[شهروند] نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، روزگذشته در حالی نشست گروه 20را به پایان رساند که شاید اختلافات عمیق در مورد جنگ در اوکراین و تغییرات آب و هوایی کمی کم‌رنگ شده باشد؛ رهبران گروه 20از زمان شروع عملیات نظامی روسیه در سال گذشته به‌شدت بر سر جنگ اوکراین دچار تنش شده‌اند تا جایی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به‌طور کامل از حضور در نشست سران صرف‌نظر کرد تا از واکنش‌های سیاسی دوری کند. با این حال اعلامیه نهایی این اجلاس درباره این جنگ شامل عباراتی بود که به‌طور واضح از انتقاد مستقیم به مسکو به‌دلیل جنگ در اوکراین پرهیز کرد؛ نکته‌ای که نماینده روسیه آن را «متوازن» خواند و ستود. به‌طور کلی موضوع جنگ در اوکراین بحث‌برانگیزترین موضوع موردبحث در G20بود. روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» در گزارشی تحلیلی از نشست کشورهای عضو گروه جی-۲۰ به میزبانی هند نوشت: «بیانیه پایانی اجلاس گروه 20 در هندوستان به منزله ضربه به اعتبار کشورهای غربی به‌علت ناتوانی در اجماع‌سازی‌ جهانی در حمایت از اوکراین در برابر روسیه بود.» نشریه فایننشال تایمز نوشت: «بیانیه پایانی که پس از هفته‌ها کش‌وقوس میان نمایندگان کشورهای جی -۲۰ قرائت شد، به منزله ضربه‌ای بر پیکره کشورهای غربی بود، زیرا آنها سال گذشته تلاش فراوانی برای متقاعد ساختن کشورهای توسعه یافته در همسویی با خود در محکوم کردن نقش روسیه در حمله به اوکراین کردند، اما این بیانیه برخلاف انتظارات آنان بود.»

در بیانیه اجلاس سران گروه ۲۰ در دهلی نو فقط به مسئله جنگ اوکراین اشاره شد؛ بیانیه‌ای که پیشتر طرفداران نظام اوکراین مانند آمریکا و اعضای ناتو با آن مخالفت کرده بودند، زیرا مفاد بندهای آن به شکل تلویحی به‌دست داشتن آنان در این جنگ به شکل مساوی اشاره می‌کرد. نشست سران گروه ۲۰ شنبه در دهلی‌نو آغاز شد و به‌مدت دو روز ادامه داشت؛ موضوعاتی مانند جنگ اوکراین، کنارگذاشتن تدریجی سوخت‌های فسیلی و بازسازی ساختار بدهکاری کشورهای جهان مهم‌ترین موارد موردبحث سران شرکت‌کننده در این اجلاس بود که وجود اختلاف‌نظرها صدور بیانیه پایانی را دشوار کرد. گفته می‌شود جی- ۲۰ با عضویت دائم اتحادیه آفریقا در این گروه موافقت کرده است. کشورهای عضو گروه- ۲۰، ۸۵ درصد از تولید ناخالص جهان و ۷۵ درصد از دادوستد بین‌المللی را در اختیار دارند و دوسوم جمعیت جهان نیز در این کشورها زندگی می‌کنند.

لاوروف: روسیه پس از برآورده شدن شرایط مسکو به معامله غلات بازمی‌گردد
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، گفت که روسیه دقیقا همزمان با برآورده شدن شرایط مسکو برای صادرات غلات و کودهای شیمیایی خود به بازارهای جهانی، به معامله غلات دریای سیاه بازخواهد گشت. روسیه در ماه جولای، یک‌سال پس از میانجیگری سازمان ملل و ترکیه، از این قرارداد خارج شد و شکایت کرد که صادرات مواد غذایی و کود این کشور با موانعی روبه‌رو است و در عوض غلات ناکافی اوکراین به کشورهای نیازمند می‌رود. لاوروف در دهلی نو گفت: «هنگامی که تمام اقدامات لازم برای رفع موانع صادرات غلات و کودهای شیمیایی ما انجام شود، در همان روز به اجرای دسته‌جمعی بخش اوکراینی سواحل دریای سیاه برای صادرات غلات بازخواهیم گشت.»

