[یاسر نوروزی] «بخوانیم و بسازیم»؛ این شعار سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتابِ تهران است که روز گذشته در مصلای تهران آغاز به‌کار کرد. مقدمات البته برمی‌گشت به بیست‌ونهم فروردین؛ زمانی که ثبت‌نام ناشران متقاضی حضور در نمایشگاه کتاب آغاز شد تا رسید به امروز که قریب به 2هزار و 700ناشر در این رویداد مهم فرهنگی شرکت کرده‌اند. هنوز البته ازدحام جمعیتی در کار نیست و سطح بیرونی نمایشگاه، شبیه به سواحل بِکر جنوب است؛ نه دادوقال فروش، نه بریز و بپاش دانش‌آموزان و نه ته‌مانده‌های خوراک بازدیدکنندگان. برای همین شاید بهترین روزهای بازدید از نمایشگاه، همین روزها باشد. چون همانطور که در ادامه خواهیم گفت، روزهای منتهی به پایان نمایشگاه کتاب، شلوغ‌ترین روزها خواهد بود. هرچند در این گزارش اطلاعات مختلف مربوط به نمایشگاه کتاب را طوری طبقه‌بندی و عرضه کرده‌ام که هیچ نکته ابهامی برای علاقه‌مندان باقی نماند. درواقع این گزارش، راهنمایی جامع خواهد بود برای حضور شما در نمایشگاه کتاب؛ چه حقیقی، چه مجازی.
10روز همراه با کتاب
قبل از هر چیز باید بدانید نمایشگاه کتاب از چهارشنبه نوزدهم اردیبهشت آغاز شده و تا بیست‌ونهم (شنبه هفته بعد) در مصلای امام خمینی (ره) ادامه خواهد داشت. ساعت آغاز به‌کار نمایشگاه هم 10صبح است تا 8شب. البته بنا به تجربه و مشاهدات سال‌های گذشته، بهترین اوقات بازدیدوخرید مربوط به صبح است تا بعدازظهر. پنجشنبه و جمعه طبیعتاً از روزهای پربازدید نمایشگاه هستند و ازدحام به‌خصوص در سالن عمومی و سالن متعلق به عرضه کتاب‌های کودک، بیشتر است. برای همین بهتر است در ساعات اولیه در نمایشگاه کتاب، حضور پیدا کنید.
حضور ناشران بزرگ
سال گذشته نمایشگاه کتاب تهران با چند حاشیه ریز و درشت همراه بود. یکی از این حواشی، حاضر نشدن بعضی ناشران معروف بود. ماجرا به اتفاقات سیاسی سال پیش از آن برمی‌گشت. هرچند بعضی ناشران به سبک‌وسیاق یک بام و دو هوا عمل کردند. یعنی در نمایشگاه حضوری شرکت نکردند، اما همزمان نتوانستند از منفعت مالی دل بکنند و در نمایشگاه مجازی حاضر شدند! با این حال نمایشگاه کتاب به سیاق سال‌های گذشته برگزار شد. امسال اما همین حاشیه هم در نمایشگاه کتاب دیده نمی‌شود و تقریبا تمام ناشران بزرگ کشور با رویکردهای مختلف سیاسی و فرهنگی حضور دارند.
حذف کتابسازان
یکی از مهم‌ترین نکات نمایشگاه امسال برمی‌گردد به اقدام قابل تحسین و شجاعانه مسئولان ذی‌ربط در جلوگیری از ورود ناشران کتابساز به نمایشگاه. اگر می‌خواهید مختصری درباره ماجرا بدانید، جریان به چند سال اخیر برمی‌گردد که عده‌ای ناشر با چاپ کتاب‌های پرفروش ناشران دیگر و رونویسی کتاب‌های آنها (به شکلی که مشخص نشود کتاب‌ها را کپی کرده‌اند)، در حال خلق مترجمان جعلی بودند! یعنی شما کتاب‌هایی را می‌دیدید بسیار معروف با اسامی مترجمان عجیب‌وغریب؛ مترجمانی که درواقع وجود خارجی نداشتند و ناشر صرفا اسم‌شان را از خودش خلق کرده بود! سال گذشته حتی بعضی از این ناشران در نمایشگاه کتاب هم شرکت کردند و به شکلی قانونی، تمام سازوکارهای نظارتی را دور زدند! به‌تدریج اما بعد از جریانی که خبرنگاران کتاب علیه این نوع ناشران به راه انداختند و پیگیری‌های اداره کتاب، حالا امسال تعداد‌شان به‌شدت کاهش پیدا کرده. با یک گشت‌و‌گذار ساده می‌توان دریافت که امسال از حضور آنها جلوگیری شده. این اقدام وزارت ارشاد و اداره کتاب تحسین‌برانگیز بود.
