شماره ۵۱۸ | ۱۳۹۳ شنبه ۱۶ اسفند
صفحه را ببند
فضاهای بدون مرز و روابط اجتماعی
دنياي وارونه خانواده‌هاي معتاد به‌دنیای مجازي

امروز بیشتر شبكه‌های اجتماعی به اینترنت منتقل شده اند. پیدایی صور نوین ارتباط در شبكه‌های بزرگ رایانه‌ای زمینه‌ساز فضاهای اجتماعی جدید شده و مجموعه گسترده‌ای از اجتماعات مجازی را به وجود آورده است. فضاهای بدون مرز كه روابط اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد اینترنت ازجمله سهولت دسترسی به آن، 24 ساعته بودن، سادگی كار، هزینه پایین، گمنام ماندن كاربران آن و... همگی موجب استقبال عظیم مردم در سراسر جهان از آن شده است. شور و شوق بسیار برای اینترنت، برخی افراد را کمی هیجان زده کرده است، برخی افراد زمان زیادی را با آن می‌گذرانند. آیا این شکل دیگری از اعتیاد است که روح انسان را مورد تاخت و تاز قرار داده است؟
کیمرلی، اس.یونگ، روانشناس در مرکز اعتیاد روی خط، افرادی را به‌عنوان وابسته به اینترنت طبقه‌بندی می‌کند که طی‌ سال‌گذشته تعداد 4 یا بیشتر موارد زیر را داشته باشند. البته، وی به‌طور خاص روی اعتیاد به اینترنت و نه بر طبقه گسترده‌تری از اعتیاد به رایانه تمرکز کرده است؛
ـ آیا شما هنگامی که خارج از خط هستید به اینترنت یا خدمات روی خط فکر کرده و اشتغال ذهنی دارید؟
ـ آیا شما احساس می‌کنید که احتیاج به گذراندن زمان بیشتری روی خط دارید تا همان میزان از رضایت را به‌دست آورید؟
ـ آیا شما قادر نیستید استفاده روی خط خود را کنترل کنید؟
ـ آیا شما هنگام قطع یا کم کردن استفاده روی خط خود احساس بدخلقی یا ناراحتی می‌کنید؟
ـ آیا شما بیشتر از زمانی که معمولا قصد داشتید روی خط می‌مانید؟
ایوان گولدبرگ بیشتر به‌عنوان شوخی مجموعه‌ای از نشانه‌هایی را معرفی کرده که وی آن را استفاده «بیمارگونه از رایانه» می‌نامد. سایر روانشناسان درباره سایر نشانه‌های احتمالی اعتیاد به اینترنت یا نشانه‌هایی که اندکی از معیار‌های یونگ یا معیار‌های طنزگونه گولدبرگ را داشته باشد، هنوز بحث می‌کنند. این نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تغییرات شدید در سبک زندگی به منظور گذراندن زمان بیشتری در شبکه
- کاهش کلی فعالیت‌های بدنی
- بی‌توجهی به سلامت فردی در نتیجه فعالیت اینترنتی
- اجتناب از فعالیت‌های مهم زندگی به منظور گذراندن زمان بیشتری در شبکه
- کمبود خواب یا تغییر الگو‌های خواب برای گذراندن زمان بیشتری در شبکه
- کاهش معاشرت و در نتیجه از دست دادن دوستان
- غفلت از خانواده و دوستان
-   زمان زیادی را در خارج از شبکه نمی‌گذرانند.
- نیاز شدید به گذراندن زمان بیشتری با رایانه
- بی‌توجهی به مسئولیت‌های شغلی و شخصی
اما موضوع اعتياد اينترنتي، يك سوي ديگر هم دارد و آن نهادها و مراكزي هستند كه از اين اعتياد سوءاستفاده مي‌كنند دکتر علی جعفری، مدرس دانشگاه در اين زمينه مي‌گويد: نباید از هزینه‌های پایین استفاده از فضای مجازی و در دسترس بودن آن خوشحال باشیم، چون طراحان آنها اهدافی مانند ایجاد فضای کاذب روی کاربر و ترویج مصرف‌گرایی را دنبال می‌کنند.
