ششمین دور اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر شامل جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان، عصر دیروز به میزبانی عشقآباد، پایتخت ترکمنستان آغاز شد. سید ابراهیم رئیسی پیش از شروع اجلاس با جمعی از همتایان خود دیدار کرد.
رئیسی در سخنرانی خود در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر در عشقآباد با استقبال از ابتکارات ارائه شده از سوی رؤسایجمهوری کشورهای ساحلی دریای خزر برای توسعه همکاریهای اقتصادی در حوزههای مختلف گفت: «جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه میداند و برای همکاریهای همهجانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام میدارد.»
رئیسی خطاب به سردار بردی محمدوف، الهام علییف، قاسم جو مارت توکایف و ولادیمیر پوتین افزود: «مایلم مراتب خرسندی خود را از حضور در ششمین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در شهر زیبای عشقآباد و دیدار با دوستان و همکاران گرامی، رؤسایجمهوری محترم ابراز کنم. همچنین لازم میدانم از میزبانی گرم و صمیمانه دوست و برادر عزیزم آقای سردار بردی محمدوف، رئیسجمهوری محترم ترکمنستان سپاسگزاری کنم.»
وی اظهار داشت: «امروز ما در شرایطی در ششمین نشست سران خزر در شهر عشقآباد حضور داریم که از نشست قبلی سران در عشقآباد در سال ۲۰۰۲ تاکنون راهی طولانی را پیمودهایم. با تدوین اسناد متعدد، مبانی حقوقی مناسبی برای همکاری و بهرهمندی از مواهب این پهنه آبی ایجاد کردهایم. زبان مشترکی برای تأمین منافع متقابل یافتهایم. چشمانداز روشنی برای ادامه راه به تصویر کشیدهایم. همه این دستاوردها نتیجه تلاش، درایت، دوراندیشی، جامعنگری و در نظر گرفتن حقوق و منافع متقابل کشورهای ماست.»
رئیسجمهوری خاطرنشان کرد: «دریای خزر، میراث و سرمایه مشترک ما، کانون پیوند و دوستی و منشأ خیر و برکت برای بیش از ۲۷۰ میلیون نفر جمعیت کشورهای ساحلی آن است که پنج کشور را در آینه یک پهنه واحد آبی انعکاس میدهد. همانگونه که پدران تمدنساز و مادران فرهنگپرور ما برای هزاران سال در این سواحل و مناطق از آرامش و نعمت برخوردار بودهاند، ملتهای ما نیز به عنوان همسایگان ابدی حاشیه این دریا باید با نگاه بلندمدت به دریای خزر به عنوان دریای دوستی و همکاری بنگرند تا به مسئولیت خود در قبال نسل کنونی و نسلهای آینده نیز عمل کرده باشیم. از این منظر، همگرایی فرهنگی کشورهای ساحلی خزر یکی از اولویتهای اساسی است که همکاری و دوستی را در بلندمدت تضمین و در دل ملتها مستحکم میکند. جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد میدهد که با نهادسازی و برگزاری برنامههای مشترک فرهنگی- اجتماعی این میراث معنوی حفظ و تقویت شود.»
وی تصریح کرد: «اصل کلیدی مورد توافق «صلاحیت انحصاری و اجماعی کشورهای ساحلی» برای تصمیمگیری راجع به دریای خزر و حل و فصل مسائل آن، چراغ روشنگر و راهنمایی است که در پرتو آن، زمینههای همکاری و تأمین منافع متقابل کشورهای ساحلی خزر فراهم میشود. این امر، همچنین بر اساس معاهدات قبلی، راه مداخلات طرفهای ثالث و غیرساحلی خزر در مسائل مرتبط با دریای خزر یا ارتکاب تجاوز و سایر اقدامات علیه هر یک از کشورهای ساحلی را میبندد و میتواند از وقوع حوادث ناخوشایند احتمالی جلوگیری کند. لذا ضروری است ما به عنوان کشورهای ساحلی دریای خزر با تاکید بر همکاریهای پنججانبه و پرهیز از اقدامات یکجانبه و با اتکا به ظرفیتهای موجود و گسترش همکاریها، منطقه دریای خزر را به عنوان «منطقه صلح و دوستی» حفظ کنیم و به منافع بلندمدت منطقه و کشورهای ساحلی و رعایت «اصل اتفاق آرا» در کلیه تصمیمات مربوط به دریای خزر، توجه جدی داشته باشیم.»
