه‌های سربه‌فلک‌کشیده درمان، از مسائل معلمان تا بی‌آبی در غیزانیه و آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس، و ماجرای خانواده‌هایی که نان به نسیه می‌خرند! فرم گزارش‌های «شهروند» از مسائل انکارشده و گروه‌های نادیده‌گرفته‌شده به‌گونه‌ای است که به شکل‌گیری فضای مفهومی و زبانی برای بیان چنین مسائلی در عرصه عمومی کمک می‌کند، چراکه به تعبیری، تحت گفتمان غالب فضای زبانی گفت‌وشنود درباره چنین مسائلی رو به انسداد می‌رود و مسائل صرفا در غربال مفهومی آن امکان بیان می‌یابند. در «شهروند»، «مسائل» در نزدیک‌ترین و واقعی‌ترین وضع زبانی روایت می‌شوند.
واقعیت این است که طی دهه‌های اخیر، حیات اجتماعی ما با چالش‌ها و مخاطره‌های جدی مواجه شده است. برخی مخاطره‌ها ماهیت جهانی دارد و برخی ناشی از سیاست‌هایی است که در نتیجه آن عرصه حیات اجتماعی به‌طور روزافزونی از سوی نیروهای دولت و بازار محدودتر می‌شود. جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای نیز چنین روند مخربی را یا نادیده گرفته‌اند و نخواسته‌اند به آن بپردازند یا اساسا درکی از اهمیت و سطح تخریب این روند نداشته‌اند؛ نوعی نادیده‌انگاری و ناشنوایی. نتیجه آنکه امروزه و طی روندی بلندمدت و شوک‌های یک‌دهه اخیر، در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که با انواعی از مسائل پیچیده و درهم‌تنیده اجتماعی مواجهیم که مدام بر گستره و عمق آنها افزوده شده است. در انداختن چنین مسائلی از منظر امر اجتماعی مسیری است که طی این سال‌ها روزنامه شهروند در آن گام برداشته و امید است آن را تداوم دهد.