دریافت اطلاعات شخصی کاربران توسط گردانندگان شبکه‌های اجتماعی و استفاده از اطلاعات آنها در توافق با شرکت‌های تجاری هزینه‌هایی را روی دست کاربران خواهد گذاشت، بدین گونه که در قبال چند ‌درصد هزینه فروش شرکت‌های تجاری، گرداننده شبکه‌اجتماعی اطلاعات کاربران را در اختیار شرکت قرار می‌دهد که در مقابل این هدف آشکار فضای مجازی، اهدافی پنهانی مثل ایجاد فضای کاذب روی کاربر، ترویج مصرف‌گرایی در بین جوانان و رواج ترویج فرهنگ غربی دنبال می‌شود.
براساس آمارهای موجود، بیشتر كاربران اینترنت در جهان نوجوانان و جوانان هستند؛ درحال حاضر در آمریكا از 180‌میلیون كاربر اینترنتی 40‌میلیون جوان  زیر 18‌سال هستند. ایران نیز جمعیت جوانی دارد (22.8‌درصد جمعیت كشور جوان هستند)، مانند سایر كشور‌ها، جوانان، پرجمعیت‌ترین قشر سنی كاربران اینترنتی در ایران به‌شمار می‌روند.
نتایج مطالعات سازمان ملی جوانان، در سال‌های 1376، 1381 و 1384 نشان می‌دهد بیشترین تعداد كاربران اینترنتی جوانان 18 تا 28ساله هستند، به‌طوری كه در‌ سال 1376، 10 درصد، در‌ سال 1381، 19‌درصد و در‌ سال 1384، 29‌درصد جوانان از اینترنت استفاده می‌كرده‌اند. كاربران اینترنت به‌ویژه از ‌سال 1380/2000 م روبه فزونی بوده است. برای مثال، تعداد كاربران اینترنت در آمریكای شمالی بین سال‌های 2000 تا 2008 م، 129.6‌درصد افزایش یافته است و تقریبا 74‌درصد جمعیت این منطقه از اینترنت استفاده می‌كنند. این رشد در كشور ما ایران نیز بسیار زیاد بوده كه در‌ سال 1386 به 18‌میلیون افزایش یافته است. این بدان معناست كه تعداد كاربران ایرانی اینترنت بین این سال‌ها 7100 م و آبان‌‌ماه 1384 شمسی به 9100‌درصد افزایش یافته و 35‌درصد از جمعیت ایران را زیر نفوذ خود قرار داده بود. این روند در‌ سال 1388 حتی به رشدی 44.5‌درصدی هم دست یافته كه در مقایسه با سایر كشور‌های منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس، رشد بی‌مانند و غیرمنتظره‌ای محسوب می‌شود. جوانان به‌طور كلی و دانشجویان به‌طور خاص، از مصرف‌كنندگان اصلی این نوع فناوری‌ها هستند. اینترنت بخش مهمی از فعالیت‌های آموزشی، فراغتی و شغلی دانشجویان را به خود اختصاص می‌دهد. به همین جهت این احتمال وجود دارد كه بهره‌مندی از این پدیده بر نوع كنش‌ها، اولویت‌ها و جهت‌یابی آنها تأثیر داشته باشد. در مورد افراد معتاد به اینترنت هنوز داده‌های كافی در دست نیست تا بتوان گفت كه آیا طبقه خاصی برجسته‌تر است یا نه. علاوه‌بر این، تاكنون تنوع زیادی در میان استفاده‌كنندگان اینترنت وجود نداشته تا بتوان به اظهار‌نظر‌های قطعی پرداخت. درنهایت با توجه به سطح‌بندی اعتیاد اینترنتی یانگ كه به 3 گروه (49-20) اعتیاد پایین و (79-50) اعتیاد متوسط و (100-80) اعتیاد بالا تقسیم می‌شود و میانگین به دست آمده در این بررسی (40.66 درصد) است، میزان اعتیاد اینترنتی دانشجویان تحصیلات تكمیلی پژوهش حاضر در دسته اول یعنی اعتیاد پایین قرار می‌گیرد، به عبارت دیگر، می‌توان نتیجه گرفت كه پاسخگویان این بررسی با مشكلات جدی به سبب استفاده از اینترنت مواجه نیستند و میزان استفاده آنها در حد عادی (نرمال) است.


تعداد بازدید :  204