فاطمه عسگری‌نیا| داستان روستاهای شهرستان زرآباد در سیستان‌وبلوچستان مثل سکه دو رو دارد؛ یک روی آن خشکسالی و فقر و محرومیت است و روی دیگر هم ظرفیت‌های اقتصادی مثل تجارت و صیادی به علت نزدیکی به دریا. روزگاری زرآباد به دشت‌های حاصلخیزش شهره بود و تا چشم کار می‌کرد، باغ بود و مزارع پرمحصول. اما خشکسالی‌های مداوم که از راه رسید، خاک از رمق افتاد، کشاورزی سخت شد و آب کیمیا. از اینها که بگذریم، نبود زیرساخت‌های درمانی هم به محرومیت زرآباد دامن زده است. همه این کمبودها بهانه‌ای شده که این‌بار هلال‌احمر در طرح ملی نذرآب 4 سراغ روستاهای این شهرستان برود و مرهمی بر دردهای مردم محروم روستاهای زرآباد بگذارد.
مشتی خاک پوک و زمینی بی‌آب و علف، انگار نه انگار مردمان روستا روزی روزگاری کشت و زرع داشتند و از دامداری ارتزاق می‌کردند. نام روستا «بگی هنس» است، خانه‌های کوچک بلوکی و بدون پنجره‌شان که حاصل اجرای طرح بهسازی بافت روستایی از سوی بنیاد مسکن است، هیچ سنخیتی با حال و هوای روستایی آن و نخل‌های خشکیده از بی‌آبی‌شان ندارد. اهالی روستا مردمانی سیه‌چرده و ساده و بی‌آلایش هستند. محرومیت در رگ و پی زندگی‌شان دویده و تنها امیدشان به آسمان است که شاید باران به تن خشکیده زمین بزند و بتوانند به ثمرنشستن بذری را نظاره کنند.
تن داغ زمین هر روز پذیرای پاهای برهنه کودکان روستاست. چشم‌های دخترک‌های موهای خرمایی از شور و شوق کودکانه خالی است. با ورود خودروهای هلال‌احمر، بچه‌های روستا با پاهای برهنه و موهای آشفته به استقبال‌مان می‌آیند. هیاهوی کودکانه‌شان در فضای سوت و کور روستا می‌پیچد. گروه داوطلبان جوان حلقه بازی و شادی را در میانه روستا تشکیل می‌دهند. جوان‌ترها در گوشه از روستا این شور و شوق را تماشا می‌کنند. اسماعیل۲۰ساله است، دیپلم دارد اما فرقی میان او و حسین که اصلا درس نخوانده، نیست. هر دو صیادند و باید فاصله 10کیلومتری روستا تا دریا را برای صید طی کنند. اسماعیل روایتگر درد و رنج است: «روستایمان محروم است و مردم آن حتی ساده‌ترین امکانات زندگی را هم ندارند. خیلی ازخانواده‌ها شناسنامه ندارند و این مسأله آنها را از حداقل‌های زندگی محروم کرده است.»
حسین هم با او هم‌عقیده است؛ می‌گوید جوان‌های روستا هیچ آینده روشنی ندارند: «سال‌هاست زمین‌های کشاورزی‌مان خشک شده و خبری از کشت و کار در روستا نیست.»
بسته‌های معیشتی طرح نذرآب در میان خانواده‌ها توزیع میشود و بیماران روستا را پزشکان یکی‌یکی معاینه می‌کنند. ناریه، زن جوان 21سالهای ست که یک‌سالی میشود از درد پهلو و زیر شکم رنج می‌برد. بعد از تولد فرزند اولش این درد همراه شب و روز او بوده است. دکتر تشخیص عفونت رحم می‌دهد، ناریه باید برای بستری به بیمارستانی در شهر برود و این کاری است که با کمک داوطلبان و امدادگران حاضر در روستا انجام میشود.
اینجا دختران حق تحصیل ندارند!
