فاطمه عسگری‌نیا| هفتمین گفت‌وگوی زنده از سری گفت‌وگوهای روزنامه شهروند با مسئولان و کارشناسان جمعیت هلال احمر حول موضوع زلزله، چگونگی مقابله با بحران و کاهش خسارت روحی و روانی آن برگزار شد. محمد نصیری، رئیس سازمان داوطلبان، در این مصاحبه درباره ضرورت جلب مشارکت‌های مردمی در بحران‌ها و افزایش فعالیت تشکل‌های مردم‌نهاد در زمان بحران گفت.
درست است کشور ما یکی از کشورهای بلاخیز است و همواره جمعیت زیادی از خسارات ناشی از این حوادث و بلایای طبیعی در کشور متضرر شده‌اند اما آنچه در همه این حوادث باعث دلگرمی حادثه‌دیدگان شده و مثل مرهمی بر زخم عمیق آنها نشسته است، حضور داوطلبانه هموطنان‌شان بوده است. داوطلبانی که یا در قامت نجاتگران و امدادگران سرخ و سفیدپوش جمعیت پا به میدان گذاشته‌اند یا در قامت تشکل‌های مردم‌نهاد به یاری حادثه‌دیدگان شتافته‌اند.
رئیس سازمان داوطلبان با اشاره به وظایف محوری هلال احمر براساس قانون مدیریت بحران می‌گوید: «امدادونجات و آموزش در حین بحران و بعد بحران و تلاش با هدف جلب مشارکت‌های مردمی از وظایف محوری جمعیت هلال احمر است.» او با اشاره به زلزله سی‌سخت و شرایط خاص آن توضیح می‌دهد: «ما در سی‌سخت با زلزله بزرگی روبه‌رو نبودیم و حادثه خیلی بزرگی در منطقه رخ نداده بود اما باز نیازمند کمک‌های مردمی بودیم چون به توصیه مقام معظم رهبری، جمعیت هلال احمر به عنوان یک نهاد مردمی نباید در هیچ شرایطی خود را بی‌نیاز از کمک مردم بداند. بعد از اعلام فراخوان برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان سی‌سخت، مردم با اعتمادی که به ما کردند 10 میلیارد تومان کمک‌های نقدی و غیر نقدی خود را برای رساندن به زلزله‌زدگان به جمعیت هلال احمر سپردند که 2 میلیارد و 600 میلیون تومان آن را کمک‌های نقدی و مابقی را کمک‌های غیر نقدی شامل می‌شود.»
اولویت؛ بازسازی سی‌سخت
رئیس سازمان داوطلبان در این گفت‌وگو از وضع این روزهای سی‌سخت برایمان می‌گوید: «خوشبختانه عملیات امدادونجات در سی‌سخت به پایان رسیده است و مردم حادثه‌دیده اسکان اضطراری یافته‌اند. امروز تمام تلاش ما بر روی بازسازی شهر متمرکز است. طبق برآوردهای انجام‌شده 1800 خانوار منطقه باید به طور کامل خانه‌هایشان از نو ساخته شود و حدود 3 هزار خانوار هم نیاز به بازسازی خانه‌هایشان دارند.»
این طور که نصیری می‌گوید سی‌سخت امروز تبدیل به کارگاه ساخت‌وساز شده است: «هر گوشه‌ای از شهر را که نگاه می‌کنیم امروز مشغول آواربرداری و آماده‌سازی برای ساخت‌وسازهای جدید است. پرونده خانوارهای متقاضی برای ساخت‌وساز در حال تکمیل است تا متقاضیان بتوانند از تسهیلات دولتی برای ساخت خانه‌هایشان استفاده کنند.
بر اساس تصمیمات گرفته‌شده به هر خانوار برای ساخت یک واحد مسکونی 80 متری قریب به 200 میلیون تومان تسهیلات ارایه می‌شود که برای تکمیل خانهها نیازمند آورده‌ای از سوی متقاضیان نیز هستیم.» او هم تأیید می‌کند که در این شرایط دشوار بسیاری از خانواده‌های زلزله‌زده قادر به تأمین آورده شخصی برای ساخت خانه‌هایشان نیستند: «ما زنان سرپرست خانوار و کارگران روز مزدی که تحت حمایت هیچ دستگاهی نیستند را شناسایی کرده‌ایم و رایزنی‌هایی را با بنیاد مسکن، تشکل‌های مردم‌نهاد و... انجام داده‌ایم تا سهم آورده آنها از منابع دیگر تأمین شود. با پیگیری‌های صورت‌گرفته قرار شد از محل کمک فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ برای 350 خانوار آسیب‌دیده رقمی کمک شود. با بنیاد مسکن در حال رایزنی هستیم تا از این کمک‌ها بتوانیم برای افراد خاص استفاده کنیم.»
