[شهروند] 77 سال پیش، برابر یکم اکتبر 1946 میلادی، دادگاه بررسی جنایات جنگی سران حزب نازی که در شهر نورنبرگ آلمان تشکیل شده بود احکام خود را صادر کرد. قضات این دادگاه را نمایندگانی از فاتحین جنگ یعنی اتحاد جماهیر شوروی، آمریكا، فرانسه و انگلستان تشکیل می‌دادند.
پس از پایان جنگ بین‌الملل دوم، شهر نونبرگ به آوردگاهی برای محاكمه مغلوبین جنگ تبدیل شد. در سلسله محاکمات انجام شده، سابقه و جرایم 177 نفر از مسئولان دولتی و اعضای حزب نازی مورد بررسی قرار گرفت که از آن میان، 25 نفر به مرگ و 20 نفر به زندانهای بلند مدت و كوتاه مدت محكوم شدند.
اعدام و حبس همکاران هیتلر در محکمه
پس از خودکشی آدولف هیتلر، کارل دونیتز، فرمانده نیروی دریایی آلمان نازی زمام امور کشور را در دست گرفت. او برای مذاکره با متفقین به دو افسر ارشد یعنی فیلد مارشال ویلهلم کایتل و ژنرال آلفرد یودل مأموریت داد برای امضای اسناد تسلیم آلمان به متفقین، اقدام کنند. هفتم می 1945 میلادی، کایتل و یودل با توجه به اختیاراتی که از دونیتز، به عنوان رئیس‌جمهوری جدید آلمان دریافت کرده بودند، پس از چند دور مذاکره در فرانسه، تسلیم بدون قید و شرط آلمان را پذیرفتند. پس از پایان این فرایند و استقرار نیروهای متفقین در خاک آلمان، طبیعتاً مهم‌ترین خواسته همه کشورهای آسیب‌دیده از این جنگ خانمانسوز، محاکمه دست‌اندرکاران اصلی آن یعنی مقامات حزب نازی آلمان بود. تشکیل دادگاه جنایات جنگی نورنبرگ دقیقاً در راستای تحقق همین توقع بود. در جریان این دادگاه افراد سرشناسی چون ویلهلم کایتل رئیس ستاد فرماندهی عالی، یواخیم فون ریبنتروپ وزیر خارجه، هرمان گورینگ فرمانده نیروی هوایی، آلفرد یودل رئیس ستاد نیروی زمینی ارتش، آلفرد روزنبرگ وزیر مناطق اشغالی، ویلهلم فریک وزیر کشور، و... به دار مجازات آویخته شدند. همچنین کسانی مانند رودولف هس معاون آدولف هیتلر، والتر فونک وزیر اقصاد، بالدور فن شیراخ رئیس سازمان جوانان هیتلری، کارل دونیتز فرمانده نیروی دریایی، و... نیز حکم حبس طویل المدت گرفتند.
آن‌ها که از مجازات و طناب دار گریختند
دادگاه نونبرگ به ظاهر با موفقیت به کار خود پایان داد. دو هفته پس از صدور احکام، یعنی دقیقاً 16 اکتبر 1946 میلادی، همه آن‌هایی از دادگاه حکم اعدام گرفته بودند، به دار آویخته شدند. این میان بودند کسانی چون هرمان گورینگ، فرمانده نیروی هوایی و روبرت لی، رئیس جبهه کار آلمان، که پیش از فرا رسیدن موعد اعدام دست به کار شده و به زندگی خود پایان دادند. اما سوال مهم اینجاست که آیا همه نازی‌های سرشناس اسیر دادگاه و محاکمه شدند؟ جالب است بدانید از میان همه آن‌هایی که نام‌شان در دادگاه نورنبرگ به عنوان جنایتکار ذکر شد، سرنوشت سه نفر تا همین امروز در پرده ابهام مانده است. این سه نفر عبارتند از آدولف هیتلر پیشوای آلمان نازی، مارتین بورمن دبیرکل حزب نازی و هاینریش مولر رئیس گشتاپو (پلیس مخفی آلمان نازی). درباره آدولف هیتلر باید گفت هنوز و همچنان هستند کسانی که با دلایل مختلف خودکشی او را رد می‌کنند. البته بر فرض محال اگر آدولف هیتلر نمرده باشد، امروز بیش از 130 سال دارد. درباره آن دو نفر دیگر یعنی مارتین بورمن و هاینریش مولر نیز تنها چیزی که می‌دانیم این است، پایشان به هیچ دادگاهی نرسیده و کسی نه زنده و نه مرده آن‌ها را ندیده است.