وی گفت: «در نشست قبلی سران کشورهای ساحلی خزر در آکتائو در سال ۲۰۱۸ پس از دو دهه مذاکره، کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر به عنوان سندی که مبین حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی و اصول اساسی فعالیت در دریای خزر تلقی میشود، نهایی و امضا شد. قطعا اجراییشدن آن میتواند زمینه همکاریهای بیشتر کشورهای ساحلی و همچنین فعالیتهای گستردهتر در دریای خزر را فراهم آورد. طبیعتا دستیابی به این نقطه مستلزم تحدیدِ حدود منصفانه مناطق اِعمال حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت کشورهای ساحلی درخصوص بخشهای بستر و زیربستر دریا، سطح و ستون آب و همچنین فضای فوقانی دریای خزر است. در این راستا نهایی شدن «موافقتنامه چگونگی ترسیم خطوط مبدأ» حائز اهمیت است و جمهوری اسلامی ایران همواره، ازجمله در اعلامیه تفسیری پس از امضای کنوانسیون، تصریح کرده است که این مساله برای ایران به عنوان کشوری که «شکل ساحل آن آشکارا در وضعیت نامساعدی» است، دارای اهمیت چشمگیر و تعیینکننده است. امیدواریم با ادامه مذاکرات نمایندگان کشورهای ساحلی در آینده نزدیک، این موافقتنامه نیز نهایی شده و راه را برای تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر هموار کند.»
رئیسجمهوری افزود: «عدالت یکی از بنیانهای اساسی شکلدهنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. بر این اساس برقراری روابط عادلانه به صورت دوجانبه و همچنین شکلدهی به نظم عادلانه چندجانبه جزو جهتگیریهای اصلی سیاست خارجی ایران است. طبیعتا یکی از فواید نظم عادلانه، گسترش روابط دوستانه بین بازیگران بخصوص همسایگان است که تامینکننده منافع متقابل آنها نیز خواهد بود.»
رئیسی اظهار داشت: «همکاری در زمینه صادرات و سوآپ نفت و گاز، برق، مواد معدنی و محصولات کشاورزی از جمله مواردی است که در ماههای اخیر در دستور کار مذاکرات ما با کشورهای همسایه در دریای خزر بوده است و توافقات خوبی در این زمینهها شکل گرفته است که نویددهنده دوران نوینی از همکاریهای راهبردی است.»
وی خاطرنشان کرد: «دریای خزر دریای همکاری است و این همکاریها بخصوص با توجه به تحولات بینالمللی اهمیت فزایندهای یافته است. تعامل جمهوری اسلامی ایران با دوستان و همسایگان خود اصالت دارد و این تعامل و همکاری نه تنها موجب رونق اقتصادی و افزایش رفاه ملتهای ما میشود بلکه به تقویت استقلال کشورها و صلح و ثبات منطقهای و حل مسائل حوزه خزر صرفا از طریق کشورهای ساحلی میانجامد. این راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران، فارغ از تحولات بینالمللی ادامه خواهد یافت.»
رئیسجمهوری تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران از ابتکارات ارائه شده از سوی رؤسایجمهوری محترم کشورهای ساحلی دریای خزر برای توسعه همکاریهای اقتصادی در حوزههای حمل و نقل، سرمایهگذاری، گردشگری و دیگر اشکال فعالیتهای اقتصادی استقبال و حمایت میکند و به صورت خاص بر لزوم تقویت روابط فرهنگی و حفظ محیط زیست شکننده دریای خزر تاکید دارد.»
رئیسی تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه میداند و برای همکاریهای همهجانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام میدارد.»