روستای چراغ‌آباد مقصد دیگر داوطلبان هلال‌احمری تهرانی است. محلی‌ها می‌گویند نام روستا از اول این نبوده و از وقتی تیرهای برق یکی‌یکی در محدوده کوچک روستا قد می‌کشند و روستا و کپرهای قدیمی‌اش زیر نور آنها روشن میشود، نامش را چراغ‌آباد می‌گذارند. اینجا دختران حق مدرسه رفتن و درس خواندن ندارند، با این حال آرزوهایشان را فراموش نکرده‌اند. زهرا دلش می‌خواهد معلم شود تا بتواند به تمام دخترهای روستا درس بدهد. کبری گرچه خجالت می‌کشد اما او هم می‌گوید کاش می‌توانستم درس بخوانم. اهالی روستا همه فرزندان و نوه‌های کدخدای روستا هستند. خان حسین با اینکه پیر و بیمار است اما هنوز حرفش خریدار دارد. نگاهی به کپرهای بزرگ وکوچک روستا می‌کند و می‌گوید: «روزی این اهالی اینجا که همه بچه‌های خودم هستند، دامدار و کشاورز بودند، اما حالا روستا آب ندارد و پسران جوان مهاجرت می‌کنند و فقط دخترها در روستاها مانده‌اند.»
کپرنشینی جزو فرهنگ بومی مردم سیستان‌وبلوچستان است. اهالی خیرآباد هم کپرنشین هستند. البته 7ماهی میشود که این کوچ‌نشین‌ها درسایه مهربانی خیرین و ساخت خانه‌های کپری یکجانشین شده‌اند. طرح آبرسانی روستا و افتتاح مدرسه سه کلاسه هم با حضور فرماندار کنارک، رئیس جمعیت هلال‌احمر استان سیستان‌وبلوچستان و مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان تهران به بهره‌برداری می‌رسد.
حمیدالدین یوسفی، فرماندار شهرستان کنارک به ما می‌گوید: «مردم روستا در گذشته در شرایط نامناسبی ساکن بودند، اما اکنون زیرساخت‌های زندگی در منطقه جدید روستای خیرآباد فراهم شد و برای هرخانوار یک واحد مسکونی ساخته شده و پروژه آبرسانی برای ۱۵ خانوار ساکن در آن هم فراهم شده است.»
او از مجریان طرح نذرآب و داوطلبان و امدادگران جمعیت هلال‌احمر تقدیر می‌کند: «درسایه اجرای این طرح خوشبختانه شاهد محرومیت‌زدایی از روستاهای درگیر خشکسالی در استان سیستان‌وبلوچستان هستیم.»
تأمین آب آشامیدنی پایدار هدف ماست
دکتر شاهین فتحی، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان تهران درباره اجرای طرح ملی نذرآب 4 می‌گوید: «امسال برای بهبود کیفیت خدمات ارایه‌شده قبل از اعزام تیم‌ها، یک تیم تخصصی برای شناسایی نیازهای مردم منطقه به کنارک اعزام شد و بعد از احصای نیازها و دسته‌بندی آنها تیم‌های تخصصی را اعزام کردیم.»
به گفته او، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بهره‌مندی پایدار مردم روستایی از آب آشامیدنی از مهم‌ترین اقداماتی بود که جمعیت هلال‌احمر استان تهران در قالب طرح نذرآب 4 انجام داد: «همچنین بیش از 6میلیارد تومان نذورات خیرین به این منطقه منتقل شده است.»
هر سال یک هفته در خدمت مردم محروم
درحالی که تیم‌های جوانان و کارشناسان جمعیت هلال‌احمر تهران در روستاهای منطقه کنارک مشغول ارایه خدمات حمایتی به مردم این روستاها هستند، پزشکان متخصص در مدرسه شبانه‌روزی زرآباد مشغول ویزیت بیماران هستند. دکتر زهرا نادری، متخصص و جراح زنان زایمان از جمله این پزشکان است. او هر سال در قالب طرح نذرآب همراه با جمعیت هلال‌احمر تهران به سیستان‌وبلوچستان سفر می‌کند و به خوبی با مشکلات پیش‌روی بیماران خود آشناست و سعی می‌کند با همان لبخند همیشگی و دلسوزی دایمی خود بیمارانش را ویزیت کند: «خدمت به این مردم خستگی یک‌ساله را از تن من خارج می‌کند. هر سال یک هفته مطب را تعطیل می‌کنم تا به این بیماران رسیدگی کنم.»
دکتر داود بهرامی هم همراه با همسرش که پرستار است، کاروان نذرآب 4 جمعیت هلال‌احمر تهران را همراهی می‌کند. او 50ساله است و سابقه فعالیت‌های داوطلبانه‌اش 20سالی میشود: «اولین ایستگاهی که همه بیماران باید مراجعه کنند، مطب پزشکی عمومی است و من در این بخش بعد از معاینه بیماران آنها را به پزشکان متخصص ارجاع می‌دهم.» صبور است و باتجربه و معتقد است همه پزشکان کشور باید زمانی را برای رسیدگی به مردم مناطق محروم اختصاص دهند.
ویزیت 300 بیمار در روز
کار سخت سازماندهی این داوطلبان و تیم‌های پزشکی حاضر در منطقه بر عهده احمد احمدی، معاون داوطلبان جمعیت هلال‌احمر استان تهران است. کسی که این روزها پا به پای داوطلبان فعالیت می‌کند: «امسال اولین‌بار است به منطقه جنوب‌غربی استان سیستان‌وبلوچستان یا همان شهرستان زرآباد آمده‌ایم و 3سال پیش در خاش خدمات حمایتی خود را ارایه می‌کردیم.»
او از اهداف مشارکتی جمعیت هلال‌احمر استان تهران در طرح نذرآب برایمان می‌گوید: «تأمین آب پایدار در 3 روستای شهرستان کنارک و 2 روستای شهرستان زرآباد از طریق لوله‌کشی آب، مهم‌ترین هدف ما بود که در سایه مشارکت خیرین و مسئولان منطقه بستر اجرای آن فراهم شد.»
به گفته احمدی، رسیدگی به مشکلات درمانی مردم، هدف دیگر جمعیت هلال‌احمر تهران در طرح نذرآب بوده است: «در این بخش تیم 22 نفره‌ای از متخصصان داخلی، جراحی عمومی، زنان زایمان، دندانپزشکان، اورولوژیست‌ها و تیم‌های پرستاری به منطقه اعزام شدند. روزانه 300 بیمار را از صبح تا شب ویزیت می‌کنند، به‌طوری که پیش‌بینی میشود در مدت حضور این تیم‌ها هزارنفر از خدمات پزشکی و درمانی این تیم در منطقه بهره‌مند شوند.»
معاون جمعیت هلال‌احمر استان تهران می‌گوید داوطلبان هلال‌احمر مشکلات معیشتی مردم منطقه را هم فراموش نکردند: «1600 بسته معیشتی با کمک خیرین و داوطلبان جمعیت هلال‌احمر تهیه و در قالب طرح نذرآب 4 بین روستاهای هدف توزیع شد، البته در کنار این بسته‌های معیشتی حدود 1300 بسته آموزشی و کمک آموزشی و لوازم‌التحریر هم بین دانش‌آموزان مناطق محروم توزیع شده است.»
طرح نذرآب 4 یک تفاوت دیگر با طرح‌های سالهای گذشته هم داشت و آن تأمین ملزومات بهداشتی مقابله با بیماری کرونا برای مردم ساکن در مناطق محروم بود. به گفته معاون داوطلبان جمعیت هلال‌احمر استان تهران 20 دستگاه اکسیژن‌ساز، 50 کپسول اکسیژن و 200هزار ماسک هم بین مردم ساکن در مناطق محروم توزیع شده است.