رئیس سازمان داوطلبان در ادامه به فعالیت‌های مددکاری این سازمان اشاره می‌کند: «مسئولیت مددکاری اجتماعی در چارچوب جمعیت هلال احمر با ماست. این حوزه در شرایط عادی به بیماران توانبخشی و تأمین داروی بیماران کمک می‌کند و در مواقع بروز بحران در مناطق بحران‌زده حاضر می‌شود. در واقع مددکاران ما در زمان بحران در خانه مددکاران داوطلب دور هم جمع و بعد از فرآیند امدادونجات در مناطق حاضر می‌شوند. همان طور که امروز چهارمین گروه از مددکاران افتخاری ما در منطقه سی‌سخت حضور یافتند و با شناسایی قریب به 70 خانوار دارای بیمار بستری‌شده اقدامات لازم را برای تأمین هزینه‌های درمانی این افراد که چیزی بالغ بر 160 میلیون تومان می‌شود را انجام داده‌اند.»
تعداد اندک تشکل‌های مردم‌نهاد بحران
نصیری در بخش دیگر صحبت‌های خود به ضرورت همراهی تشکل‌های مردم‌نهاد در هنگام وقوع بحران‌ها در کنارهلال احمر تأکید می‌کند: «متأسفانه تعداد تشکل‌های مردم‌نهادی که در دوره بحران فعال هستند به صد تشکل هم نمی‌رسد؛ این تعداد خیلی کم است. این در حالی است که اگر بخواهیم به اثرگذاری تشکل‌های مردم‌نهاد درمواقع بحران اشاره کنیم، باید بگوییم تشکل‌هایی که کار موثر و اثرگذاری را در مواقع بحران انجام می‌دهند از 20 تشکل هم کمتر است.»
رئیس سازمان داوطلبان معتقد است که تعداد تشکل‌های مردم‌نهاد در کشور کم نیست اما تعداد محدودی از این تشکل‌ها در موضوع بحران وارد شده‌اند و کمتر تشکلی رغبتی برای حضور در این بخش نشان می‌دهد: «ما کشوری بحران‌خیز هستیم به همین علت تشکل‌ها باید در زمان بحران حضوری فعال داشته باشند. بنابراین در موضوع بحران با توجه به ویژگی‌های کشور لازم است که تشکل‌ها به بحران به عنوان کار ویژه خود نگاه کنند.»
به گفته نصیری تعداد تشکل‌های مردم‌نهادی که در بحران زلزله سی‌سخت وارد شده‌اند بسیار اندک و انگشت‌شمار است اما خوشبختانه همین تعداد محدود ارقام قابل توجه و خوبی را برای بازسازی منطقه تزریق کرده‌اند.
او با بیان اینکه خوشبختانه ما مردم خوبی داریم و هر جا لازم باشد به میدان می‌آیند، می‌گوید: «در حوزه کمک‌های مردمی مردم ما در بدترین شرایط اگر متوجه شوند نیاز به کمک‌شان هست حتی بخشی از سرمایه‌هایشان را وسط می‌گذارند. من در چهار دوره بحران مسئول جمع‌آوری کمک‌های مردمی بودم و این اطمینان را به مردم می‌دهیم که ما در هلال احمر دنبال تشخیص اولویت‌ها بین ضرورت‌ها هستیم. ما این اولویت‌ها را بین ضرورت‌ها مشخص می‌کنیم.» او هم معتقد است با آموزش می‌توان از خسارت بلایای طبیعی و حوادث در کشور کاست: « خوشبختانه جمعیت هلال احمر همواره در بحث آموزش‌ها به موقع وارد شده است. کارنامه ما در دوره کرونا نشان داد که ما تولیدکننده محتوای آموزشی خوبی در کشور هستیم فقط برخی محدودیت‌های رسانه‌ای اجازه نداده تا در این بخش خوش بدرخشیم.»