[شهروند] پایان جنگ بین‌الملل دوم، آغاز برهه‌ای جدید برای دنیا بود. در این دوران جهان به دو اردوگاه غرب و شرق تقسیم شد. اردوگاه غرب یا به عبارت بهتر بلوک غرب که جهان غنی و سرمایه‌داری خوانده می‌شد با سردمداری آمریکا و متحدان آن، با تشکیل یک سازمان نظامی قدرتمند چون پیمان آتلانتیک شمالی یا همان «ناتو» مقابل غول کمونیسم عرض اندام می‌کردند. در طرف دیگر، با جهان پشت پرده آهنین یا همان بلوک شرق مواجه بودیم که اتحاد جماهیر شوروی نقش زعیم آن را بر عهده داشت و همراه کشورهای همسو، زیر بیرق پیمان ورشو در برابر ناتوی غربی‌ها قد علم کرده بودند. اکثر کشورهای ذیل این بلوک را ممالک اروپای شرقی تشکیل می‌دادند و کشورهایی مانند کوبا، ویتنام و کره شمالی نیز با وجود بُعد مسافت و پراکندگی جغرافیایی، جزو بلوک شرق قرار می‌گرفتند. در چنین جهانی به نظر می‌رسید تنها دو حق انتخاب برای کشورها وجود دارد، یا پیروی از منویات کاپیتالیست‌ها، یا سر نهادن به خواست کمونیست‌ها! اما خب، این میان بودند حکومت‌هایی که هیچ علاقه‌ای به سرسپردگی شرق و غرب نداشتند و استقلال خود را مغتنم می‌شمردند.
دور زدن شرق و غرب با تولد «بلوک سوم»
چنین شد که 69 سال پیش در چنین روزی، برابر ١٨ آوریل ١٩٥٥ میلادی، احمد سوکارنو رئیس‌جمهوری اندونزی و میزبان «اجلاس باندونگ»، در این همایش ایده تشکیل حلقه‌ای از کشورهای بی‌علاقه به حضور در دسته‌بندی‌های شرقی-غربی را مطرح کرد. دستور کار اجلاس باندونگ که با حضور کشورهای تازه استقلال‌یافته تشکیل شد، یافتن راه‌حلی جهت مقابله با سیاست‌های استعمارگرایانه بود. کنفرانسی ضد استعماری با شرکت ٢٩ کشور جهان که زخم تازیانه قدرت‌های غرب و شرق را هنوز بر گرده خود داشتند. شاید درست به همین دلیل بود که پس از طرح این پیشنهاد توسط سوکارنو، سران کشورهای حاضر در اجلاس بدون کوچکترین شک و تردیدی از آن استقبال کردند تا نخستین سنگ بنای «جنبش عدم تعهد» در باندونگ اندونزی گذاشته شود. سومین بلوک قرار بود خود را از قید و بند دو بلوک زورگوی دیگر برهاند و در عین حال با همه آن‌ها رابطه‌ای متعادل و مبتنی بر احترام متقابل برقرار کند.
استارت «جنبش عدم تعهد» و عضویت ایران
شش سال پس از طرح پیشنهاد سوکارنو، برابر یکم سپتامبر ١٩٦١ میلادی، نخستین کنفرانس «جنبش عدم تعهد» یا کشورهای غیر متعهد، در بلگراد پایتخت یوگسلاوی برگزار شد. حضور دولتمردان و شخصیت‌های برجسته‌ای چون یوسیپ بروز تیتو رئیس‌جمهوری یوگسلاوی، احمد سوکارنو رئیس‌جمهوری اندونزی، جواهر لعل نهرو نخست‌وزیر هند، جمال عبدالناصر رئیس‌جمهوری مصر و قوام نکرومه رئیس‌جمهوری غنا در این کنفرانس، بر ارزش و اهمیت آن افزود و موجب شد بلوک سوم در نخستین گام خود قدرتمند ظاهر شود. ایران که در دوران رژیم پهلوی در اردوگاه غرب قرار داشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عضویت جنبش عدم تعهد درآمد و سال 1391 خورشیدی در نقش رئیس و میزبان، شانزدهمین اجلاس سران این جنبش را برگزار کرد. هم اکنون بیش از 120 کشور، یعنی چیزی بیش از دوسوم اعضای سازمان ملل و حدود نیمی از جمعیت جهان عضو جنبش عدم تعهد به شمار می‌روند.