شمال خیابان 15خرداد، چند قدمی مانده به پامنار، بازارچه آرام و دنج «عودلاجان» به چشم میخورد، یکی از قدیمیترین بازارچههای تهران که چند سالی است مرمتشده و مغازهها با ظاهری پوستانداخته در آن کار خود را شروع کردهاند. دیگر خبری از کارگاههای خمکاری و برشکاری در این بازارچه نیست و در عوض مغازههای فیروزهای، لاجوردی و لاکیرنگ صنایع دستی، بازارچه را جان تازهای دادهاند. حضور کافه و رستوران غذاهای ایرانی در این بازارچه، فرصت خوبی را برای حضور گردشگران در عودلاجان فراهم کرده است. بازارچه عودلاجان یکی از قدیمیترین گذرها و بازارچههای شهر تهران است.
دیوارهای آجری
دیوارهای آجرکاری شده و درهای چوبی مغازههای بازارچه عودلاجان، نمای بازارچههای قدیمی تهران را مهمان ذهنها میکنند. میان بازارچه، طاق بزرگی با آجرهای قدیمی به چشم میخورد که به گفته کسبه، همان طاق قدیمی بازارچه است و تنها باقیمانده سقف بازارچه قدیمی. تردد خودروها و موتورسیکلتها روی کفپوش سنگی بازارچه ممنوع است و همین موضوع فرصت خوبی را برای قدمزدن در بازارچه سنتی عودلاجان فراهم کرده است. پارچههای ترمه، ظروف میناکاریشده، قلمکارها و تابلوهای خاتمکاریشده از پشت ویترین مغازهها خودنمایی میکنند. خبری از شلوغی و رفتوآمد خیابان 15خرداد نیست و تکوتوک مشتریها در گذر بازارچه قدم میزنند. ابتدای گذر بازارچه مسقف است و بازسازیشده، اما این بازار در میانه مسیر به کالبد قدیمی و فرسوده خود برمیگردد و خبری هم از سقف بازارچه در برخی نقاط مسیر نیست.
محله عودلاجان از محلات قدیمی و اولیه شکلگرفته در قریه تهران است و قدمت آن به بیش از ۴۰۰ سال میرسد. ردی از این قدمت را میتوان در معماری بازارچه عودلاجان به چشم دید.
بازارچه پوست انداخته
تا پیش از آغاز مرمت بازارچه تا سال 1391 کارگاههای خمکاری و برشکاری این بازار را غرق کرده بودند. سال 91 پروژه مرمت این بازارچه کلید خورد و اولین تولیدکنندگان صنایع دستی کار خود را در این بازارچه آغاز کردند. یکی از جذابیتهای بازارچه عودلاجان در بخش مرمتشده، استفاده از کرکرههای چوبی است که مثل گذشتههای دور تهران، به جای بالا رفتن یا باز و بستهشدن مثل پنجره، باید از مقابل ویترین برداشته شده و کنار مغازه گذاشته شوند. با تعطیلی مغازه هم این درهای بزرگ چوبی دوباره مقابل ویترینها جا میگیرند و نشان از غیبت صاحب مغازه و بستهبودن آن دارند.
بازارچه عودلاجان کافه و رستوران سنتی هم کم ندارد و با گذر در این بازارچه میتوانید دلی هم از عزا دربیاورید. در دوره قاجار تعداد زیادی از کسبه این بازارچه و ساکنان محله عودلاجان را کلیمیان تشکیل میدادند. عودلاجان از ابتدای شکلگیری محلهای خوشنشین بود و افراد متمول و ثروتمندی در آن سکونت داشتند، به همین دلیل هم در گذر از بازارچه عودلاجان، به سمت هر کوچهای بروید با خانههای قدیمی بزرگی مواجه میشوید که آثاری از معماری پرطمطراق اعیان دوره قاجار در آن به چشم میخورد.
روی سقف بازارچه عودلاجان، درست در مرکز هر طاق گنبدیشکل، حفرههایی برای استفاده از نور خورشید تعبیه شده، برای همین با گذر از این بازارچه هنگام روز، ستونهای نور را میبینید که روی زمین سنگفرششده بازارچه فرود میآید و رقص غبار در این ستونها، ظاهر رازآلودی به بازارچه میبخشد. ممنوعیت ساختوساز در بافت تاریخی بازارچه عودلاجان تا حدودی سبب شده این محله همچنان شکلوشمایلی از گذشته را با خود به همراه داشته باشد.