خرید حضوری چه مزیت‌هایی دارد؟
حالا برسیم به اینکه چطور می‌شود در نمایشگاه حضور پیدا کرد. شیوه حضوری و غیرحضوری (مجازی)، دو راه خرید از نمایشگاه کتاب است. قابلیت‌ها و محدودیت‌های هر کدام هم نیاز به توضیح مفصل ندارد و باید تصمیم‌تان را نسبت به شرایط درنظر بگیرید. هرچند دقت کنید امکان استفاده از بن کارت تخفیف، در خرید حضوری وجود ندارد. به همین دلیل اگر بن‌های تخفیف خرید دریافت کرده‌اید، نمی‌توانید با حضور فیزیکی در نمایشگاه از آنها استفاده کنید. ضمنا برای بازدید، از ساعت ۱۰ صبح تا ساعت ۸ شب فرصت دارید.
با مترو بروم؟
بهترین و سریع‌ترین وسیله برای حضور فیزیکی در نمایشگاه، مترو است. از تمام ایستگاه‌های مهم مترو هم (12ایستگاه اعم از میدان آزادی، تجریش، هفت تیر، صادقیه، رسالت، خاوران و...)، مسیری برای شما تا نمایشگاه کتاب درنظر گرفته شده. تمام این ایستگاه‌ها شما را به متروی مصلا یا متروی شهید بهشتی خواهد رساند. فاصله ایستگاه متروی مصلا از نمایشگاه، حدود ۱۶ دقیقه است و فاصله ایستگاه متروی شهید بهشتی تا نمایشگاه، حدود ۱۷ دقیقه.
اتوبوس یا تاکسی؟
البته اتوبوس‌های پایانه‌های پرتردد (از حدود 11پایانه اعم از پایانه آزادی، سیدخندان، میدان انقلاب، میدان رسالت، میدان ونک و...) هم برای علاقه‌مندان پیش‌بینی شده که شما را مستقیم به یکی از درهای ورودی نمایشگاه خواهد رساند. اگر هم می‌خواهید با تاکسی یا ون، به نمایشگاه بیایید، باز هم بیش از 12پایانه پرتردد تهران (اعم از میدان‌های نوبنیاد، تجریش، صنعت، رسالت، راه‌آهن، ترمینال آزادی، ترمینال جنوب، تهرانپارس، خاوران و...)، میزبان‌تان خواهد بود.
کجا پارک کنم؟
با وجود این ممکن است همچنان بخواهید با خودروی شخصی در نمایشگاه حضور پیدا کنید. به این ترتیب ۱۷ هزار پارکینگ برای بازدیدکنندگان و دست‌اندرکاران نمایشگاه، پیش‌بینی شده که ظرفیت آن نسبت به سال گذشته، 5هزار پارکینگ افزایش داشته. البته باید بدانید افزایش ظرفیت پارکینگ نمایشگاه کتاب، مربوط به بخش‌های مرکزی و جنوبی مصلای امام خمینی (ره) است و بهتر است برای استفاده از پارکینگ، خودتان را به این مکان‌ها برسانید. ضمن اینکه 3در جدید به درهای ورودی مصلا اضافه شده؛ بنابراین از هر نقطه‌ای که حرکت کنید، هیچ جای نگرانی برای ورود به نمایشگاه کتاب نخواهید داشت.
موقعیت سالن‌ها را گم کرده‌ام!
نمایشگاه کتاب تهران از چند بخش تشکیل شده: «کودک و نوجوان»، «ناشران عمومی»، «ناشران آموزشی»، «ناشران دانشگاهی»، «ناشران خارجی»، «ناشران دیجیتال» و «بخش بین‌الملل». حالا فرض کنید وارد نمایشگاه کتاب شده‌اید و نمی‌دانید برای مراجعه به بخش موردنظر باید از چه سمتی حرکت کنید. در این وضعیت می‌توانید به سایت tibf.ir مراجعه کنید و اطلاعات لازم را اعم از موقعیت جغرافیایی، نقشه و... دریافت کنید. ضمن اینکه برای رفاه حال سالمندان، کودکان و افراد کم‌توان، مینی‌بوس‌هایی هم در سطح نمایشگاه درنظر گرفته شده تا بتوانید از طریق آنها به ورودی‌ها و خروجی‌های نمایشگاه دسترسی داشته باشید.
