[ ملیحه محمودخواه] سواحل زیبای گیلان، همواره مقصدی جذاب برای گردشگران بوده، اما چالش غرق‌شدگی، سایه‌ای سنگین بر این جاذبه افکنده بود. با این حال، خبر خوش این است که تلاش‌های دو سال اخیر، بارقه‌ای از امید را نمایان ساخته است. آمارهای اولیه نشان می‌دهند که برنامه‌های پیشگیرانه و امدادی اجرا شده توسط جمعیت هلال احمر استان گیلان و سایر نهادهای مرتبط، توانسته است میزان غرق‌شدگی در این خطه را به طور قابل توجهی کاهش دهد. البته، چشم انداز به صفر رساندن این آمار پیش رو است اما همین کاهش نسبی، گواهی بر اثربخشی رویکردهای نوین و برنامه‌ریزی دقیق‌تر است. بررسی دقیق‌تر آمار و اطلاعات نشان می‌دهد که تمرکز بر آموزش عمومی، تجهیز ایستگاه‌های امدادی و افزایش نظارت بر مناطق پرخطر، تاثیر بسزایی در کاهش حوادث داشته است. با وجود این دستاوردها، همچنان نباید از چالش‌های پیش رو غافل شد. آزادسازی سواحل و افزایش تردد گردشگران، نیازمند تداوم و تقویت اقدامات پیشگیرانه است. هلال احمر استان گیلان با همکاری سایر سازمان‌ها، برنامه‌های جدیدی را برای افزایش آگاهی عمومی، بهبود زیرساخت‌های امدادی و ارتقای سطح مهارت نجاتگران در دست اجرا دارد. هدف نهایی، دستیابی به سواحلی امن و آرام برای همه گردشگران و کاهش آمار غرق‌شدگی به صفر است؛ هدفی که با تداوم تلاش‌ها و همکاری همه‌جانبه، دست‌یافتنی به نظر می‌رسد. این تحولات نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی صحیح و اجرای دقیق، می‌توان از ظرفیت‌های گردشگری گیلان به نحو احسن بهره‌برداری کرد و در عین حال، از جان و سلامتی گردشگران نیز محافظت کرد.
هادی سلیمی، مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان در گفتگو با خبرنگار روزنامه شهروند با اشاره به گردشگرپذیر بودن استان گیلان در تمام فصول سال، اظهار می کند: گیلان یک استان گردشگرپذیر است و در تمام طول سال، میزبان مسافران و هموطنان عزیز است. ما در این استان در صدر هستیم و این موضوع، مسئولیت ما را در حفظ جان گردشگران، سنگین‌تر می‌کند.
او با استناد به گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۲، آمار غرق‌شدگی در دنیا را سالانه حدود ۳۶۰ هزار نفر اعلام کرده و می افزاید: متاسفانه، ۹۰ درصد این افراد، در گروه سنی زیر ۲۵ سال قرار دارند که این موضوع، بسیار نگران‌کننده است.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به آزادسازی حریم سواحل در سال ۱۴۰۱ و تلاش‌های دولت شهید رئیسی در این زمینه، می گوید:با آزادسازی سواحل، ۳۱۳ و نیم کیلومتر نوار ساحلی گیلان که پیش از این در تصرف نهادهای دولتی و غیردولتی بود، در اختیار مردم قرار گرفته ، برای گردشگران قابل دسترس شد.
او با ابراز نگرانی از آمار بالای غرق‌شدگی در سال‌های قبل از ۱۴۰۱ (بین ۶۰ تا ۹۰ نفر در سال)، ادامه می دهد: این آمارها بسیار نگران‌کننده بود و ضرورت انجام اقدامات جدی برای کاهش غرق‌شدگی را نشان می‌داد.
سلیمی با اشاره به واگذاری مسئولیت کمیته پیشگیری از غرق‌شدگی به جمعیت هلال احمر استان گیلان در سال ۱۴۰۲، اظهار می کند:
با ابلاغ استاندار وقت، مسئولیت کمیته پیشگیری از غرق‌شدگی به جمعیت هلال احمر استان گیلان سپرده شد. پیش از این، فرمانداری‌ها، استانداری و شهرداری‌ها متولی این امر بودند، اما از سال ۱۴۰۲، مسئولیت اجرایی و میدانی کاهش غرق‌شدگی به هلال احمر واگذار شد.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با تشریح اقدامات انجام شده در قالب مداخله آموزش‌محور و مراقبت ساحلی، می گوید: ما با تمرکز بر پیشگیری و آموزش، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به گردشگران، تلاش کردیم تا خطرات بالقوه و بالفعل موجود در نوار ساحلی را به مردم اطلاع دهیم. برای این منظور، از تمام ابزارهای ممکن، از جمله بنر، تابلو، پرچم و محصولات آگاهی‌بخشی استفاده کردیم.
سلیمی، با قدردانی از همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی در این زمینه، تاکید می کند: با هماهنگی و همکاری صمیمانه دستگاه‌های مختلف، از جمله فرماندهی انتظامی، راهنمایی و رانندگی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان، دانشگاه علوم پزشکی، راهداری، گردشگری، سازمان تبلیغات و شهرداری‌ها، توانستیم اقدامات موثری را در جهت کاهش غرق‌شدگی انجام دهیم.
او با اشاره به همکاری مرزبانی و در اختیار قرار دادن ابربیلبوردهای آزادراه‌های منتهی به استان در فصل تابستان، می افزاید: این همکاری‌ها، نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به گردشگران داشت
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به اجرای پویش‌های اجتماعی مختلف با شعارهای آگاهی‌بخش، می گوید: در سال ۱۴۰۲، پویش ‘غرق نشویم’ و در سال ۱۴۰۳، پویش ‘مهم نیست کجا هستید، مراقب خانواده خود باشید’ را اجرا کردیم که با استقبال خوبی از سوی مردم مواجه شد.
سلیمی با ابراز خرسندی از کاهش چشمگیر آمار غرق‌شدگی در استان گیلان در سال‌های اخیر، اظهار می کند: خوشبختانه، در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، آمار افراد غرق شده در استان گیلان به ترتیب به ۱۴ و ۹ نفر رسید که در مقایسه با سال‌های قبل، کاهش چشمگیری داشته است. این آمارها، نشان‌دهنده اثربخشی اقدامات انجام شده است.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با تاکید بر ادامه تلاش‌ها برای کاهش آمار غرق‌شدگی به صفر، می گوید: نگاه و رویکرد ما این است که چشم‌انداز عدد صفر را برای آمار غرق‌شدگی در سواحل گیلان داشته باشیم و تمام تلاش خود را برای تحقق این هدف به کار گیریم.
سلیمی با اشاره به این‌که هیچ‌کدام از غرق‌شدگی‌های دو سال اخیر در طرح‌های سالم‌سازی دریا رخ نداده است، بیان می کند: افرادی که غرق شدند، معمولا در نقاط بکر و خلوت، دور از خدمات و نیروهای امدادی و انتظامی، اقدام به شنا کرده بودند.
او با تاکید بر لزوم استفاده از طرح‌های سالم‌سازی دریا و شناگاه‌های امن، می افزاید: در محدوده‌هایی که به عنوان شناگاه تعریف کرده‌ایم و طرح‌های سالم‌سازی در آن‌ها اجرا می‌شود، هیچ‌گونه غرق‌شدگی نداشته‌ایم.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به نجات جان ۴۷۰ نفر از مرگ حتمی در سال ۱۴۰۲ توسط ناجیان غریق و مراقبین ساحلی، اظهار می کند: این آمار، نشان‌دهنده آمادگی و توانایی نیروهای امدادی و نجات‌گر جمعیت هلال احمر استان گیلان در مواجهه با حوادث غرق‌شدگی است.
سلیمی با اشاره به استفاده از نیروهای جوان و داوطلب در طرح مراقبت ساحلی، می گوید: علاوه بر ناجیان غریق، از اعضای جوان و داوطلب خود تحت عنوان مراقبین ساحلی استفاده می‌کنیم که در محدوده نوار ساحلی به سوت‌زنی، تذکردهی، آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی به مسافران مشغول هستند.نیروهای ما با مشاهده رفتارهای پرخطر در آب، با استفاده از جت‌اسکی و قایق به سرعت وارد عمل می‌شوند و از وقوع حادثه جلوگیری می‌کنند.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به نتایج یک پژوهش میدانی در سواحل گیلان، اظهار می کند:نتایج این پژوهش نشان داد که اگر تجهیزات ایمنی مانند جلیقه نجات و حلقه نجات به صورت رایگان در اختیار مسافران قرار گیرد و امکانات رفاهی مانند سرویس‌های بهداشتی، دوش و سایه‌بان در سواحل فراهم شود، آمار غرق‌شدگی در آن مناطق به صفر می‌رسد و امنیت کامل برقرار می‌شود.
او با تاکید بر افزایش تجهیزات ایمنی و امکانات رفاهی در سواحل گیلان در سال جاری، می افزاید: با حمایت استاندار محترم، اقدامات لازم برای خرید و توزیع تجهیزات ایمنی و رفاهی در بین شهرستان‌ها انجام شده است و امیدواریم با این اقدامات، بتوانیم گامی دیگر در جهت کاهش غرق‌شدگی در سواحل گیلان برداریم.
سلیمی با اشاره به ساماندهی و آموزش جوامع محلی ساحلی، می گوید: از اردیبهشت‌ماه سال جاری، با مراجعه به روستاهای ساحلی، اقدام به ساماندهی افراد مشتاق و علاقه‌مند تحت عنوان اعضای خانه هلال کرده‌ایم و دوره‌های آموزشی مهارت‌افزایی و توان‌افزایی برای آن‌ها برگزار کرده‌ایم.
او با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی چهره به چهره و مجازی، می افزاید: تلاش می‌کنیم تا با آموزش و توانمندسازی جوامع محلی، مشارکت آن‌ها را در طرح مراقبت ساحلی افزایش دهیم و از ظرفیت آن‌ها در جهت کاهش غرق‌شدگی استفاده کنیم.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به شناسایی نقاط پرخطر در سواحل گیلان، اظهار می کند: نقاط پرخطر در سواحل گیلان، هر سال با توجه به تغییرات فیزیکی نوار ساحلی، تغییر می‌کند. در سال ۱۴۰۲، ۲۷۰ نقطه، در سال ۱۴۰۳، ۳۱۰ نقطه و در سال جاری، ۳۲۶ نقطه به عنوان نقاط پرخطر شناسایی شده است.
او با اشاره به استقرار دو نفر نیروی داوطلب و ناجی غریق در هر نقطه پرخطر،
ادامه می‌دهد: تعداد نیروهای مستقر در هر نقطه، با توجه به میزان تردد مسافران و تعطیلات، متغیر است و در ایام پرتردد، تعداد نیروها افزایش می‌یابد.
سلیمی با ارائه آماری از نجات‌یافتگان در شهرستان‌های مختلف استان گیلان، اظهار داشت:در سال ۱۴۰۲، ۸۸ مورد نجات از مرگ حتمی در شهرستان رشت و کمترین تعداد نجات‌یافته در شهرستان لاهیجان به ثبت رسیده است. البته میزان ساحل هر استان بسیار اهمیت دارد. شهرستان تالش با ۹۰ کیلومتر نوار ساحلی، یکی از شهرستان‌های پرخطر استان گیلان است و نیازمند توجه ویژه‌ای در زمینه پیشگیری از غرق‌شدگی است.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به اهمیت ایجاد فرصت‌های فراغت برای گردشگران در سواحل، می گوید: نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اگر فرصت‌های فراغت مناسبی برای گردشگران در سواحل فراهم شود، تمایل آن‌ها به شنا در دریا کاهش می‌یابد و در نتیجه، آمار غرق‌شدگی نیز کاهش می‌یابد.به همین دلیل برگزاری جشنواره‌های ساحلی، مسابقات بومی محلی و کنسرت‌های مختلف در طول نوار ساحلی گیلان، در برنامه های ما قرار گرفته است .با همکاری سازمان گردشگری، سپاه، نیروی انتظامی و سازمان تبلیغات، برنامه‌های متنوعی را برای ایجاد فرصت‌های فراغت در سواحل گیلان اجرا کرده‌ایم که با استقبال خوبی از سوی گردشگران مواجه شده است.
سلیمی با اشاره به اقدامات اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی گسترده در سواحل گیلان، اظهار می کند:در طول نوار ساحلی گیلان، ۷۵۰ تابلوی شنا ممنوعه، ۸۵ بیلبورد آموزشی، 14 هزار تراکت آگاهی‌بخشی، ۹۵۰۰ بروشور، ۴۲۵۰۰ مورد آموزش چهره به چهره و 12 هزار پوستر آموزشی نصب شده است.
او با اشاره به استقرار پست‌های ایمنی و سلامت و فضای دوستدار کودک در جاده‌های منتهی به ساحل، اضافه می کند: تلاش کرده‌ایم تا با ایجاد فضایی امن و مفرح برای کودکان، به والدین این امکان را بدهیم که با خیال آسوده به تفریح و استراحت بپردازند.
مدیر کل جمعیت هلال احمر استان گیلان، با اشاره به برگزاری کمپین‌های اطلاع‌رسانی و مسابقات تولید محتوای آموزشی نیز می گوید: با برگزاری مسابقات تولید محتوای آموزشی و دعوت از بلاگرها و فعالان فضای مجازی، تلاش کرده‌ایم تا پیام جمعیت هلال احمر را به گوش مردم برسانیم و آن‌ها را از خطرات غرق‌شدگی آگاه کنیم.”
غرق‌نشویم
مراقبت از جان در ساحل
سیده ارمغان سقراط- رئیس اداره آموزش و پژوهش هلال احمر استان گیلان
با نزدیک شدن به روزهای گرم سال، حضور مردم در سواحل دریاها، به‌ویژه در شمال کشور، افزایش می‌یابد. در کنار زیبایی و آرامش دریا، خطر غرق‌شدگی یکی از تهدیدهای جدی برای جان گردشگران است. اما این خطر، با آموزش‌های ساده و آگاهی از نکات ایمنی قابل پیشگیری است. جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران که با بیش از صد سال سابقه فعالیت، خدمات بشردوستانه خود را بر اساس اصول هفت‌گانه نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر انجام می‌دهد، از خرداد ۱۴۰۲ طرح «آموزش‌محور مراقبت ساحلی» را با هدف کاهش سوانح دریایی اجرا کرده است. نتایج این برنامه در استان گیلان بسیار موفقیت‌آمیز بوده و کاهش ملموسی در آمار غرق‌شدگی‌ها داشته است.
دریا استخر نیست!
شنا در دریا تفاوت‌های اساسی با شنا در استخر دارد. آب شور دریا می‌تواند باعث سوزش شدید چشم و کاهش تمرکز شود. ورود آب به مجاری تنفسی نیز سرفه‌های شدید و بی‌قراری ایجاد کرده و توان شناگر را کاهش می‌دهد. همچنین، جریان‌های پنهانی در زیر سطح آب می‌توانند حتی برای شناگران حرفه‌ای خطرساز باشند.
جریان شکافنده را بشناسید
یکی از مهم‌ترین عوامل غرق‌شدگی در سواحل دریای خزر، جریان شکافنده (Rip Current) است. این جریان زمانی شکل می‌گیرد که امواج، حجم زیادی از آب را به ساحل می‌فرستند و سپس این آب باید به دریا بازگردد. در این روند، جریان‌های باریکی از آب با سرعت زیاد به سمت دریا روانه می‌شوند و می‌توانند افراد را به دریا بکشانند.
علائم جریان شکافنده چیست؟
آرام بودن غیرطبیعی آب در یک نقطه خاص از ساحل ،خطی از کف، خزه یا زباله که به سمت دریا کشیده می‌شود ،تفاوت رنگ آب در این نواحی تیره‌تر یا روشن‌تر ،شکستگی ناگهانی در الگوی امواج، اشکال هلالی یا بادبزنی بر سطح آب در سواحل ماسه‌ای مانند گیلان و مازندران از علائمی است که نشان می دهد شرایط برای شنا مناسب نیست.
اگر در جریان شکافنده گرفتار شدید:
خونسردی خود را حفظ کنید.
به‌هیچ‌وجه مستقیماً به سمت ساحل شنا نکنید.
اگر توانایی بدنی بالا دارید، موازی با ساحل حرکت کنید و بعد مورب به طرف خشکی برگردید
اگر توان جسمی متوسطی دارید، اجازه دهید جریان شما را چند 10 متر به سمت دریا ببرد، سپس به‌صورت مورب و موازی با ساحل، از جریان خارج شوید و کمک بخواهید.
اگر شاهد غرق‌شدن فردی بودید:
با اورژانس ۱۱۵ یا هلال احمر ۱۱۲ تماس بگیرید.
از اقدام‌های هیجانی یا ورود مستقیم به آب خودداری کنید.
کمک حرفه‌ای را به امدادگران بسپارید. آگاهی، جان می‌سازد؛ سفر به دریا زمانی لذت‌بخش است که با ایمنی همراه باشد. با آموزش دیدن، شناخت خطرات و رعایت نکات ساده ایمنی می‌توانید جان خود و دیگران را حفظ کنید.