اردوغان: روسیه نباید در قرارداد صادرات غلات دریای سیاه «به حاشیه»
 رانده شود
اردوغان از روسیه می‌خواهد در گفت‌وگوهایی با هدف احیای توافقنامه صادرات ایمن غلات اوکراینی از طریق دریای سیاه در طول جنگ، «به حاشیه» نرود. رئیس‌جمهوری ترکیه پس از پایان اجلاس سران گروه 20به خبرنگاران گفت: «هیچ فرآیندی که روسیه را در ابتکار غلات دریای سیاه به حاشیه براند، قابل اجرا نخواهد بود.» وی از برگزاری نشست آتی درباره این موضوع بین نمایندگان روسیه، اوکراین و سازمان ملل بدون مشخص کردن تاریخ یا مکان دقیق خبر داد. روسیه در ماه جولای به‌طور یکجانبه از این توافق خارج شد و گفت که متحدان اوکراین نتوانسته‌اند امتیازاتی را که به مسکو به‌عنوان بخشی از این توافق داده شده،
حفظ کنند.

آمریکا به‌دنبال مقابله با ابتکار چین در تسلط بر زیرساخت‌های جهانی
چندین کشور در اجلاس گروه 20، ازجمله ایالات متحده، هند و عربستان سعودی، برنامه‌های خود را برای راه‌اندازی خطوط ریلی و بندری بین خاورمیانه و جنوب آسیا و در نهایت به اروپا اعلام کردند، اقدامی که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا درباره‌اش گفت: «معامله واقعا بزرگ است.» به نوشته شبکه خبری الجزیره دولت بایدن با معرفی واشنگتن به‌عنوان شریک و سرمایه‌گذار جایگزین برای کشورهای در حال توسعه در گروه 20، به‌دنبال مقابله با ابتکار کمربند و جاده چین بر زیرساخت‌های جهانی است. با این حال، هیچ جزئیاتی در مورد تأمین مالی یا چارچوب زمانی پروژه که شامل احداث خطوط راه‌آهن در خاورمیانه و سپس اتصال آنها به هند از طریق بندر بود، ارائه نداده است.

پیشنهاد برگزاری یک نشست مجازی پیش از پایان دوره ریاست‌جمهوری هند در گروه 20
هند در مراسم اختتامیه اجلاس سالانه این گروه به‌طور رسمی ریاست گروه 20را به برزیل واگذار کرده است، اما در عمل تا 30نوامبر در این سمت به‌کار خود ادامه خواهد داد. نخست‌وزیر مودی، روزگذشته، پیشنهاد یک «اجلاس مجازی» برای پیگیری موضوعات اجلاس کنونی را داد تا وضعیت پیشنهادات ارائه شده توسط اعضا را ارزیابی و تعیین کند «چگونه می‌توان پیشرفت آنها را تسریع کرد».

مکرون می‌گوید اعلام اجماع گروه 20پیروزی روسیه محسوب نمی‌شود
مکرون می‌گوید گروه 20که برای حل مسائل اقتصادی بین‌المللی تأسیس شده است، لزوما جایی برای انتظار پیشرفت دیپلماتیک در جنگ اوکراین نیست. او در یک کنفرانس مطبوعاتی تأکید کرد که بیانیه گروه 20یک پیروزی دیپلماتیک برای روسیه نیست، زیرا به ادعای او روسیه کشوری بود که در نشست سران «منزوی» ظاهر شد. به نوشته الجزیره درحالی‌که جنگ در اوکراین ادامه دارد، رئیس‌جمهوری فرانسه مدعی شده گروه 20متعهد به صلح عادلانه و پایدار در اوکراین است.

توافق بر سر افزایش سه برابری انرژی‌های تجدیدپذیر در اجلاس گروه 20
گروه 20 باوجود اختلافات قابل توجه اعضایش در زمینه ژئوپلیتیک توانست بر سر افزایش سه برابری انرژی‌های تجدیدپذیر به توافق برسد، اما در اعلام پایان دادن به روند استفاده از سوخت‌های فسیلی ناکام ماند. سه ماه به برگزاری اجلاس آب‌وهوایی موسوم به «کاپ ۲۸» (COP28) که قرار است در دوبی برگزار شود، باقی است و همانطور که پیش‌بینی می‌شد، نشست بین‌المللی گروه ۲۰ با وجود توافق بر سر افزایش سه برابری انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ در مسئله اعلام خروج از سوخت‌های فسیلی به‌عنوان اصلی‌ترین عامل بروز تغییرات اقلیمی، ناکام ماند. به گزارش شبکه خبری «فرانس ۲۴»، گروه ۲۰ با اختلاف‌نظر شدید در موضوع نفت به اعلام خروج از سوخت‌های فسیلی نایل نشد اما توانست برای نخستین بار از افزایش سه برابری انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ حمایت کند. مسئله‌ای که برخی آن را «پرتو امید» و برخی دیگر «تلاشی حداقلی» برای اجلاس آتی آب‌وهوایی قلمداد کردند.
روز شنبه در نشست گروه ۲۰ که در دهلی برگزار شد و نمایندگان کشورهایی که عامل تولید ۸۰ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان هستند (آمریکا، فرانسه، ژاپن، اندونزی، برزیل و...) در بیانیه نهایی تنها به «تسریع تلاش‌ها برای کاهش تولید برق از طریق زغال‌سنگ» بدون اشاره به نفت و گاز، بسنده کردند و همانند نشست‌های قبلی بر تعهد خود به «کاهش و منطقی کردن، یارانه‌ها برای استفاده ناکارآمد از سوخت‌های فسیلی در میان‌مدت»، تأکید کردند.

این تازه اول ماجرای افول نفوذ آمریکا در جهان است

دکتر عماد آبشناس- کارشناس امور بین‌الملل |  با وجود تلاش‌های مذبوحانه ایالات متحده و برخی متحدانش برای محکوم کردن عملیات ویژه روسیه در اوکراین در بیانیه پایانی اجلاس گروه 20در هند اما اعضای این گروه از درج خواسته آمریکا در بیانیه پایانی خودداری کردند. اعضای گروه 20فقط خواستار صلحی عادلانه و پایدار در اوکراین شدند و حتی این عبارت را با نیاز به حفظ تمامیت ارضی اوکراین، آنگونه که کشورهای غربی خواسته بودند، مرتبط نکردند.
این اتفاق در شرایطی رخ داده که پوتین در این اجلاس حضور نداشت و عموما اکثر کشورهای حاضر در این اجلاس تا همین چند صباح پیش یا جزو متحدان آمریکا به‌حساب می‌آمدند یا با آمریکا روابط خوبی دارند، البته بماند که رئیس‌جمهوری خرفت آمریکا طبق معمول گاف‌های خود در اجلاس را تکرار کرد و مثلا به جای تشکر از نخست‌وزیر هند آقای نارندرا مودی که اجلاس را برگزار کرده بود، از رئیس امارات عربی متحده، شیخ محمدبن راشد، برای برگزاری این اجلاس تشکر کرد.
درواقع همین رفتار رئیس‌جمهوری آمریکا به نوعی نشان یا نمادی از شرایط امروزه ایالات متحده آمریکا به‌حساب می‌آید. از هر زاویه‌ای به ماجرا نگاه کنید این جریان نشان می‌دهد که رویکرد کشورهای جهان به تعامل با ایالات متحده و غرب تغییر کرده و کشورهایی که تا چند صباح پیش مجبور بودند ذیل چتر حمایتی ایالات متحده آمریکا قرار داشته باشند تلاش دارند از زیر این چتر خارج شوند و موضعی مستقل برای خود داشته باشند.
حتی در کشورهای عربی که عموما اختیار تصمیم‌گیری تا همین چند سال پیش در دست آمریکا و کشورهای غربی بود و حتی عزل‌ونصب رهبران و مقامات این کشورها با اجازه غربی‌ها انجام می‌شد، امروزه می‌بینیم که اینها نه فقط در بسیاری از تصمیم‌ها با آمریکا همراه نیستند بلکه حتی تصمیماتی برخلاف خواست آمریکا می‌گیرند. حتی آمریکایی‌ها در رأی‌گیری‌های مختلف سازمان ملل و مجامع بین‌المللی عموما روی رأی اینها به نفع خود حساب باز می‌کردند چون امکان نداشت این کشورها جسارت داشته باشند برخلاف رأی آمریکا، رأی دهند.
تا یک سال پیش حتی تصور چنین شرایطی برای هیچ‌کس باورکردنی نبود؛ اینکه آمریکا و کشورهای غربی بیایند اجلاس گروه 20 و اصرار کنند که عبارتی در بیانیه پایانی این اجلاس درج شود و بقیه کشورها از پذیرفتن چنین عبارتی خودداری کنند و اصرار داشته باشند که این عبارت باید تغییر کند، آن هم طبق آنچه روسیه می‌خواهد. البته می‌توان گفت این اول ماجراست، چند صباحی صبر کنید احتمالا می‌بینیم که حتی برخی کشورها که تا چندی قبل همیشه همسو با آمریکا بودند حتی مواضعی ضد‌آمریکا هم بگیرند. اگر این مسئله نشانه افول نفوذ آمریکا در جهان و درون گروه 20 نیست پس چیست؟