رمزینه پاسخ سریع چیست؟
«شبستان اصلی» واقع در بخش میانی نمایشگاه کتاب، مهم‌ترین بخش نمایشگاه است که ناشران عمومی در آن حضور دارند. در این شبستان، چندین راهرو وجود دارد که ابتدای هر کدام، شماره آن روی تابلویی ذکر شده. بنابراین شما اگر شماره غرفه مربوطه را بدانید، به‌راحتی می‌توانید آن را پیدا کنید، اما فرض کنید شما چندان با ناشران و صنعت نشر آشنایی ندارید؛ آن‌وقت چه باید بکنید؟ مسئولان برگزاری امسال سه راهکار برای خدمت‌رسانی سریع‌تر درنظر گرفته‌اند؛ اول اینکه به غرفه‌های اطلاعات در سراسر شبستان اصلی سر بزنید، دوم اینکه روی مانیتورهای تعبیه شده در اطراف شبستان جست‌وجوی خودتان را به شکل آنلاین انجام بدهید، سوم اینکه اگر به غرفه‌های اطلاعات رفتید و دیدید شلوغ است، می‌توانید بارکُد (رمزینه) درج‌شده روی غرفه را با موبایل بازخوانی کنید و داخل گوشی همراه‌تان به جست‌وجو بپردازید. چهارم اینکه بالای غرفه هر ناشر باز هم رمزینه‌هایی تعبیه شده تا با گوشی همراه‌تان به‌راحتی بتوانید به عناوین و اطلاعات تمام کتاب‌های ناشر مربوطه دسترسی پیدا کنید. در کنار تمام اینها یک راه دیگر هم برای علاقه‌مندان وجود دارد. عدد 10را به شماره 10005882در پیام‌رسان «بله» ارسال کنید و عضو کانال نمایشگاه بین‌المللی شوید تا هم از اخبار نمایشگاه اطلاع داشته باشید هم از تمام جزئیاتی که در این گزارش آورده‌ایم.
امکان تورق کتاب در نمایشگاه مجازی
آنها که ساکن تهران نیستند یا به هر دلیلی امکان حضور فیزیکی در نمایشگاه ندارند، می‌توانند از طریق وب‌سایت اینترنتی نمایشگاه کتاب به نشانی book.icfi.ir در این رویداد مهم فرهنگی شرکت کنند. البته ممکن است گمان کنید که با پرسه مجازی در نمایشگاه نمی‌توانید کتاب موردنظرتان را تورق کنید اما باید بدانید تمام ناشران موظف شده‌اند اطلاعات مربوط به کتاب‌ها را با بخشی از کتاب در پنل مربوطه بارگذاری کنند. به این ترتیب شما با حضور مجازی حتی می‌توانید بخش‌هایی از کتاب موردنظرتان را ورق بزنید و بخوانید. ضمن اینکه جست‌وجو در همان صفحه اول سایت، به هر شیوه‌ای امکانپذیر است؛ چه اسم کتاب، چه نویسنده، چه مترجم، چه ناشر و...
یارانه خرید کتاب به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
مثل هر سال، امسال هم یارانه‌های تخفیف با استفاده از کُد ملی به صاحبان قلم، مؤلفان، مترجمان، پژوهشگران، دانشجویان، اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و طلاب اختصاص داده شده است، البته بنا به افزایش قیمت کتاب، یارانه‌های خرید در بخش دانشجویی افزایشی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومانی داشته است. سقف خرید یارانه‌ای هم برای طلاب و دانشجویان، 700هزار تومان و برای اعضای هیأت علمی، ۸۰۰ هزار تومان درنظر گرفته شده است.
کتابفروشان هم حضور دارند
سال گذشته برای نخستین بار مکان حضور کتابفروشان هم در نمایشگاه کتاب فراهم شد. ماجرا از این قرار بود که عده‌ای از اهالی کتاب و متخصصان امر به برپایی نمایشگاه کتاب انتقاد داشتند. این انتقاد به‌خاطر ضربه‌ای بود که نمایشگاه کتاب به کتابفروشان کشور وارد می‌کرد. کار حتی به جایی رسیده بود که بعضی ناشران مهم کشور به‌خاطر حمایت از کتابفروشان در نمایشگاه شرکت نمی‌کردند! واقعیت هم این بود که مردم خرید چند ماه‌شان را به شکل مستقیم از ناشران حاضر در نمایشگاه کتاب انجام می‌دادند و این موضوع به کساد شدن بازار کتابفروشان منجر می‌شد، اما سال گذشته تدبیری اندیشیده شد تا کتابفروشان هم با ثبت‌نام در سامانه «بازار کتاب» به نشانی V.bazarketab.ir بتوانند در نمایشگاه حضور پیدا کنند. به این ترتیب امسال هم بیش از 200کتابفروشی در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارند تا به‌خاطر برپایی نمایشگاه کتاب آسیب نبینند. از تسهیلات دیگر که برای حضور کتابفروشی‌ها درنظر گرفته شده، این است که برای ارسال بسته‌های نمایشگاه مجازی، هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند.